سونامی در بازار کالاهای اساسی

گروه بازرگانی- اتفاقی که نباید می‌افتاد بالاخره افتاد. قیمت دلار از دو هزار تومان گذشت و زمزمه دلار سه هزار تومانی هم به گوش می‌رسد. این اولین باری است که دلار با افزایش قیمت ساعتی مواجه شده است و رکوردهای وحشتناکی را به ثبت می‌رساند. در چهارراه استانبول و بازار طلا و سکه زلزله آمده و پس‌لرزه‌های آن بازار کالاهای اساسی و مواد غذایی را بدجور لرزانده است. نرخ مواد غذایی با توجه به نرخ دلار هر روز بالاتر می‌رود این در حالی است که شهروندان در بهت قیمت‌ها چه کنم؟ چه کنم؟ می‌کنند. در حالی که چیزی تا دلار سه هزار تومانی باقی نمانده همچنان شاهد سکوت بی‌معنی مسوولان هستیم‌ و انگار قرار نیست کسی پاسخگوی اتفاقات اخیر باشد. چندی پیش رییس اتاق بازرگانی تهران که خود نیز فردی محتاط است به سکوت بانک مرکزی و دست رو دست گذاشتن‌های مسوولان واکنش شدیدی نشان داد و سیاست سکوت آنها را نادرست و بیجا خواند اما از آن روز که دلار در گیرودار ۱۶۰۰ تومان بود تا به امروز نه وزیر اقتصاد و نه رییس بانک مرکزی نتوانستند برای کنترل بازار کاری از پیش ببرند از این رو این شائبه به وجود آمده که دولت از نوسانات بازار سود می‌برد. محمود بهمنی، رییس کل بانک مرکزی که یک ماه پیش مهمان فعالان بخش‌خصوصی بود از افزایش نقدینگی مردم اظهار نگرانی کرد به همین دلیل بی‌راه نیست که افزایش بی‌دلیل قیمت دلار و سکه برای جمع‌آوری نقدینگی مردم باشد. هرچند این موضوع قابل بحث است اما تاثیر منفی در زندگی مردم گذاشته است به طوری که کالاهای اساسی و خورد و خوراک شهروندان این روزها با افزایش قیمت بی‌درو پیکری مواجه شده است و بعید به نظر می‌رسد وضعیت بازار به این زودی‌ها به حالت سفید برگردد. کارشناسان نیز در مورد آینده بازار کالاهای اساسی و موادغذایی پیش‌بینی‌های امیدوارکننده‌ای ندارند. به گفته اسدالله عسگراولادی‌، اگر وضعیت قیمت‌ها به همین منوال ادامه یابد به زودی قحطی می‌آید.
مردم نیز به دلیل بی‌ثباتی در بازار ارز نگرانی‌هایشان هر روز بیشتر می‌شود.
هم‌اکنون بازار با وضعیت نابسامانی مواجه شده و نوسانات ارزی اخلاق کسب و کار را هم از یاد برخی‌ها برده است.
خرید و فروش‌های این روزهای بازار عمده‌فروشی کالا حکایت از امتناع عمده‌فروشان از عرضه به موقع کالا دارد که این امر نگرانی‌هایی را در بازار به دنبال داشته است. در همین رابطه یک فعال بازار بنکداران گفت: با نوسانات نرخ ارز به بازار مراجعه کرده و سفارشات کلی را حداقل برای رفع نیاز در شش ماه آینده به فروشنده‌ای که به عرضه کالا به صورت عمده می‌پردازد، ارایه کردم. حتی پیش‌پرداخت هم ارایه شده و قرارداد مکتوبی نیز به امضای مسوول فروش دریافت کرده‌ام.
احسان متقی افزود: اما تماسی دریافت کردم مبنی بر اینکه فروشنده از عرضه کالای مورد قرارداد امتناع کرده و به صراحت اعلام می‌کند که قصد فروش کالا را حداقل در هفته‌های آینده ندارد.
وضعیت بازار بسیار آشفته‌تر از آن چیزی است که گزارش می‌شود. وضعیت به گونه‌ای است که فروشنده این اطمینان را به بازار ندارد که بتواند حتی کالاهای مورد نیاز خود را از تولیدکنندگان دریافت کند‌ چراکه برخی از آنها با نوسانات نرخ ارز اعلام می کنند که هزینه‌هایشان افزایش و متاسفانه تولیداتشان کاهش یافته است از این رو از عرضه کالاهای انباری هم خودداری می‌کنند‌ چراکه آینده بازار خود را نمی‌دانند.وی اظهار کرد: البته برخی تولیدکنندگان نیز خودسرانه افزایش قیمت داده و حتی این قیمت را روی بدنه کالاها نیز ثبت کرده‌اند، در مقابل وقتی اعتراضی هم‌ می‌شنوند اعلام می‌کنند که سازمان حمایت برخورد کند، چاره‌ای نیست هزینه‌ها افزایش یافته است.بسیاری از کسانی که ظرف یک ماه اخیر خانه و املاک خود را فروخته بودند با فسخ معاملات و پرداخت ضررهای میلیونی دست از فروش املاک کشیدند. به گفته آنها، با توجه به نوسانات نرخ ارز احتمالا قیمت مسکن بالاتر می‌رود بنابراین صلاح نیست در این وضعیت معامله‌ای انجام شود.
واردات با ارز مرجع!
با اینکه بازار کالاهای اساسی در تب ارز می‌سوزد، وزیر صنعت، معدن و تجارت برای خواباندن سروصداها اعلام کرد که ارز مورد نیاز بخش تولید و تجارت با نرخ مرجع تامین خواهد شد.
