سهم عمده تغییرات اقلیمی در تخریب آرامگاه کوروش

ایسنا- برنامه مرمت آرامگاه کوروش بزرگ بیش از شش ماه است که آغاز شده است. در این خصوص کارشناس مرمت محوطه میراث جهانی پاسارگاد می‌گوید: «تغییرات اقلیم، آسیب‌های زیادی را روی بلوک‌های سنگی آرامگاه کوروش به‌جا گذاشته است.» به جز این، نگرانی بزرگ دیگری که درباره آرامگاه کوروش وجود دارد؛ برداشت بی‌رویه آب در زمین‌های کشاورزی اطراف آن است ‌که ممکن است زمین را به واکنش وا دارد و این سازه سنگی با وزن حدود دو ‌هزار تن، دچار نشست پیش از موعد و غیرقابل انتظار شود.
آرامگاه کوروش بزرگ هخامنشی که در محوطه پاسارگاد و در نزدیکی شهر شیراز در استان فارس واقع شده و سال ۱۳۸۳ خورشیدی برابر با ۲۰۰۴ میلادی در فهرست میراث جهانی یونسکو با شماره ۱۱۰۶ به ثبت رسیده است. این سازه سنگی که هنوز تمام اسرار آن هویدا نشده، تا پیش از این، بیش از سه مرتبه مرمت شده است. از اردیبهشت ۱۴۰۳ نیز دور جدید مرمت آرامگاه کوروش آغاز شده است.
محمد حسینی‌گورجی، کارشناس مرمت در محوطه میراث جهانی پاسارگاد درباره وضعیت این سازه سنگی توضیح داد: در خلال سال‌های ۹۳ و ۹۴ که با گروه ایتالیایی در پاسارگاد کار می‌کردیم نتیجه تمام پژوهش‌ها نشان داد با توجه به شرایط اقلیمی، وجود کشاورزی‌ها و بادی که هر روز در پاسارگاد می‌وزد، چنانچه دو عامل آب و خاک را از اثر دور نگه داریم تا ۹۰‌درصد می‌توانیم به حفظ اثر سنگی در پاسارگاد کمک کنیم.
او ادامه داد: مرمت آرامگاه کوروش از هشتم اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۳ با آسیب‌شناسی و آسیب‌نگاری سازه آغاز شد و جداول و نقشه آسیب‌های مرتبط با سنگ، براساس سال‌ها تجربه در محوطه‌های پاسارگاد و پارسه دسته‌بندی شد. از میان همه آسیب‌های فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیک، پنج دسته آسیب که شامل گروه‌های تغییر رنگ و رسوب، از دست دادن مواد، جدایش‌ها، تغییر شکل و در نهایت فعالیت‌های زیستی است برای آسیب‌نگاری آرامگاه کوروش در نظر گرفته شدند.
کارشناس مرمت در محوطه میراث جهانی پاسارگاد ادامه داد: می‌دانیم که تغییرات دما به عنوان یکی از عوامل شرایط اقلیمی، امکان تاثیر روی بلوک‌های سنگی در سازه‌های پاسارگاد را به همراه دارد. به طور مثال بالا رفتن بیش از حد دما تا ۵۴درجه سانتیگراد در تابستان امسال و نیز حداقل دمای هوا تا منفی ۲۲درجه سانتیگراد در زمستان سال ۹۸ با تاثیر روی سنگ‌ها و همچنین روی متریال‌های به کار رفته در مرمت‌های پیشین، آسیب‌های زیادی را روی بلوک‌های سنگی آرامگاه کوروش به جای گذاشته است. این در حالی است که در بسیاری از روزهای سال اختلاف دمای شبانه‌روز تا ۲۵درجه سانتیگراد است. باید در نظر داشته باشیم که این اختلاف دمای زیاد هوا به صورت پیوسته، به خودی خود آسیب‌های فیزیکی فراوانی را روی سنگ‌ها به همراه دارد. آسیب‌هایی که به مرور زمان باعث می‌شوند، لایه‌های نازکی از سنگ جدا شده و ترک و ریز ترک‌های فراوانی در سطوح مختلف سنگ ایجاد شود. این شرایط زمانی بدتر می‌شود که در فصول سرد سال در اثر بارش باران و برف، رطوبت وارد این فضاهای کوچک بین قطعات سنگ می‌شود و در اثر افزایش حجم آب یخ زده در طول شب، فاصله بین قطعات را بیشتر می‌کند و در نهایت قطعات از سازه جدا شده و باعث از دست رفتن بخش‌هایی از سنگ می‌شوند.
کارشناس مرمت در محوطه پاسارگاد درباره مدت زمان پیش‌بینی شده برای مرمت آرامگاه کوروش توضیح داد: قبلا برای مرمت حدود دو سال زمان در نظر گرفته بودیم البته در صورتی که تعداد کارشناسان هفت یا هشت نفر باشد ولی الان فقط دو نفر کارشناس به همراه سه نیروی فنی مرمتگر تجربی هستیم. نیروی متخصصی که بتواند در این زمینه کمک کند خیلی کم داریم. در گذشته کسانی که مرمت آثار خوانده بودند را به پاسارگاد دعوت کرده و در ورکشاپ‌های کارگاهی روش‌های مرمت را آموزش داده بودیم اما حالا آنها یا مهاجرت کرده‌ و ایران نیستند یا در پایگاه‌های دیگر مشغول به کار شده‌اند، برای همین الان با کمبود نیروی متخصص مواجه هستیم.