1 - 01 - 2025
سوختی که قربانی شد
گروه انرژی- برخلاف سال‌های قبل که حجم زیادی مازوت روی دست پالایشگاه‌ها می‌ماند، امسال این فرآورده پرچالش به نسبت سال‌های قبل و نیاز کشور کمتر ذخیره شده و همین موضوع تامین سوخت نیروگاه‌های مازوت‌سوز را با مشکل مواجه کرده بود؛ مشکلی که فشار مضاعفی به وزارت نفت وارد کرد که عقب‌ماندگی‌های شش‌ماه نخست سال را جبران کند.
نفت کوره، یا همان مازوت یکی از هیدروکربن‌های نفتی است که در مراحل پالایش نفت‌خام پس از نفتا، بنزین و نفت سفید به‌دست می‌آید و چون سیاه‌رنگ است به نام نفت سیاه هم معروف است. این ماده ارزان‌ترین ماده سوختنی برای کوره‌ها، حمام‌ها و تنور نانوایی‌ها، موتورهای دیزلی دریایی و برخی نیروگاه‌ها است.
براساس گزارش‌های رسمی، در حال حاضر ۱۶نیروگاه حرارتی کشور امکان مصرف نفت‌کوره دارند که مجموع ظرفیت آنها برابر با ۷۴میلیون لیتر در روز است. هر سال زمستان که تقاضا برای گاز بالا می‌رود، نیروگاه‌هایی که امکان استفاده از سوخت‌های مایع مثل مازوت یا گازوییل را دارند، این سوخت‌ها در اختیارشان قرار می‌گیرد. امسال اما به‌دلیل کم‌کاری مقامات وزارت نفت دولت سیزدهم، ناگهان دولت با شروع فصل سرما با مشکل عدم ذخیره‌سازی مازوت به‌عنوان یک چالش اساسی پیش‌روی تامین برق کشور روبه‌رو شد.
گزارش‌ها نشان می‌دهد که میانگین تولید نفت‌کوره در پنج‌ماهه ابتدایی سال ۱۴۰۳ باید به 8/66میلیون لیتر در روز می‌رسید، این در حالی است که عملکرد واقعی در این دوره نشان می‌دهد میانگین تولید به 8/64میلیون لیتر در روز رسیده است که با وجود اختلاف جزئی، نزدیک به هدف برنامه‌ریزی‌شده بوده است. این مقدار تولید در مقایسه با میانگین تولید پنج‌ماهه ابتدایی سال ۱۴۰۲ که 2/64میلیون لیتر در روز بود، رشد قابل‌توجهی نداشت. چنین شرایطی برای گازوییل هم وجود داشت؛ بهطوریکه براساس گزارش وزارت نفت، در شش‌ماهه امسال موجودی مخازن گازوئیل نیروگاه‌های ایران (۷میلیارد و ۵۶۹ میلیون لیتر) نسبت به پارسال (۱۵میلیارد و ۸۶۲میلیون لیتر) ۸میلیارد و ۲۹۳میلیون لیتر کاهش داشته است که بیانگر کاهش ۵۲درصدی ذخیره‌سازی گازوئیل در بازه زمانی یادشده است.
چنین شرایطی باعث شد که قطع برق زمان‌بندی‌شده اتفاق بیفتد. با این حال براساس گزارش وزارت نفت، میانگین تولید نفت‌کوره در چهارماه ابتدایی دولت چهاردهم حدود ۷۲میلیون لیتر در روز شده که بالاتر از برنامه تولید۱۴۰۳ ابلاغی وزارت نفت شده است.
بی‌توجهی از اردیبهشت
گاز ، نفت‌گاز و نفت‌کوره سه سوختی است که وزارت نفت به نیروگاه‌های کشور تحویل می‌دهد اما مدیریت مصرف سبد سوختی نیروگاه‌ها باید در برهه‌های زمانی مختلف از سوی وزارت نیرو انجام شود، به‌گونه‌ای که نیروگاه‌ها با مدیریت ذخایر خود باید در فصول سرد سال و افزایش مصرف گاز در بخش خانگی و تجاری، بیشتر از نفت‌گاز و نفت‌کوره استفاده کنند.
