سوریه و عربستان؛ آغاز فصل جدیدی از همکاری‌های امنیتی

با توجه به گشایش سریع سیاسی پس از سقوط بشار اسد، در دسامبر ۲۰۲۵ و بازگشت دولت جدید سوریه به آغوش کشورهای عربی از طریق هماهنگی امنیتی و مبارزه با جرائم سازمان یافته، روابط امنیتی میان عربستان و سوریه در ماه‌های اخیر شاهد تحولات چشمگیری بوده است.
به گزارش میدل‌ایست نیوز به نقل از الخلیج آنلاین، تازه‌ترین این تحولات، سفر یک هیات امنیتی عالی‌رتبه به ریاض در نیمه آوریل ۲۰۲۵ بوده که نشانه‌ای آشکار از هماهنگی مجدد میان دستگاه‌های امنیتی دو کشور با گذشت بیش از یک دهه قطعی روابط است.
سیاستی که دولت جدید سوریه در پیش گرفته است نشان‌دهنده روی آوردن این کشور به کشورهای شورای همکاری به‌ویژه عربستان است که این امر از سلسله سفرهای متقابل میان دمشق و چند پایتخت این کشورها می‌توان آن را به وضوح مشاهده کرد.
سفرهای امنیتی مهم
شاید سفر هیات امنیتی سوری در ۱۴ تا ۱۶آوریل بنا بر دعوت وزارت کشور عربستان انجام شده باشد که در حساب کاربری خود در شبکه اجتماعی ایکس از استقبال این هیات سوری که برای اطلاع از تجربه دستگاه امنیتی عربستان و استفاده از تخصص پیشرفته آن در زمینه‌های امنیتی به عربستان سفر کرده، خبر داده بود.
از طرف دیگر وزارت کشور سوریه اعلام کرده بود که در چارچوب تقویت همکاری دوجانبه دمشق و ریاض در زمینه‌های امنیتی و پلیس هیاتی از وزارت کشور پیشتر برای انجام سفر رسمی عازم عربستان شده است. این وزارتخانه افزود: هدف از این سفر، آشنایی با تجربه دستگاه امنیتی عربستان و استفاده از تخصص‌های پیشرفته آن در زمینه‌های امنیتی مربوطه در راستای کمک به توسعه ساختار نظام امنیتی در سوریه و تقویت توانمندی آن در مقابله با چالش‌هاست.
وزارت کشور سوریه تصریح کرد: این ابتکار نشان‌دهنده تقویت روابط میان دو کشور برادر و پایبندی سوریه به افزایش همکاری مشترک در راستای خدمت به منافع ملی و تقویت امنیت و ثبات منطقه است.
مخلد حازم، کارشناس و تحلیلگر امنیتی و سیاسی اعلام کرد: آنچه که امروز می‌بینیم این حقیقت است که دمشق شروع به روی آوردن به کشورهایی کرده است که احساس می‌کند به سوریه نزدیک و حامی آن هستند و نقش موثری در منطقه ایفا می‌کنند. حازم افزود: عربستان امروز در ترسیم سیاست‌های منطقه کشوری بسیار مهم به‌شمار می‌آید بنابراین قطعا روی آوردن سوریه به این کشور به‌ویژه در زمینه امنیتی بسیار مهم است. همچنین شاهدیم که سوریه به اردن و عراق نیز روی آورده است.
وی تصریح کرد: امروزه وضعیت پیچیده‌ای بر منطقه حاکم است و مهم‌ترین چیزی که می‌تواند بر آن تسلط پیدا کرد، کنترل وضعیت امنیتی میان کشورهاست.
مبارزه با مواد مخدر
این اولین سفر هیات امنیتی نبوده و در اواخر فوریه گذشته یک هیات امنیتی سوری به ریاض سفر کرده و یکی از بارزترین محور‌های رایزنی در این سفر پرونده مبارزه با مواد مخدر بوده است. موضوعی که سال‌ها مسأله اصلی تنش میان دو کشور به‌شمار می‌آمد.
در این سفر هیات سوری با عبدالعزیز بن سعود، وزیر کشور عربستان دیدار کرد و دو طرف در کنار آگاهی از جدیدترین سامانه‌های مورد استفاده در نظارت و تحلیل داده‌های جنایی، به بررسی راه‌های همکاری در زمینه مبارزه با مواد مخدر و هماهنگی اقدامات امنیتی مربوط به شناسایی و تعقیب قاچاقچیان پرداختند.
