سه سال سکوت در ناترازی برق

گروه انرژی- مدیرعامل توانیر در حالی ناترازی برق را در تابستان امسال ۱۰‌هزار مگاوات اعلام کرده که پیش از این برخی مقامات وزارت نیرو پیش‌بینی کرده بودند امسال با توجه به تعمیرات انجام شده و طرح‌های توسعه‌ای که اجرا شد، حجم ناترازی‌ها به 8‌هزار مگاوات می‌رسد.
از دو سال گذشته، وزارت نیرو مدام در حال انتشار گزارش‌هایی درباره رشد تولید برق، اجرای طرح‌های توسعه‌ای نیروگاه‌ها و مهم‌تر از آن الزام برخی کارخانه‌ها یه راه‌اندازی نیروگاه‌های اختصاصی است. همزمان این وزارتخانه از طرح توسعه انرژی‌های تجدید‌پذیر رونمایی و اعلام کرد که این طرح‌ها به تدریج ناترازی‌ها را کاهش می‌دهد اما حالا مقامات وزارت نیرو اعلام می‌کنند که ناترازی برق امسال نه‌تنها کاهش نیافته، بلکه به نظر می‌رسد تنها حفظ وضع موجود بوده یعنی از سال 1400 تاکنون میزان ناترازی کاهش نیافته است.
مصطفی رجبی‌مشهدی مدیر عامل توانیر به ایلنا گفته است که میزان ناترازی در تابستان امسال حدود ۱۰‌هزار مگاوات است و این در حالی است که در ابتدای دولت این عدد حدود ۱۵‌هزار مگاوات بود که با احداث نیروگاه جدید و ارتقای نیروگاه‌های موجود حدود ۹‌هزار مگاوات به ظرفیت تولید برق کشور اضافه شد.
وی افزود: علاوه بر احداث و ارتقای نیروگاه‌ها برنامه‌های مدیریت مصرف را نیز در دستور کار داریم تا بتوانیم حجم ناترازی را کاهش دهیم از جمله برنامه‌های امسال ما پویش باانرژی است که از همه مشترکان خانگی و تجاری که به لحاظ تعدادی ۳۲میلیون مشترک هستند و به لحاظ حجم مصرف تقریبا نیمی از مصرف کشور را به خود اختصاص می‌دهند، دعوت می‌کند با کاهش مصرف به بخش مولد کشور کمک کنند که در ساعات اوج مصرف از انرژی بیشتری برخوردار شوند.
این وعده‌های تکراری که مقامات وزارت نیرو اعلام می‌کنند دست‌کم در این دولت به ثمر نخواهد نشست زیرا با پایان عمر دولت سیزدهم، باید منتظر ماند که دولت چهاردهم چه برنامه‌ای برای حل ناترازی‌ها دارد.
سوخت هست، برق نیست
گزارش‌ها نشان می‌دهد راندمان نیروگاه‌های برق ایران۳۴ تا ۳۹‌درصد است،این در حالی است که این عدد درکشورهای پیشرفته حدود ۶۰‌درصد است.کارشناسان می‌گویند که اگر حتی نیم‌درصد راندمان نیروگاهی کشور افزایش یابد، می‌توان سالانه ۸۴۶‌میلیون مترمکعب سوخت صرفه‌جویی کرد. با این حال در این رابطه هم طی سه سال گذشته از سوی وزارت نیرو اقدام سازنده‌ای انجام نشده است.
نیروگاه‌ها زمستان‌ها هم با مشکل مواجه هستند زیرا گاز به اندازه کافی نیست و دولت برای تامین سوخت نیروگاه‌ها به آنها فرآورده‌های نفتی مثل گازوییل و نفت کوره می‌دهد.برخی کارشناسان براین باورند که این کار باعث هدررفت منابع کشور می‌شود و بهتر است به جای اینکار روی راندمان نیروگاه‌ها تمرکز بیشتری صورت بگیرد.
راندمان پایین نیروگاه‌ها بین دستگاه‌ها هم باعث اختلاف‌نظر شده است. مثلا دوماه پیش سعید عقلی مدیر دیسپچینگ شرکت ملی گاز گفته بود که به دستور رییس‌جمهور برنامه وزارت نفت این است که اگر راندمان نیروگاه پایین باشد هیچ سوختی چه مایع و چه گاز تحویل داده نشود. بااین وجود مصطفی رجبی‌مشهدی مدیر عامل شرکت توانیر دراین رابطه می‌گوید: خوشبختانه نیروگاه‌های جدیدی که وزارت نیرو احداث می‌کند راندمان بالایی دارند نیروگاه‌های سیکل ترکیبی کلاس F با راندمان ۵۵‌درصد و نیروگاه‌های جدید همگی از سوخت مکفی برخوردار هستند و برای سایر نیروگاه‌ها هم متناسب با نیاز مصرف تاکنون سوخت تامین کردند و مشکلی نداشته‌ایم.