چالش‌های ایجادشده در تامین برق کشور در پاییز امسال سبب شد تامین سوخت نیروگاهی از سوی وزارت نفت دولت چهاردهم زیر سوال رود. اما واقعیت چیست؟ در این گزارش می‌توانید مروری بر آمادگی وزارت نفت دولت چهاردهم برای تحویل حداکثری نفت‌کوره به نیروگاه‌ها داشته باشید که بالاتر از برنامه، تولید نفت‌کوره داشته است و اگر نیروگاه‌ها با مدیریت درست و به‌موقع از این سوخت استفاده می‌کردند، بی‌شک شاهد خاموشی‌ها در فصل پاییز نبودیم.
سطح ذخایر نفت‌گاز نیروگاهی از ابتدای امسال در وضع مطلوبی نبوده و با سطح پایدار فاصله زیادی داشته است، بهطوریکه وزیر نفت دولت سیزدهم نیز در نامه‌ای در اردیبهشت۱۴۰۳ اعلام کرده بود امکان تامین نفت‌گاز بیش از عملکرد سال گذشته برای جبران کمبود گاز وجود ندارد و خواستار جبران کسری گاز از طریق مصرف نفت‌کوره شده بود. نهادهای بالادستی نیز اوایل مرداد امسال در ابلاغیه‌ای نیروگاه‌ها را مکلف به مصرف نفت‌کوره به مقدار ۴۰میلیون لیتر در روز از ۱۰مرداد به بعد کردند، اما این مصوبه در نیروگاه‌ها اجرایی نشد و به‌‌طور متوسط از ۱۰ مرداد تا پایان آذر روزانه حدود ۲۴میلیون لیتر نفت‌کوره در نیروگاه‌ها مصرف شده است. از این رو 3/2میلیارد لیتر نفت‌کوره کمتری در نیروگاه‌ها مصرف شده که منجربه مصرف همین مقدار نفت‌گاز به‌عنوان جایگزین شده است.
اگر نیروگاه‌ها به تکالیف قانونی عمل می‌کردند…
۱۶ نیروگاه حرارتی کشور امکان مصرف نفت‌کوره دارند که مجموع ظرفیت آنها برابر با ۷۴میلیون لیتر در روز است. دو نیروگاه (نیروگاه‌های بعثت تهران و اسلام‌آباد اصفهان) با مجموع ظرفیت مصرف روزانه ۶میلیون لیتر نفت‌کوره به‌دلیل قرار داشتن در محدوده شهر و نیروگاه رامین خوزستان با ظرفیت مصرف ۶میلیون لیتر در روز نفت‌کوره به‌دلیل قرار گرفتن در جنوب کشور در محاسبات لحاظ نمی‌شوند.
۱۳نیروگاه باقی‌مانده ظرفیت مصرف 5/62میلیون لیتر در روز نفت‌کوره را دارند که مخازن سه نیروگاه شامل منتظری اصفهان، شازند اراک و منتظر قائم البرز پلمپ بوده که اخیرا رفع پلمب شده‌اند، هرچند پیگیری جدی برای رفع پلمب‌ها باید از مرداد انجام می‌شد. در هر صورت مابقی ۱۰نیروگاه محدودیتی برای مصرف نفت‌کوره از ۱۰ مرداد امسال تاکنون نداشته‌اند.
با این اوصاف ظرفیت ۱۰ نیروگاه باقی‌مانده که امکان مصرف نفت‌کوره از ۱۰مرداد را داشته‌اند، حدود ۴۲میلیون لیتر در روز است، از این‌رو در صورت مصرف نفت‌کوره تنها در ۱۰نیروگاه از ۱۰مرداد و مطابق ابلاغیه نهادهای بالادستی، هم‌اکنون سطح ذخایر نفت‌گاز نیروگاهی 3/2میلیارد لیتر بالاتر و در سطح پایدار 2/3میلیارد لیتر قرار داشت، اما مقدار موجودی مفید نفت‌گاز در نیروگاه‌های کشور در شرایط کنونی ۸۷۷میلیون لیتر است. بررسی سناریوهای مختلف وضع موجودی نفت‌گاز نیروگاه‌ها بر مبنای 5/33میلیون لیتر نفت‌کوره‌ای که در ۲۹ آذر امسال در ۱۰ نیروگاه که محدودیت پلمب نداشته‌اند، مصرف شده است، نشان می‌دهد در صورتی که نفت‌کوره به مقدار 5/33لیتر از ۱۰ مرداد مصرف می‌شد، اکنون سطح موجودی مفید نفت‌گاز نیروگاهی برابر با ۲ میلیارد و ۲۰۶میلیون لیتر بود. اگر این مقدار نفت‌کوره از ابتدای مهر تاکنون مصرف می‌شد، اکنون سطح موجودی مفید نفت‌گاز نیروگاهی برابر با یک میلیارد و ۶۱۸میلیون لیتر بود و اگر از ابتدای آبان تاکنون روزانه ۴۰میلیون لیتر نفت‌کوره مصرف شده بود، هم‌اکنون موجودی نفت‌گاز نیروگاهی به یک میلیارد و ۷۸۰میلیون لیتر رسیده بود.
