سوئد و ناتو در انتظار چراغ سبز اردوغان

گروه بین‌الملل- مژده کلهر- بولنت اُراک‌اوغلو از یادداشت‌نویسان روزنامه ینی‌شفق در تحلیلی در مورد دیدگاه ترکیه نسبت به عضویت سوئد در ناتو می‌نویسد: بایدن رییس‌جمهور آمریکا در سخنرانی خود در مراسم فارغ‌التحصیلی آکادمی نیروی هوایی آمریکا در کلرادو گفت: «من قول می‌دهم که سوئد به عضویت ناتو درآید.» این عبارت مرا به یاد بایدنی انداخت که برای سرنگونی اردوغان از مخالفان در ترکیه حمایت می‌کرد. در حالی که بایدن از قلیچداراوغلو رهبر مخالفان برای سرنگونی رییس‌جمهور اردوغان از طریق گولن حمایت کرد، آیا او قول قلیچداراوغلو مبنی بر گنجاندن سوئد در ناتو را دریافت کرد؟ آیا قلیچداراوغلو به بایدن هم گفته بود به شما قول می‌دهم با یک مراسم سوئد را وارد ناتو ‌کنیم؟ یا بایدن که از زوال عقل شدید رنج می‌برد، با تصور اینکه قلیچداراوغلو در انتخابات ریاست‌جمهوری ترکیه پیروز خواهد شد، گفته بود: «ما سوئد را وارد ناتو خواهیم کرد؟»
آیا بایدن، رییس‌جمهور ایالات‌متحده، با توجه به قانون ضدتروریستی سوئد که چند روز پیش فعال شده، قول تایید سوئد را به ناتو داده است؟
بایدن با این استدلال که کشورش در سرتاسر جهان مشارکت‌هایی را توسعه داده است، نمونه‌هایی از اتحادهای AUKUS و Quad و همچنین روابط رو به رشد با ژاپن و کره جنوبی در هند و اقیانوس آرام را بیان کرد. بایدن با اشاره به اینکه ائتلاف ناتو نیز پویاتر و متحدتر است، گفت: «اکنون با پیوستن جدیدترین متحد ما فنلاند و به زودی سوئد به ائتلاف (ناتو) قوی‌تر شده است. به شما قول می‌دهم این (الحاق سوئد) اتفاق خواهد افتاد.»
شواهد نشان می‌دهد در ایامی که ترکیه درگیر برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری بود، دولت سوئد با حمایت آمریکا به دنبال دور زدن ترکیه جهت عضویت در ناتو بوده است. در واقع به نظر می‌رسد که مقامات ارشد آمریکا و سوئد با این تصور که قلیچداراوغلو در انتخابات پیروز می‌شود مذاکراتی را انجام داده بودند که با پیروزی نهایی اردوغان معادلات تغییر پیدا کرد. به همین دلیل است که سوئد بلافاصله پس از مشخص شدن نتیجه انتخابات ترکیه با عجله قانون مبارزه با تروریسم را در دستور کار خود قرار داد. اما این قانون چیزی بیش از یک تکه کاغذ نبوده و به جای مبارزه با تروریسم به نام دموکراسی و آزادی بیان و عقیده از اعضای پ‌ک‌ک همچنان حمایت خواهد کرد.
