21 - 11 - 2024
سهم ناچیز فولاد از صادرات
احمد دنیانور*
در حالی که ما بزرگترین تولیدکننده فولاد منطقه و بزرگترین صادرکننده فولاد منطقه هستیم و 30درصد از صادراتمان را فولاد تشکیل داده و 27درصد از درآمد ارزی ناشی از صادرات فولاد است اما جای تاسف است که این حوزه یک متولی واحد ندارد. اگر در صادرات نفت و گاز را هم مبنا قرار دهیم سهم فولاد در این مهم تقریبا 30درصد است و در غیر این صورت نزدیک به 58درصد میرسد که در کل آمار جالبی نیست. عوامل مختلفی در این مهم دخیل هستند که به عنوان نخستین عامل به تصمیمات خلقالساعه میتوان اشاره کرد. وضع عوارض صادراتی در قالب دستورات خلقالساعه باعث میشود که صادرکنندههای فولادی نتوانند آنطور که باید برای صادرات خود برنامهریزی کنند. درواقع عوارض ابزاری برای کنترل بازار و شاخصهاست که در اختیار دولتها قرار میگیرد اما وقتی بحث صادرات پیش میآید در همه جای دنیا عوارض برداشته میشود. بهطور مثال وقتی به کشور خارجی سفر و کالایی را خریداری میکنید هنگام برگشت در فرودگاه به شما مبلغی پرداخت میشود. درواقع مالیات بر ارزشافزودهای که در داخل آن کشور پرداخت کردهاید به شما عودت داده میشود که تنها هدف آن رونق صادرات است. هرچه بیشتر صادر شود اقتصاد کشور هم توسعهیافتهتر میشود و به نفع همه است اما عجیب اینکه با وضع عوارض بر صادرات ضربه سنگینی به صادرکننده وارد میشود.
ایراد اصلی دیگر این است که نرخ تسعیر ارز عادلانه نیست. از طرفی به صادرکننده مطرح میکنند که شما صادر کنید سپس ارز حاصل از صادرات را با نرخ نیمایی دریافت کنید که به هیچ وجه مقرونبهصرفه نیست. در حال حاضر صادرکننده با نرخ بازار آزاد مواد اولیه خود را خریداری، تعمیر و نگهداری و هزینه انرژی را پرداخت میکند و محصول را تولید میکند اما از طرف دیگر زمانی که محصولات خود را صادر میکند در بازگشت ارز صادراتی وقتی میخواهد دلار را به ریال تبدیل کند باید با نرخ بانک مرکزی باشد که به مشکل برمیخورد و با نرخ نیمایی که دقیقا ۱۵درصد زیر قیمت بازار است، مجبور به فروش میشود. به عبارتی شاهدیم که این یک روش تنبیه صادرکننده است و هیچ توجیه اقتصادی ندارد. درواقع معضل نرخ ارز به دلیل دستورالعمل غلط دولت بوده است و به همین دلیل صادرات خود را از دست میدهیم. به عنوان راهکار میتوان گفت باید دولت نرخ ارز را رها کرده و آن را تکنرخی کند. نه اینکه از یک طرف ارز نیمایی داشته باشیم و از طرف دیگر ارز آزاد؛ وضعیتی که تنها به ضرر تولیدکننده تمام میشود و سودش به جیب دلالان میرود. مساله این است که صادرکننده باید جایزه دریافت کند و نه اینکه تنبیه شود.
باید گفت مساله انرژی و نبود برق امروز به مشکل اصلی فولادیها تبدیل شده است. ما در زمستان و تابستان گاز و برق نداریم و این تولیدکنندهها را آزار میدهد. در حال حاضر نزدیک به یک ماه است که کارخانجات فولادی عملا کمتر از 20درصد تولید میکنند. یکی از فولادسازان معروف کشور که در سال67 افتتاح شده و تا امروز خاموش نشده بود الان مدتی است که بهطور کامل خاموش شده است. این یعنی جنایت خاموش و جالب اینکه دولت قبلی هیچ برنامهای برای این موضوع نداشت.
ایران به عنوان یکی از ۱۵کشور برتر معدنخیز جهان شناخته میشود که حجم قابلتوجهی از ذخایر معدنی را در دل خود جای داده است. با این وجود، متاسفانه سهم بخش معدن و صنایع معدنی از تولید ناخالص کشور ناچیز بوده و صادرات در این بخش نیز به دنبال چالشهای متعدد همچون تصمیمهای غیرکارشناسی و وضع بخشنامههای ناگهانی و خلقالساعه در این حوزه نظیر وضع عوارض صادراتی، با یک روند کاهشی همراه بوده است. در کل اینکه صادرات، یکی از مهمترین رویکردهای دولتهای مختلف در راستای توسعه اقتصادی به شمار میآید و کشورهای صنعتی و پیشرفته جهان، بخش قابلتوجهی از تولید ناخالص خود را از محل صادرات تامین میکنند. در این میان، بخش معدن و صنایع معدنی از اهمیت بسزایی برخوردار بوده و صادرات انواع مواد معدنی و محصولات فلزی، نتیجهای جز رشد اقتصادی را در بر نداشته است.
* عضو انجمن تولیدکنندگان فولاد
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد