سه وزیر و بهمنی در نشست غیر‌علنی مجلس

گروه اقتصاد- سرانجام واکنش‌های مجلس در برابر نوسان‌های چند روز اخیر که به نوعی فشارهای زیادی را بر اقتصاد کشور وارد کرده و از سویی دیگر سفته‌بازان نیز به خوبی از فضای فعلی استفاده کرده‌اند به مرحله جدید که همان برگزاری جلسه غیر‌علنی است منتهی شد؛ جلسه‌ای‌ که قرار است با حضور وزیر اطلاعات، نفت، اقتصاد و البته رییس کل بانک مرکزی تشکیل شود‌ اما همه اتفاق‌های روز گذشته حول محور بحران ارزی چند روز اخیر نیست چرا‌که بالاخره در فاز جدید پیدا کردن نقاط ایجاد بحران‌های گاه و بی‌گاه ارزی و سکه در
ایران، رییس کمیسیون اقتصادی مجلس از شناسایی دو صرافی واقع در کشور امارات متحده عربی و شهر دوبی خبر داد که نقش هدایت بحران‌ها و خروج ارز از کشور را بر‌عهده دارند که این اظهارنظر در این برهه از زمان می‌تواند خیلی جالب توجه باشد و اینکه چطور بعد از ماه‌ها این افشاگری اعلام می‌شود. به هر ترتیب شاید امروز بعد از برگزاری جلسه غیر‌علنی مجلس خبرهای غافلگیرکننده‌تری هم اعلام شود تا شاید این بحران از فاز نوسان به فاز تعادل تبدیل شود. سخنگوی هیات‌رییسه مجلس از حضور وزرای اطلاعات، نفت و اقتصاد و نیز رییس کل بانک مرکزی برای بررسی آخرین تحولات بازار ارز خبر داد. عبدالرضا مصری، سخنگوی هیات‌رییسه مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با فارس به ارایه گزارشی از جلسه اخیر اعضای این هیات پرداخت و اظهار داشت: در این جلسه بیشتر درباره نگرانی‌های مردم در زمینه تغییر قیمت‌ها و قیمت ارز بحث و تبادل‌نظر شد. وی افزود: در این جلسه مقرر شد امروز جلسه‌ای غیرعلنی با حضور سید شمس‌الدین حسینی، وزیر امور اقتصادی و دارایی، حجت‌الاسلام حیدر مصلحی وزیر اطلاعات و رستم قاسمی وزیر نفت و همچنین محمود بهمنی رییس کل بانک مرکزی برای بررسی تحولات بازار ارز تشکیل شود. سخنگوی هیات‌رییسه مجلس در خاتمه تصریح کرد: در جلسه غیرعلنی مجلس که امروز تشکیل می‌شود، آخرین تحولات و مسایل مربوط به تصمیماتی که در ارتباط با بازار ارز اخذ شده، مورد رسیدگی قرار خواهد گرفت تا پاسخ مناسب و مسایل مربوط به مدیریت که قرار است اعمال شود‌ به صورت روشن و واضح بیان گردد.
بمب‌ جدید ارزی
فشارهای چند روز اخیر سرانجام محمود بهمنی را وادار به واکنش در میدان اجرایی کرد و وی مجبور شد از عملیاتی شدن پروژه‌ای‌ سخن بگوید که پیش از این به عنوان یک کارت طلایی از آن استفاده نکرده بود. به همین دلیل روز گذشته رییس کل بانک مرکزی با اعلام آغاز به کار رسمی فاز جدید پورتال ارزی از ابتدای مهرماه سال‌جاری‌ گفت: با این کار، واردات با نرخ ارز مرجع و فروش با نرخ آزاد در بازار متوقف می‌شود. محمود بهمنی در گفت‌وگو با مهر از آخرین برنامه‌های بانک مرکزی در زمینه راه‌اندازی پورتال ارزی خبر داد و گفت: فاز جدید پورتال ارزی را به این منظور راه‌اندازی می‌کنیم که از زمان ثبت سفارش کالا و خوردن مهر نرخ ارز مرجع که به بانک می‌آید، بتوان از طریق سیستم بانکی برخی کنترل‌ها را در این زمینه اعمال کرد. رییس کل بانک مرکزی‌ اظهار داشت: بانک مرکزی باید بتواند در این بخش نظارت‌های خود را اعمال کند و این‌طور نباشد که بیایند کالایی را ثبت سفارش کنند و بعد LC آن باز شود ولی کالا وارد کشور نشود در حالی که نرخ ارز مرجع گرفته باشد. بهمنی خاطر‌نشان کرد: ما می‌خواهیم در قالب پورتال ارزی و راه‌اندازی آن جلوی انجام واردات با نرخ ارز مرجع و فروش با نرخ آزاد ارز در داخل کشور را بگیریم و بر آن نظارت داشته باشیم. وی ادامه داد: فاز اول کار راه‌اندازی شده است و از ابتدای مهرماه سال‌جاری‌ دقیقا ورود کالا به کشور در قالب این پورتال رصد می‌شود و از ابتدای کار که گشایش LC صورت می‌گیرد تا زمانی که در بازار به مصرف می‌رسد را تحت نظارت خواهیم گرفت.