این هیات سوری شامل موفق دوخی، رییس دستگاه اطلاعات و خالد عید، مدیر اداره مبارزه با مواد مخدر و همچنین از مقر‌های اداره‌کل امنیت عمومی و اداره‌کل مبارزه با مواد مخدر در ریاض بازدید کردند.
براساس آنچه که خبرگزاری رسمی عربستان در آن زمان منتشر کرد این هیات از سازوکار فعالیت‌های این نهاد‌ها آگاهی یافته و به اطلاعات فنی در مورد تکنیک‌های استفاده شده برای شناسایی و پیگیری شبکه‌های قاچاق گوش فرا داده است.
بنابر اعلام برخی منابع، طرف سوری به سامانه‌های دیجیتال مورد استفاده در تحلیل داده‌های جنایی و ارتباط آنها با شبکه‌های قاچاق و ابزارهای نظارت بر مرز‌ها و سیستم‌های ارتباطی میان نهادهای امنیتی و گذرگاه‌های گمرکی اهتمام ویژه‌ای نشان داده است.
درخصوص قاچاق و تجارت مواد مخدر این کارشناس و تحلیلگر امنیتی و سیاسی بیان کرد: این تجارت، ماهیتی فرامرزی دارد و به همین خاطر همکاری مشترک میان کشورها، به‌‌ویژه کشورهای همجوار، امری ضروری است و سوریه امروزه در تلاش است تا ثبات امنیتی داخلی را برقرار کند.
پرونده پیچیده
پس از آنکه سوریه در اواخر دهه گذشته به یک مرکز منطقه‌ای برای تولید و صادرات قرص‌های مخدر کپتاگون تبدیل شد، بُعد امنیتی در مسائل مربوط به مبارزه با گروه‌های خرابکار و تقویت امنیت و مبارزه با مواد مخدر، از مهم‌ترین محور‌های همکاری میان دو طرف به‌شمار می‌رود.
عربستان در آن سال‌ها شاهد موج‌های پی‌درپی ضبط محموله‌های عظیم قرص‌های کپتاگون بود که در برخی موارد، تعداد آنها به ده‌ها میلیون قرص می‌رسید. این امر منجر به تنش‌های دیپلماتیک و تجاری میان ریاض و دمشق شد که با اتخاذ تصمیماتی همچون ممنوعیت واردات و قطع کانال‌های ارتباطی به اوج خود رسید.
با سقوط نظام پیشین، دولت جدید سوریه به سرعت برای بازپس‌گیری کنترل بر این پرونده اقدام کرد. این امر نه‌تنها از منظر امنیت داخلی بلکه در چارچوب تلاش‌های گسترده‌تر این کشور برای اعتماد دوباره منطقه‌ای نیز معنا پیدا می‌کند. در این چارچوب هماهنگی با عربستان گامی مهم برای همکاری در راستای تبادل داده‌های اطلاعاتی و ردیابی شبکه‌های قاچاق و برچیدن زیرساخت‌های لجستیکی‌ای بود که بدون پاسخگویی برای مدت زمان طولانی فعالیت می‌کردند.
در همین راستا حازم گفت: امروز سوریه شاهد نوعی پیگرد امنیتی با همکاری دیگر کشورها برای مهار و تسلط بر این تجارت است. امروزه همگان بدور از اینکه آیا اختلافات قبلی وجود داشته است یا خیر، با یک نگاه به این موضوع می‌نگردند.
وی تاکید کرد: امنیت و ثبات کشورها ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است. در نتیجه این ضرورت پیشگام و نقشه راهی خواهد بود که برای ایجاد روابط سیاسی و اقتصادی میان کشورها ترسیم می‌شود.
حازم افزود: هیات‌هایی که از سوریه فرستاده می‌شود پیام روشنی دارند مبنی بر اینکه سوریه در ایجاد روابط با تمامی کشورهای عربی و منطقه و حتی کشورهای غربی کاملا جدی است.
این نزدیکی امنیتی میان ریاض و دمشق بر سطح منطقه بازتاب‌های متعددی دارد به‌ویژه آنکه در زمانی انجام می‌شود که با حمایت غیرمستقیم برخی کشورهای شورای همکاری، سوریه تلاش می‌کند بار دیگر به منظومه جهان عرب بازگردد.
این امر همچنین با تلاش‌های گسترده عربستان برای مهار تهدیدهای حاضر در منطقه، چه در یمن و چه در منطقه مثلثی میان سوریه، لبنان و اردن که دهه‌ها عرصه فعالیت شبکه‌های قاچاق و جرائم سازمان ‌یافته بوده، همزمان شده است.