سقف‌زنی دوباره بدهی دولت به اوره‌سازان

گروه انرژی- طلب اوره‌سازان به ۵۰ هزار میلیارد تومان رسید. این خبری است که احمد مهدوی‌ابهری، دبیر انجمن کارفرمایی صنعت پتروشیمی اعلام کرده است. آنطور که مهدوی‌ابهری گفته، اوضاع به‌گونه‌ای است که حتی خبری هم از تسویه بدهی‌های دولت هم نیست. این بدان معناست که اوره‌سازها همچنان باید اوره یارانه‌ای را که قیمت آن حالا با قیمت بازار آزاد فرسنگ‌ها فاصله دارد، تولید کنند و پولی هم دریافت نکنند.
آخرین آمار بدهی دولت به اوره‌سازان همین چند ماه پیش منتشر شد که برمبنای آن بدهی دولت ۴۴ هزار میلیارد تومان اعلام شد. حالا بنا به گفته دبیر انجمن صنفی کارفرمایی صنعت پتروشیمی، این بدهی به ۵۰ همت رسیده است. برخی از اوره‌سازان مثل پتروشیمی کرمانشاه، پردیس، شیراز، خراسان و لردگان خبری از تسویه بدهی‌شان هم نیست.
مطالباتی که بخشی از آن مربوط به سال‌های ۹۸ است. براساس مصوبه دولت اوره‌سازان که مجبورند بخشی از اوره خود را به نرخ مصوب به شرکت خدمات کشاورزی بفروشند. البته سازمان برنامه‌و‌بودجه موظف است اختلاف بین نرخ مصوب و نرخ کشف‌شده در بورس را به اوره‌سازان بپردازد، اما مشکل اینجاست که این پرداخت‌ها صورت نمی‌گیرد.
براساس گزارشی که در صورت‌های مالی شرکت‌های پتروشیمی منتشر می‌شود، قیمت هر کیلو اوره از اوره‌ساز حدود ۸۰۰ تومان است که این اوره به کشاورز حدود ۳ هزار تومان فروخته می‌شود، این در حالی است که قیمت تمام‌شده هر کیلو اوره برای خود واحدهای پتروشیمی حدود ۱۰ هزار تومان تمام می‌شود. مابه‌التفاوت این رقم را دولت باید پرداخت کند که دولت هم بدحسابی کرده است.
اعتراض پتروشیمی‌ها به این روند ناثواب که هم به زیان تولید است و هم سهامدار مد‌ت‌هاست ادامه دارد. البته مهدوی‌ابهری از احتمال بازنگری قیمت اوره خبر داده و گفته که قرار است این رویه اصلاح شود، چراکه به گفته او، در حال حاضر تنها قیمت اوره است که در ۵ سال گذشته هیچ تغییری نداشته و ثابت باقی مانده است.
دبیر انجمن کارفرمایی صنعت پتروشیمی می‌گوید: دولت حتی یک ریال از طلب اوره‌سازان در سال ۱۴۰۲را پرداخت نکرده است، در نشست‌هایی که در این خصوص با مسوولان مربوطه برگزار شده قرار شده که نرخ اوره مورد بازنگری قرار گیرد، اما اینکه چه شیوه‌ای برای بازپرداخت این بدهی‌ها اجرا شود، هنوز مشخص نیست و برنامه‌ای هم برای اینکه طلب اوره‌سازان با بدهی‌های مالیاتی آنها نیز تهاتر شود، وجود ندارد.
قیمت اوره در بازارهای جهانی چند؟
۳۰ درصد اوره تولیدشده در ایران به‌طور تکلیفی تحویل وزارت کشاورزی می‌شود. حدود ۷۰ درصد باقیمانده تقریبا در بازارهای صادراتی به فروش می‌رسد.میانگین قیمت تمام‌شده جهانی در سال ۱۴۰۲، حدود ۳۴۰ دلار بوده است. در واقع اگر قیمت دلار را حدود ۵۰ هزار تومان در نظر بگیریم می‌توان ادعا کرد که فروش هر کیلو از این محصول پتروشیمیایی در بازارهای صادراتی چیزی حدود ۱۷ هزار تومان درآمد ایجاد می‌کند. این در حالی است که همین محصول در بازار داخلی از اوره‌سازان حدود ۸۰۰ تومان خریداری می‌شود.