پورتال ارزی بانک مرکزی چیست
با آغاز به کار رسمی پورتال ارزی، می‌‌توان مراحل مختلف واردات کالا از گشایش LC ‌تا ترخیص کالا را به صورت الکترونیکی پیگیری کرد و امکان نظارت بیشتری برای بانک مرکزی و دیگر سازمان‌‌های مسوول فراهم خواهد آمد. این پورتال دارای هشت سامانه نمایش اطلاعات گواهی ثبت آماری، مشاهده روزانه نرخ ارز، نمایش ثبت سفارشات بازرگانی، مدیریت تسهیلات حساب ذخیره ارز، نمایش اطلاعات گمرک و ترخیص کالا، مدیریت دریافت و پرداخت ارز و نمایش اطلاعات اعتبارات و بروات اسنادی است. پورتال ارزی امکان مشاهده ثبت سفارشات را برای وزارت امور اقتصادی و دارایی، وزارت صنعت، معدن و تجارت، بانک مرکزی و گمرک فراهم می‌آورد و هر یک از این نهادها در آن دارای سامانه مستقلی هستند. از مهم‌ترین ویژگی‌های پورتال ارزی می‌توان به هدایت ارز به سمت واردات واقعی، کنترل دقیق ارز تخصیصی بانک مرکزی، ایجاد ساز‌و‌کار مناسب برای کنترل بازار کالا و از همه مهم‌تر، مدیریت بازار ارز اشاره کرد.
ضرب‌الاجل ۷۲ ساعته مجلس به بهمنی
اما در حالی که قرار است امروز در مجلس جلسه‌ای‌ غیر‌علنی با حضور بهمنی به همراه وزرای اطلاعات، نفت و اقتصاد برگزار شود اما این دلیل خوبی نیست تا نمایندگان مجلس حساسیت‌های خود را در برابر نوسان‌های چند روز اخیر به گوش رییس کل بانک مرکزی نرسانند و حتی وی را تهدید می‌کنند چرا‌که در آخرین هشدار نماینده مردم لاهیجان گفت: ما تا پایان این هفته به مسوولان بانک مرکزی فرصت داده‌ایم تا اوضاع را اصلاح کنند و اگر نتیجه اقداماتشان در بازار دیده نشود قطعا از اهرم‌های نظارتی‌ در مجلس استفاده می‌کنیم. ایرج ندیمی، نماینده مردم لاهیجان در مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با فارس در خصوص عملکرد بانک مرکزی و انتقادات مطرح در این خصوص اظهار داشت: مجلس از اهرم‌های نظارتی خود برای بانک مرکزی استفاده می‌کند ولی بانک مرکزی اگر از جهت ساختار اصلاح نشود هیچ اهرم نظارتی در مورد آن جواب نمی‌دهد. وی افزود: ما گام‌های اول را که بیشتر در حوزه مذاکره بود برداشتیم و نظرات مسوولان را شنیدیم و سخنان خودمان را در جلسات علنی و غیر‌علنی به آنها گفتیم‌ ولی تا الان در بازار اتفاق خاصی نیفتاده، بر همین اساس باید ساختار بانک مرکزی را اصلاح کنیم. ندیمی با بیان اینکه می‌توانیم بگوییم که رییس شورای پول و اعتبار رییس کل بانک مرکزی نباشد، اظهار داشت: ما تا این هفته به مسوولان بانک مرکزی فرصت داده‌ایم تا اوضاع را اصلاح کنند و اگر نتیجه اقداماتشان در بازار دیده نشود ما قطعا از سایر اهرم‌هایمان برای نظارت استفاده می‌کنیم چرا‌که ما نمی‌توانیم نسبت به سرنوشت مردم بی‌تفاوت باشیم.
