سنگ محک بورس در شاخص ارزندگی

«جهان‌صنعت»‌- چرا با وجود آنکه غالب کارشناسان بر ارزندگی بازار سرمایه اجماع نظر دارند، اما قیمت‌ها و شاخص کل در غالب یک مثبت متداوم این ارزندگی را نشان نمی‌دهد؟ این ارزنده بودن در حالی است که بورس از تورم سالانه عقب مانده و به نظر می‌رسد تا پایان امسال هم این جاماندگی به هیچ شکل جبران نشود. از این جهت برای بسیاری از سهامداران خرد این پرسش وجود دارد که ارزنده بودن بازار می‌تواند به انگیزه برای ورود پول جدید در ماه‌های آینده به بازار سرمایه تبدیل شود یا خیر. به‌طور کلی بسیاری از کارشناسان و فعالان بازار سرمایه ایران معتقدند که بورس در شرایط فعلی ارزنده است و قابلیت رشد دارد و برخی نیز نظر دیگری دارند؛ نظراتی که البته با تحلیل‌های بنیادی، تکنیکال و شاخص‌های مالی شرکت‌ها پشتیبانی می‌شود. اما چرا قیمت‌ها واکنشی به این موضوع نشان نمی‌دهند؟ آیا واقعا بورس ارزنده است؟ این روزها در محافل مختلف اقتصادی و تحلیل‌هایی که از تحلیلگران مختلف منتشر می‌شود، به کرات می‌شنویم که بازار سهام در مقطع کنونی در نقاط مناسبی به لحاظ ارزندگی قرار دارد و پارامترهایی مانند ارزش دلاری بازار سهام و نسبت قیمت به سود گذشته‌‌نگر بازار سهام به ارقامی رسیده که می‌توان گفت برای سهامداران از جذابیت برخوردار است، اما در واقعیت و روی تابلوی معاملاتی، اتفاقات دیگری حادث می‌شود و شاهد این هستیم که هر روز از ارتفاع قیمت‌ها در بورس تهران کاسته می‌شود. دلیل این ماجرا چیست؟ چرا با اینکه بسیاری از تحلیلگران بازار سهام را در برهه کنونی ارزنده تلقی می‌کنند، بازار با استقبال از سوی حقیقی‌ها همراه نمی‌شود و حتی پول‌های سنگینی از بازار خارج می‌شود؟ «جهان‌صنعت» در گفت‌و‌گو با دو کارشناس بازار سرمایه به این سو‌الات پاسخ می‌دهد.
دلیل منفی‌ها دستکاری‌ها در بازار است
در این رابطه فردین آقا‌بزرگی کارشناس ارشد بازار سرمایه به «جهان‌صنعت» گفت: ارزندگی بازار براساس چند شاخص بیان می‌شود. شاخص‌هایی مثل «پی‌ بر ‌‌ای» تی‌تی‌ام و «پی ‌بر ‌ای» فوروارد نسبت به سنوات گذشته بهتر بوده و همچنین درآمد حاصل از فروش مجموعه شرکت‌ها نسبت به دو سال گذشته حداقل ۴۰ درصد افزایش پیدا کرده است. او افزود: سود عملیاتی شرکت‌ها از ۵۵۰ همت به ۹۵۰ همت در سال ۱۴۰۲ رسیده است. این شاخص‌ها حکم بر این می‌کند که سطح ارزندگی به نسبت بازارهای موازی مانند خودرو، مسکن و… بالا باشد، اما اینکه چرا بازار مثبت نمی‌شود و به بالای ۳ میلیون واحد نمی‌رسد بیشتر به دستکاری‌ها و تصمیمات غیرکارشناسی و ذی‌نفعانه دولت بر می‌گردد؛ تصمیماتی که بر خلاف منافع سهامداران خرد است. این کارشناس ارشد بازار سرمایه گفت: نکته دیگر اینکه در سال ۹۹ در عین نزدیک به حباب بودن بسیاری خریدار سهام بودند، یعنی رفتار آن زمان که همه اشتیاق خرید داشتند حکم بر تایید وضعیت موجود نبود. الان هم عده‌ای که یا می‌فروشند یا نگاه می‌کنند که چرا شاخص بالا نمی‌رود نمی‌تواند دلیلی بر غیر ارزنده بودن بازار باشد. باید بازار را با مختصات خودش نگاه کنیم. تایم‌فریمی که در مورد آن صحبت می‌کنیم یک بازه ۵-۴ ساله است. از سال ۹۹ به این سو مطمنا بازار سطح ارزندگی خودش را نشان خواهد داد.
بازار سرمایه در انتظار خبرهای مثبت
سارا فلاح‌ دیگر کارشناس بازار سرمایه در گفت‌و‌گو با «جهان‌صنعت» اظهار کرد: در مورد ارزندگی بازار شکی وجود ندارد. پی بر ای فوروارد بازار به کمتر از سطح ۷ رسیده است. در گزارش‌های ۶ ماهه دیدیم که جمع سود خالص شرکت‌ها نسبت به ۶ ماهه ابتدایی سال گذشته ۲۰ درصد بالاتر بود. ارزش دلاری بازار (بورس و فرابورس) به ۱۵۹ میلیارد دلار رسیده که تقریبا همان رقم پارسال است، در حالی که دلار در عرض یک سال گذشته از حدود ۳۵ هزار تومان به ۵۰ هزار تومان رسیده‌، یعنی رشد حدود ۴۰ درصدی داشته است. همچنین سایر بازارها هم همگام با دلار رشدهای خود را داشته‌‌اند. او ادامه داد: بنابراین بازار سهام یک بازار ارزنده و در عین حال عقب‌مانده از سایز بازارهای موازی است که این دو نکته فضا را برای ورود نقدینگی مهیا می‌کند، اما باید یک نکته را در نظر داشت که همواره قیمت یک کالا با ارزش واقعی آن کالا متفاوت است و اساسا همین تفاوت است که موقعیت‌های معاملاتی را به وجود می‌آورد. این کارشناس بازار سرمایه تصریح کرد: با کمرنگ شدن ریسک سیستماتیک گسترش جنگ در روز جمعه، دیروز شنبه ۱۳ آبان بازار واکنش مثبت نشان داد و شاهد ورود پول حقیقی‌های خرد و پول‌های درشت یا اسمارت مانی به بازار بودیم. ارزش معاملات خرد سهام به ۴ همت رسید که از میانگین‌های‌اش بالاتر است.
در حال حاضر می‌توان یک رشد حداقلی تا سطح ۲ میلیون و ۱۰۰ هزار واحد را انتظار داشت. فلاح اضافه کرد: اگر خبرهای مثبتی در صنایع مختلف به بازار مخابره شود، مانند نرخ تسعیر ارز بانکی‌ها یا خبرهای تجدید ارزیابی و در کنار این اخبار کمی از سیاست‌های انقباضی بانک مرکزی کاسته شود، رشد بازار می‌تواند تداوم بیشتری داشته باشد.
البته نباید فراموش کرد سایه گسترش جنگ هنوز وجود دارد و انتظار صعود شارپ را در کلیت بازار نداریم.