اوره‌هایی که به جای زمین کشاورزی از بازار سیاه سر درمی‌آورند
کارشناسان بر این باورند که تفاوت بین قیمت اوره‌ای که به بخش کشاورزی تحویل داده می‌شود با نرخ حدود ۱۴ هزار تومانی اوره در بورس کالا، رانتی است که به بخش کشاورزی هم آسیب می‌زند. براساس آنچه فریبرز کریمایی، قائم‌مقام انجمن کارفرمایی صنعت پتروشیمی به بازار گفته، هم‌اکنون شاهد شکل‌گیری نوعی بازار سیاه در این محصول یارانه‌ای هستیم. ضمن اینکه اوره ایران به هم‌اکنون در بازار افغانستان و عراق به وفور یافت می‌شود.
او می‌گوید: اوره مثل سایر محصولات و کالاهای گرفتار آفت قیمت‌گذاری دستوری شده و به همین دلیل به جای زمین کشاورزی از بازار سیاه سر در آورده است.
به گفته کریمایی، با شرایط تورمی، مطالبات سهامداران اوره‌ای در حال تبخیر شدن است. ضمن اینکه این شرکت‌ها برای دفاع از حقوق سهامداران خود، فاکتورهای فروش را با احتساب مابه‌التفاوت ثبت کرده و مالیات آن را نیز پرداخت کرده‌اند.
دردسرهای بدحسابی جهاد کشاورزی برای اوره‌سازان
بازار در گزارشی می‌نویسد: ۶ شرکت پتروشیمی در ایران به تولید اوره می‌پردازند و از این تعداد، ۵ شرکت پتروشیمی پردیس (شپدیس)، پتروشیمی شیراز (شیراز)، صنایع پتروشیمی کرمانشاه (کرماشا)، پتروشیمی خراسان (خراسان) و کود شیمیایی اوره لردگان (شلرد) به عنوان شرکت‌های بورسی تولید‌کننده اوره شناخته می‌شوند و سودآوری آنها به دو عامل قیمت جهانی اوره و نرخ دلار بستگی دارد.
در این میان عدم پرداخت مطالبات اوره‌سازان شرایط سختی را برای این واحدهای پتروشیمی ایجاد کرده است. به عنوان مثال، طبق گفته‌های مدیرعامل پتروشیمی پردیس، جهاد کشاورزی ۲۱ همت بدهی به شپدیس بدهکار است. گفتنی است ۴۷ درصد از سهم بازار اوره ایران را در اختیار دارد و از میزان اوره تولیدی باید ماهانه ۸۳ هزار تن به بخش داخلی و حمایت کشاورزی اختصاص دهد.شلرد از دیگر واحدهای تولیدی اوره در کشور است. پتروشیمی لردگان به‌واسطه عبور سه خط لوله گاز سراسری از استان چهارمحال و بختیاری همزمان با برودت هوا در فصل زمستان با مشکل تامین خوراک مواجه است. با وجود این، طبق آمار اعلامی از طرف مدیرکل صنعت، معدن و تجارت چهارمحال‌و‌بختیاری، این واحد با ارسال ماهانه ۲۰ هزار تن کود کشاورزی نیاز استان‌های خوزستان، کهگیلویه‌و‌بویراحمد، اصفهان و چهارمحال‌و‌بختیاری را تامین می‌کند. گفتنی است ظرفیت تولید اوره این مجتمع روزانه ۲۵۰/۳ تن برآورد می‌شود.صورت‌های مالی منتشرشده سود خالص لردگان در ۹ ماهه امسال را برابر با ۷۸ میلیارد تومان نشان داده است. پیش‌بینی می‌شود در صورتی که سود عملیاتی شرکت در سال ۱۴۰۲ معادل ۶۲۰/۸ میلیارد تومان باشد، با کسر سایر هزینه‌ها در این سال، سود خالص شلرد در پایان سال مالی ۱۴۰۲ مبلغ ۸۸ میلیارد تومان خواهد شد.