دوبی کانون جدید بحران ارزی
همچنین در سویی دیگر اتفاق تازه در تحولات چند روز اخیر را باید کشف نقطه هدایت‌کننده بحران که در کشوری جز ایران است نام برد چرا‌که روز گذشته رییس کمیسیون اقتصادی مجلس با بیان اینکه کمیسیون اقتصادی مجلس از مدت‌ها پیش در رابطه با افزایش نرخ ارز هشدارهای لازم را به مسوولان امر به ویژه بانک مرکزی و وزارت اقتصاد و دارایی داده بود‌ از ورود مجلس به ماجرای نقش‌آفرینی دو صرافی بزرگ در دوبی در تعیین نرخ ارز آزاد در بازار ایران خبر داد. ارسلان فتحی‌پور در گفت‌وگو با مهر در خصوص اقدامات چند صرافی بزرگ در دوبی با همکاری افرادی در داخل کشور در متلاطم کردن بازار ارز‌ اظهار داشت: وقتی قدرت‌های بزرگ تصمیم به ایجاد اختلال در اقتصاد کشور گرفته‌اند، قطعا یکی از راه‌های آسان انجام این کار با کمک عناصر داخلی افزایش نرخ ارز در داخل کشور است. وی با بیان اینکه هدف اصلی آنها جمع‌آوری و خروج ارز از کشور است، گفت: بر این اساس، بانک مرکزی علاوه بر برنامه‌ریزی بلندمدت برای مدیریت نرخ ارز در بازار باید نظارتش را بر صرافی‌ها قوی‌‍‌تر کند. وی همچنین از وزارت اطلاعات خواست که نسبت به این موضوع اهتمام بیشتری داشته باشد به طوری‌که شناسایی و رهگیری عوامل بحران ساز بازار ارز را در دستور کار خود قرار دهد.
راه‌اندازی بازار فرعی و بازار بین‌بانکی
اما روز گذشته معاون سابق ارزی بانک مرکزی نیز از یک راه‌حل تازه برای حل بحران تازه ارز و سکه خبر داد. وی با بیان اینکه بورس ارز از کارآمدی لازم برای کنترل بازار برخوردار نبود، گفت: بهترین روش برای کنترل بازار ارز راه‌اندازی بازار فرعی و بازار بین‌بانکی است. سید کمال سیدعلی در گفت‌وگو با «توانا» با اشاره به لزوم راه‌اندازی بازار فرعی ارز‌ اظهار داشت: در این بازار این اختیار به بانک مرکزی داده می‌شود که ارز خود و ارز حاصل از صادرات را عرضه کند و در ضمن امکان ورود ارز به این بازار وجود خواهد داشت. وی در مورد برنامه‌های ارز بانک مرکزی مانند بازار بین بانکی، افزایش عرضه ارز و پورتال ارزی گفت: ایجاد بازار بین بانکی و پورتال ارزی از لحاظ ساختاری مناسب است اما باید بررسی شود که چه میزان ارز به بازار تزریق خواهد شد. این کارشناس ارزی در پاسخ به این سوال که با این اقدامات می‌توان به کاهش نرخ ارز امیدوار بود، گفت: به دلیل اینکه عوامل مختلفی در این بخش تاثیرگذار است و طرف تقاضا متفرق است و عطش افزایش قیمت ارز و مشکلات ناشی از نقل و انتقال ارز، نمی‌توان در این‌باره پیش‌بینی دقیقی کرد. وی افزود: بهترین روش در حالت فعلی باز بودن دست بانک مرکزی برای ورود به بازار فرعی و فروش ارز نزدیک به قیمت بازار است، بازار بین بانکی در کنار بازار فرعی که نزدیک به نرخ بازار باشد، مناسب است. سید علی در خصوص تقاضای واقعی ارز و راهکار کاهش تقاضا گفت: در سال ۸۱ که ارز تک نرخی شد درآمد ارزی کشور حدود ۲۵ میلیارد دلار بود و در سال‌های مختلف این اعداد تغییر کرد به طوری که در سال ۸۹ حدود ۶۴ میلیارد دلار واردات رسمی صورت گرفت بنابراین تقاضا برای ارز در طول هشت سال چند برابر شد.