سقوط ایران به جایگاه دهم صادرات

سیب‌زمینی به عنوان یکی از پرمصرف‌ترین محصولات کشاورزی محسوب می‌شود که کشورهای بسیاری این محصول را کشت می‌کنند، به طوری که چین به عنوان بزرگ‌ترین تولید‌کننده سالانه بیش از ۹۰ میلیون تن سیب‌زمینی تولید می‌کند. با این وجود چین تنها کشور آسیایی تولید‌کننده نامی در این بخش نیست و کشورهای هند و اوکراین نیز به عنوان تولید‌کننده‌های بزرگ سیب‌زمینی در این حوزه مطرح هستند.
در حالی که طبق آمار فائو ایران دهمین صادر‌کننده سیب‌زمینی است، سخنگوی انجمن سیب‌زمینی با انتقاد از تاخیر در اعمال رفع ممنوعیت صادرات توسط وزارت جهاد اعلام کرد که متضرر نهایی این تعلل کشاورزان هستند.
چین، هند و اوکراین در جایگاه برترین تولید‌کننده‌ها
در واقع بر اساس جدیدترین گزارش منتشرشده از سوی سازمان فائو در خصوص میزان تولید این محصول استراتژیک نشان می‌دهد که در سال زراعی ۲۰۲۲- ۲۰۲۱ بیش از ۹۴ میلیون تن سیب‌زمینی در چین تولید شده است. از سوی دیگر هند با ۵۴ میلیون تن در جایگاه دوم و اوکراین نیز با تولید بیش از ۲۱ میلیون تن در جایگاه سوم تولید این محصول قرار دارد. بر اساس این گزارش در بحث تولید سیب‌زمینی اگرچه ایران جزو ده کشور برتر قرار نمی‌گیرد اما به گفته مسوولان نیاز و مصرف داخل را تولید می‌کند، بنابراین در این حوزه خودکفاست.
به طوری که محمد‌رحیم نیازی عضو هیات‌مدیره انجمن سیب‌زمینی کشور در این خصوص گفت: سالانه بیش از ۵ میلیون تن سیب‌زمینی در کشور تولید می‌شود که ضمن تامین بازار داخل می‌توان بخش مازاد آن را راهی بازارهای صادراتی کرد. با وجود این در پروسه صادرات محصول سیب‌زمینی طی ماه‌های اخیر موانعی ایجاد شده که این امر خود موجب ضرر و زیان کشاورزان شده است. نیازی در این خصوص می‌گوید: ما همیشه گفته‌ایم بازار صادرات را متوقف نکنید چون محدودیت صادرات نتیجه‌ای جز کاهش تولید در سال زراعی بعد ندارد؛ یعنی کشاورز نه توان دارد و نه تمایل دارد که تولید کند. از سوی دیگر با بحران آب مواجه هستیم و این خود عامل کاهش تولیدهاست.
عملکرد ضعیف بخش توسعه بازرگانی وزارت جهاد کشاورزی
اگرچه تولید سیب‌زمینی در کشور به میزان کافی وجود دارد و نیازهای بازار تامین می‌شود، اما وزارت جهاد که صادرات این محصول را متوقف کرده خسارت عمده‌ای به کشاورزان ما وارد شده، یعنی هزینه‌های تولید درنمی‌آید و این یعنی زیان دادن کشاورزان. از سوی دیگر با این اقدامات بازارهای صادراتی را نیز تقریبا از دست داده‌ایم.
سخنگوی انجمن سیب‌زمینی با انتقاد از عملکرد بخش توسعه بازرگانی وزارت جهاد گفت: متاسفانه بخش توسعه بازرگانی وزارت جهاد خوب عمل نکرده است؛ یعنی بدون هماهنگی با بخش تولید و تشکل‌های کشاورزی، تصمیمی گرفته که برای بخش تولید و صادرات غیر‌قابل قبول است. وی ادامه داد: متاسفانه وزارتخانه هیچ‌گاه تشکل‌ها را در تصمیم‌گیری دخالت نمی‌دهد در حالی که می‌توانیم بازوی قدرتمندی برای حفظ منافع ملی کشور و کشاورزان باشیم.
این مقام مسوول همچنین اظهار کرد: نکته قابل تامل اینکه یک هفته است که قرار است منع صادرات رفع شود و با وجود اینکه سیستم اداری کشور و وزارتخانه هوشمند است اما هنوز اقدامی در راستای این رفع محدودیت اعمال نشده است! این در حالی است که تاخیر یک هفته‌ای در اعمال لغو ممنوعیت صادراتی ضرر و زیانی قابل توجه بر کشاورزان تحمیل کرده نشات‌گرفته از سیاست‌های ضعیف وزارت جهاد کشاورزی است.
ایران؛ دهمین صادر‌کننده سیب‌زمینی
گفتنی است بر اساس جدیدترین گزارش منتشرشده از سوی سازمان فائو در سال زراعی ۲۰۲۲- ۲۰۲۱ در حوزه صادرات سیب‌زمینی ایران در جایگاه دهم دنیا جای دارد. به عبارت دیگر بر اساس این گزارش در مدت نامبرده بیش از ۳۵۰ هزار تن محصول سیب‌زمینی راهی بازارهای صادرات کرده و به این ترتیب دهمین صادر‌کننده محسوب می‌شود.
از سوی دیگر داده‌های آماری سازمان فائو حاکی از این است که در بخش صادرات سیب‌زمینی، فرانسه در رتبه اول قرار دارد. به طوری که در مدت نامبرده بیش از ۲ میلیون و ۴۰۰ هزار تن از این محصول را به دیگر کشورها ارسال کرده است. همچنین کشور هلند با صادرات بیش از ۲ میلیون و ۳۰۰ هزار تن و آلمان با حدود ۲ میلیون تن در جایگاه دوم و سوم صادرات سیب‌زمینی قرار دارند.
از سوی دیگر فائو اعلام کرد: بعد از این سه کشور برتر کشورهای «بلژیک با صادرات ۸۰۰ هزار تن، ایالات متحده با حدود ۶۰۰ هزار تن، مصر با ۵۰۰ هزار تن، کانادا با بیش از ۴۹۰ هزار تن، پاکستان با ۴۳۰ هزار تن، چین با ۳۸۰ هزار تن و ایران با ۳۵۰ هزار تن» در جایگاه چهارم تا دهم صادرات این محصول جای دارند. این در حالی است که بعد از ایران نیز کشورهای «هند، اسپانیا، ترکیه، بلاروس، بریتانیا، قزاقستان، آفریقای‌جنوبی، روسیه و دانمارک» جای دارند.
از سوی دیگر در بحث واردات محصول سیب‌زمینی نیز در سال زراعی ۲۰۲۲- ۲۰۲۱ کشور بلژیک بیشترین حجم واردات را داشته به طوری که داده‌های فائو نشان می‌دهد بیش از ۳ میلیون تن واردات توسط این کشور به ثبت رسیده است. همچنین کشور هلند با واردات یک میلیون و ۹۰۰ هزار تن در جایگاه دوم واردات و اسپانیا با حدود ۹۰۰ هزار تن در رتبه سوم جای دارد.
از سوی دیگر کشورهای ازبکستان، ایتالیا، آلمان، روسیه، ایالات متحده، عراق، پرتغال، فرانسه، نپال، کانادا، امارات و مالزی در رتبه چهارم تا پانزدهم واردات سیب‌زمینی قرار دارند.