او تاکید کرد: درصد کمی از نیروگاه‌های کشور راندمان پایین دارند که صرفا در اوج مصرف تابستان در مدار تولید قرار می‌گیرند و حتی برنامه خرید برق از آنها هم فقط برای دوره تابستان تنظیم می‌شود و در سایر فصول از ظرفیت تولید این نیروگاه‌ها استفاده نمی‌شود به دلیل اینکه نیاز مصرف کشور هم به تولید برق زیاد نیست.
رجبی‌مشهدی درباره بازنشستگی نیروگاه‌های کم‌راندمان گفت: وزارت نیرو برنامه‌ریزی کرده متناسب با احداث نیروگاه جدید حدود ۳‌هزار مگاوات نیروگاه فرسوده که صرفا در اوج مصرف مورد استفاده قرار می‌گیرند به تدریج بازنشسته شوند و از نیروگاه جدید با راندمان بالا
استفاده کنیم.
وی درباره استفاده از نیروگاه‌های تجدیدپذیر به جای نیروگاه‌های فرسوده تصریح کرد: نیروگاه‌های تجدیدپذیر برنامه خاص خود را دارند، برنامه احداث ۳۰‌هزار مگاواتی را داریم که ظرف برنامه هفتم توسعه باید بتوانیم به ظرفیت تولید نیروی برق کشور اضافه شود، همچنین برنامه وزارت نیرو احداث حدود ۱۰‌هزار مگاوات نیروگاه تجدیدپذیر است که اکنون حدود ۱۳‌هزار مگاوات نیروگاه تجدیدپذیر در کشور در دست ساخت است، بخشی از سوی صنایع در دست ساخت است و برخی هم از طریق قرارداهایی است که شرکت ساتبا تنظیم می‌کند احداث خواهد شد.
اما و اگرهای بی‌حاصل
هر تابستان که ناترازی برق به اوج می‌رسد، شاهد طرح‌ها و برنامه‌های گسترده برای حل ناترازی‌ها هستیم اما به محض عبور از پیک مصرف همه آن شور و هیجان‌ها فروکش می‌کند. یکی از این طرح‌ها که مدام برای افزایش ظرفیت تولید از آن سخن به میان آورده می‌شود، افزایش سرمایه‌گذاری است.واقعیت این است که نه منابع کافی برای احداث نیروگاه جدید وجود دارد و نه نیروگاه‌ها توان توسعه گسترده دارند.
میزان بدهی دولت به پیمانکاران و تولیدکننده‌های برق چیزی حدود 90‌هزار میلیارد تومان است، رقمی که هم پرداخت آن برای دولت سخت است و هم به تاخیرافتادن زمان پرداخت آن باعث می‌شود که قدرت مانور نیروگاه‌ها برای طرح‌های توسعه‌ای کاهش یابد.
علاوه براین قیمت‌گذاری دستوری مساله دیگری است که نیروگاه‌ها از آن رنج می‌برند. اگرچه وزارت نیرو در دو سال گذشته موضوع قیمت‌گذاری پلکانی را در دستور کار قرار داده است با این حال این موضوع به حال نیروگاه‌ها کمک شایانی نکرده است.
کارشناسان می‌گویند در سال‌های اخیر با جهش شدید نرخ ارز، ناترازی مالی و عدم‌اصلاح تعرفه‌‌‌های فروش برق و پرداخت نشدن به موقع اقساط ارزی توسط برخی نیروگاه‌‌‌داران احداث نیروگاه‌های حرارتی در اولویت سرمایه‌گذاری بخش خصوصی نبوده است به همین دلیل هم افت محسوس در سرمایه‌گذاری‌‌‌ها رخ داده است.
از سویی از آنجا که تسهیلات صندوق توسعه و بانک‌ها به سمت و سوی سایر صنایع سوق پیدا کرده، در نتیجه اغلب آنها مشمول قیمت‌گذاری دستوری نیستند و در‌نتیجه سود‌‌‌آوری بالاتری نسبت به صنعت نیروگاهی دارند.