چالش‌های قبل از نشست ویلنیوس
نشست سران کشورها و دولت‌های ناتو در تاریخ ۱۱ تا ۱۲ ژوئیه ۲۰۲۳ در ویلنیوس پایتخت لیتوانی، در جغرافیایی که روسیه به دلیل نزدیکی به قلمرو خود به آن اهمیت می‌دهد، برگزار خواهد شد. لیتوانی کشوری است که در ساحل دریای بالتیک، روبه‌روی سوئد واقع شده است. سران ۲۱ کشور و همچنین ینس استولتنبرگ دبیرکل ناتو در مراسم تحلیف رجب طیب اردوغان رییس‌جمهور شرکت کردند. مشخص است که ینس استولتنبرگ، دبیرکل ناتو تا قبل از اجلاس ویلنیوس به ترکیه آمد تا برای رفع موانع پیش روی ورود سوئد به ناتو تلاش کند. تردد دیپلماتیک بین ترکیه و آمریکا پس از انتخابات مجددا شتاب گرفت. بایدن رییس‌جمهور آمریکا در ۲۹ می ‌با رییس‌جمهور اردوغان تماس گرفت و انتخاب او را تبریک گفت. یکی از موضوعاتی که بایدن در این دیدار بر آن تاکید کرد برگزاری نشست سران ناتو در ویلنیوس بود. پس از مذاکرات اردوغان و بایدن، مولود چاووش‌اوغلو وزیر امور خارجه ترکیه و آنتونی بلینکن وزیر امور خارجه آمریکا نیز تلفنی گفت‌وگو کردند. بلینکن همچنین عضویت سوئد در ناتو را در این نشست مطرح کرد.
دعوت برای «تایید» به ترکیه و مجارستان
توبیاس بیلستروم وزیر امور خارجه سوئد از ترکیه و مجارستان خواست تا عضویت خود را تایید کنند و گفت که آنها تمام معیارهای عضویت در ناتو را برآورده کرده‌اند. بیلستروم با مقایسه عضویت ناتو به سوئد به یک «ماراتن» گفت که این دویدن به پایان خود نزدیک شده است. قانون مبارزه با تروریسم چند روز پیش در سوئد اجرایی شد. مولود چاووش‌اوغلو وزیر امور خارجه در واکنش به اظهارات بیلستروم گفت: «پیام بسیار روشنی برای دوستان سوئدی ما! به تعهدات خود بر اساس تفاهمنامه سه‌جانبه عمل کنید و گام‌های مشخصی در مبارزه با تروریسم بردارید. دیگر مسائل تنها در آن صورت حل خواهد شد.»
آیا اردوغان و بایدن در مورد ۱۶-F به توافق رسیدند؟
گزارش‌ها حاکی از آن است که بایدن، رییس‌جمهور آمریکا، عضویت سوئد در ناتو را پس از مطرح شدن موضوع جنگنده‌های۱۶-F در دیدارش با رییس‌جمهور اردوغان در دستور کار قرار داد. در مقابل تصمیم کنگره آمریکا مبنی بر مخالفت با فروش ۱۶-F به ترکیه، به نظر می‌رسد باج‌گیری بایدن برای مطرح کردن شرط موافقت ترکیه با پیوستن سوئد به ناتو همچنان ادامه دارد. در همین رابطه نظرات برخی از کارشناسان نشان‌دهنده این واقعیت است که ترکیه تصمیم وتو را در صورت عضویت سوئد در ناتو علیه ۱۶-F ترکیه لغو خواهد کرد. در آنکارا نظر این است که «ما در مورد۱۶-Fعجله نداریم.» برای تامین این نیاز در میان‌مدت، گزینه تمرکز بر صنایع دفاعی داخلی روی میز است. واضح است که سوئد به عضویت ناتو ادامه خواهد داد و تا زمانی که سوئد در خصوص مبارزه با تروریسم صادق نباشد، اعضای سازمان‌های تروریستی مختلف ساکن در این کشور را به ترکیه تحویل ندهد، ترکیه از کارت وتو استفاده خواهد کرد و سوئد همچنان به سازمان‌های تروریستی اجازه می‌دهد تا علیه ترکیه و رییس‌جمهور اردوغان اقدام کنند. بنابراین تا زمانی که دولت بایدن صادقانه برای فروش ۱۶-F به ترکیه به کنگره که تحت نفوذ لابی‌هاست فشار وارد نکند، به نظر نمی‌رسد بهبود روابط ترکیه و آمریکا امکان‌پذیر باشد؛ امری که برخی تحلیلگران معتقدند این بهترین تصمیم برای ترکیه است!