ثبت رکوردهای تولید
طبق برنامه ابلاغی وزارت نفت، میانگین تولید نفت‌کوره در پنج‌ماهه ابتدایی سال۱۴۰۳ باید به 8/66میلیون لیتر در روز می‌رسید. عملکرد واقعی در این دوره نشان می‌دهد میانگین تولید به 8/64میلیون لیتر در روز رسیده است که با وجود اختلاف جزئی، نزدیک به هدف برنامه‌ریزی‌شده بوده است. این مقدار تولید در مقایسه با میانگین تولید پنج‌ماهه ابتدایی سال ۱۴۰۲، 2/64میلیون لیتر در روز بود که رشد قابل‌توجهی نداشته است. تولید نفت‌کوره در شهریور۱۴۰۳ به 4/66میلیون لیتر در روز رسید که تقریبا برابر با میانگین برنامه‌ریزی‌شده پنج‌ماهه بود. این عملکرد نشان‌دهنده ثبات نسبی در تولید این محصول در آغاز نیمه دوم سال است اما در ماه نخست پاییز پس از استقرار یک‌ماهه دولت چهاردهم، تولید با افزایش قابل‌توجهی به 5/74میلیون لیتر در روز رسید که این رقم 5/17میلیون لیتر با ۳۰ درصد افزایش از برنامه ابلاغی به وزارت نفت بیشتر بوده است.
در آبان۱۴۰۳، تولید نفت‌کوره باز هم افزایش ۳۳درصدی داشت و به 03/73میلیون لیتر در روز رسید و تولید در این ماه همچنان بالاتر از هدف ابلاغی وزارت نفت باقی ماند. این موضوع نشان می‌دهد پالایشگاه‌ها توانسته‌اند تولیدی فراتر از حد انتظار داشته باشند.
از سوی دیگر تولید نفت‌کوره در آذر۱۴۰۳ 5/70میلیون لیتر در روز بود. با وجود اینکه تولید این ماه از دو ماه پیش از آن اندکی پایین‌تر بود اما همچنان از برنامه ابلاغی به وزارت نفت و میانگین پنج‌ماهه سال ۱۴۰۲ بالاتر بوده و بیانگر بهبود تولید در صنعت نفت کوره است. بررسی داده‌ها نشان می‌دهد تولید نفت‌کوره در سال۱۴۰۳ در مقایسه با سال ۱۴۰۲ روند افزایشی داشته بهطوریکه عملکرد تولید ماه‌های شهریور، مهر، آبان و آذر ضمن اینکه از برنامه تولید سال سبقت گرفته است، میانگین تولید نفت‌کوره در این چهارماه حدود ۷درصد از میانگین تولید در مدت مشابه سال گذشته بیشتر است. میانگین تولید نفت‌کوره در چهار ماه شهریور، مهر، آبان و آذر حدود ۷۲میلیون لیتر در روز بوده است که این عدد در مقایسه با مدت مشابه پارسال بیش از 5/4میلیون لیتر در روز و نسبت به میانگین نخست سال حدود ۷میلیون لیتر در روز افزایش یافته است. در چهار ماهه ابتدایی دولت چهاردهم (شهریور، مهر، آبان و آذر) ۲میلیارد و ۹۳۳ میلیون لیتر نفت‌کوره به نیروگاه‌ها تحویل شده که این رقم یک‌میلیارد و ۱۰۰میلیون لیتر معادل ۶۰درصد نسبت‌به سال ۱۴۰۲ و ۶۴۶میلیون لیتر معادل ۲۸درصد نسبت‌به سال ۱۴۰۱ افزایش داشته است.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد