سناریوهای پس از صعود

جهان‌صنعت‌‌- بنیامین نجفی- در حالی که بازار سرمایه از ۱۷ اردیبهشت ماه ریزش بی‌سابقه‌ای را تجربه کرد و امید سرمایه‌گذاران به آینده بازار تا حدود زیادی رنگ باخت، روند بازار از روز اول شهریور‌ماه به کلی دگرگون شد. شاخص کل بورس از ابتدای شهریور ۵/ ۷ درصد رشد داشته و در این مدت جمعا ۷۴۲ میلیارد تومان سرمایه به بورس و فرابورس وارد شده است، اتفاقی که باعث شده حالا برخی صحبت از رسیدن شاخص کل بورس به مرزهای بالاتر کنند و حتی تا پایان سال از شاخص ۳ میلیون واحدی بگویند، اما چقدر دستیابی و ادامه روند مثبت می‌تواند تداوم داشته باشد و اتفاقات سال‌های قبل و ریزش‌های سنگین پس از رشدهای اخیر اتفاق نیفتد؟ عمده دلایلی که برای رشد چند روز گذشته از سوی کارشناسان عنوان می‌شود، تغییر برخی سیاست‌ها از سوی دولت بوده است. برگزاری جلسه در روز چهارشنبه هفته گذشته میان معاون اول رییس‌جمهوری و وزاری اقتصاد و نفت که خروجی آن تغییر نرخ خوراک پتروشیمی‌ها بود، مهم‌ترین علت در روند مثبت در روزهای اخیر بوده است؛ خبری که روز دوشنبه احسان خاندوزی وزیر اقتصاد به‌طور رسمی از آن رونمایی کرد. از سوی دیگر سیاستگذاری‌های دولت در حوزه خودرو و اظهارات وزیر صمت درباره آزادسازی قیمت و واگذاری قیمت‌گذاری به هیات‌مدیره خودروسازها پالس مثبتی به بازار از ناحیه لیدرهای خودرویی وارد کرد. هر چند پس از آن شورای رقابت اعلام کرد که تغییری در نحوه قیمت‌گذاری خودرو ایجاد نخواهد شد و این نهاد همچنان مسوول قیمت‌گذاری خودرو در کشور است. در مجموع به نظر می‌رسد رشد بازار در روزهای اخیر تحت تاثیر فضای روانی ایجاد شده و خبرهای نسبتا مثبتی بوده که مخابره شده است و ارتباطی با جنبه‌های تکنیکال و بنیادی سهم‌ها نداشته باشد. به این معنا که عوامل کلی حاکم بر فضای اقتصادی یا یک شوک سیاسی منجر به ایجاد شرایط مثبت فعلی و تداوم آن نشده است، بلکه دولت با اعلام برخی خبرها در حوزه خوراک یا عوارض و خودرو تلاش کرده است اطمینان حقیقی‌های بازار که در واقع به نوعی معیار سنجش وضعیت بازار هم به حساب می‌آیند را به سمت بازار سرمایه جلب کند. در این میان اما در مقابل دیدگاه بدبینانه نسبت به رشد اخیر که آن را نوعی سراب می‌داند و معتقد است که بار دیگر با ریزش‌های سنگین مواجه می‌شویم، دیدگاه دیگری نیز وجود دارد. این نگاه بر این باور است که قیاس این وضعیت با تابستان سال ۹۹ قیاس درستی نیست، چرا که در آن زمان وضعیت سایر بازار دارایی‌ها برای جذب نقدینگی و سرمایه مناسب بود و بورس رقبای جدی داشت، اما در حال حاضر وضعیت سایر بازارها رکودی است. ضمن آنکه شاخص در اردیبهشت ماه سال ۱۴۰۲ تا کانال ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار واحدی نیز صعود کرده بود و حالا به محدود ۲ میلیون تا ۲ میلیون و ۱۰۰ هزار واحد رسیده است. از این رشد بازار و شاخص چندان سریع و پرشتاب نبوده است که بخواهد به یکباره خود را تخلیه و اصلاح شدید کند. در این خصوص «جهان‌صنعت» در گفت‌و‌گو با یک کارشناس ارشد بازار سرمایه به پیش‌بینی روند آینده پرداخته و این سو‌ال را مطرح کرده که آیا سناریوی سال ۹۹ بعد از رشد اخیر در بازار سرمایه تکرار خواهد شد یا خیر؟
سناریوی ۹۹ تکرار نمی‌شود
در این باره فردین آقا‌بزرگی کارشناس ارشد بازار سرمایه در گفت‌و‌گو با «جهان‌صنعت» اظهار کرد: شاخص و سطح عمومی قیمت‌هایی که امروز در مورد افزایش آن صحبت می‌کنیم در اردیبهشت ماه امسال به‌گونه‌ای بود که شاخص بالای دو میلیون و ۵۰۰ هزار رسیده بود، اما با توجه به مقایسه بازار سرمایه نسبت به بازار ارز، طلا، مسکن و خودرو تقریبا به وضوح Overvalueهستند. او افزود: در واقع این بخش‌های بازار وارد رکود شده‌اند اما بازار سرمایه به نسبت میزان سودآوری و تناسب معقول روز معاملاتی دارای سطح ارزنده‌ای است، ولی آنچه که بازار را آزار داد، همان دستکاری‌ها و ابلاغیه‌ها و وضع مقرراتی بود که به صورت ذی‌نفعانه از دولت وضع شده بود. این تغییرات از طریق ارسال مستقیم اطلاعات به بازار سرمایه یا روایت‌ها، توئیت‌ها و پیام‌هایی بود که در شبکه‌های اجتماعی از سوی برخی مسوولان منتشر شد. این کارشناس بازار سرمایه تصریح کرد: این اتفاقات باعث شد که به بازار شوک وارد شود و شاخص از دو میلیون و ۵۰۰ هزار واحد به کمتر از ۲ میلیون واحد برسد، اما شخصا سوای اینکه بازار نوسان خواهد داشت و سینوسی حرکت می‌کند و نوسان هم ذات طبیعی آن است، انتظار ندارم در پی برگشت به جایگاه اصلی و واقعی سهام بازار شکل نامناسب و هراسناکی پیدا کند. آقا‌بزرگی عنوان کرد: از این رو مشابهت آن با سال ۹۹ قیاس مع‌الفارق است و موضوعیت ندارد، چرا که چند مقایسه می‌توان انجام داد. سال ۹۹ سایر بازارها مستعد ورود نقدینگی بود و نسبت به بازار سرمایه جذابیت داشتند، بازار سرمایه هم حتی تا p/e تی تی ام ۳۸ هم افزایش پیدا کرده بود. تازه این میانگین بود، اما الان درباره p/e تی تی ام ۷ صحبت می‌کنیم. او افزود:‌ بنابراین روند مناسب است. نسبت افت ارزش بازار ما به دلار حدود ۶۵ میلیارد دلار از اردیبهشت ماه تا الان افت کرده یا شاخص از ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار واحد به ۲ میلیون واحد رسیده که تازه امروز می‌گویم افزایش یافته است. این حرکت غیر‌معقول نیست. تصمیمات و ابلاغیه‌هایی را دولت و مجلس اتخاذ کردند که بخشی از این تنش‌ها رفع شده یا در حال رفع شدن است. مثل ابلاغیه نرخ خوراک گاز. اینها تا حدودی فضا را تلطیف می‌کند ولی به معنی بالا رفتن و افزایش بی‌رویه شاخص و بازار محسوب نمی‌شود.