مهدی غضنفری تصریح کرد: براساس قول رییس کل بانک مرکزی و طرح این موضوع در کمیسیون تلفیق مجلس مقرر شد این بانک ارز مورد نیاز برای تمامی واردات از مسیرهای قانونی و براساس ثبت سفارش کالا را با قیمت مرجع (نرخ رسمی) تامین کند.
وی افزود: به بیانی دیگر بانک مرکزی آمادگی کامل دارد تا ارز مورد نیاز برای کل واردات رسمی کشور را تامین کند.
وزیر صنعت، معدن و تجارت با بیان اینکه نباید هیچ کدام از واردکنندگان حوزه تولید و تجارت نگران دریافت ارز برای واردات بعدی خود باشند، افزود: آنها باید کالای خود را مطابق معمول در مسیرهای توزیع عرضه کنند. از نظر غضنفری اعلام بانک مرکزی مبنی بر تامین ارز مورد نیاز تولید‌کننده و وارد‌کننده رسمی باعث می‌شود تا آنها با آرامش هر نوع ذخیره‌سازی را برای مواد اولیه تولید خود انجام دهند. به گفته وی، در مورد کالاهای وارداتی دسته‌بندی خاصی صورت نگرفته و نرخ ارز متفاوتی نیز برای آنها در نظرگرفته نشده بنابراین طبیعی است که این سیستم همان سیستم مورد انتظار تولیدکنندگان و تجار باشد که ارز با نرخ مرجع بانک مرکزی و به صورت تک نرخی ارایه شود، یعنی بانک مرکزی یک سیستم تک نرخی را اعمال می‌کند. وزیر صنعت، معدن و تجارت توضیح داد: بانک مرکزی اعلام کرده برای همه نوع کالایی که نیاز به واردات آنها احساس می‌شود، ارز به قیمت واحد در اختیار متقاضی می‌گذارد و نیازی به مدیریت چند نرخی در بازار ارز نیست اما این وعده هم باعث آرامش بازار نشده است. کالاهایی که وارد کشور می‌شوند اوضاع مناسبی ندارند و در یک ماه گذشته جهش قیمتی تا ۵۰ درصد داشته‌اند البته این ۵۰ درصد افزایش قیمت مربوط به کالاهایی است که تا پیش از افزایش قیمت دلار به بازار وارد شده بود اما پس از افزایش قیمت واردکنندگان دیگر تمایلی به وارد کردن کالا با دلار گران‌قیمت ندارند چون می‌دانند که بازار آنقدر کشش ندارد تا کالایی را به دو برابر قیمت بفروشند.

آناناس ۳۵ درصد، انواع کمپوت، رانی و آدامس خارجی ۴۰ درصد و انواع روغن ذرت و روغن زیتون خارجی تا ۵۰ درصد افزایش قیمت داشته‌اند.بازار در مورد روغن نباتی به مشکل برخورده‌ چرا‌که کارخانجات از عرضه روغن‌نباتی به بازار طفره می‌روند و به توزیع‌کننده عمده و بنگاه‌ها بار نمی‌دهند و اعلام می‌کنند که باید ببینیم قیمت مواد اولیه چه می‌شود.کارخانجات داخلی تولید‌کننده کنسرو نیز تولید خود را متوقف کرده و افزایش قیمت گوشت را بهانه قرار داده‌اند. انواع برنج وارداتی و عمدتا برنج هندی بین ۱۰ تا ۲۰ درصد افزایش قیمت داشته است به طوری که حتی برای یک خرید جزیی یکصد تنی هم بنگاهدار از عرضه بازار خودداری کرد و منتظر بود تا بازار ارز به حالت ثبات برسد اما قیمت برنج داخلی در دو ماه گذشته از ثبات نسبی برخوردار بوده است و نسبت به سال گذشته ۱۰ تا ۲۰ درصد افزایش قیمت داشته‌ایم.شوینده‌ها نیز به طور متوسط نسبت به یک ماه گذشته ۱۵ درصد گران شده و برندهای معروف با کاهش تولید مواجه‌اند‌ اما برندهای متفرقه هنوز در انبارها موجود است.برخی برندهای خارجی شوینده‌ها به دلیل افزایش نرخ ارز افزایش ۳۰ درصدی داشته است.چای هم در این روزها با گرانی دست و پنجه نرم می‌کند به طوری که چای هفت هزار تومانی ۹ هزار تومان و چای کیلویی ۱۸ هزار تومان به کیلویی ۲۴ هزار تومان رسیده است.فعالان بازار بیشتر تمایل دارند تا جنسشان را مردم نخرند چون اگر اجناس آنها تمام شود باید ۳۰ تا ۴۰ درصد آن را گرانتر بخرند.شایعه افزایش قیمت شکر نیز در بازار پیچیده که در همین رابطه یک مغازه‌دار گفت شکر کیلویی ۵۰۰ تومان گران شده است.دستمال کاغذی، تاید دستی، مایع ظرفشویی و خمیردندان خارجی نیز افزایش قیمت چشمگیری داشتند.
گوشت کیلویی ۲۱ هزار تومان
افزایش نرخ ارز حتی دامداران را هم به تکاپو انداخته است. گوشت در دو هفته اخیر کیلویی چهار هزار تومان گران شده از قرار معلوم دامداران ترجیح می‌دهند گوشت را به کشورهای همسایه بفروشند تا از افزایش نرخ ارز به نفع خود استفاده کنند. فعالان بازار گوشت به دنبال فروش گوشت به عرب‌ها هستند تا از این طریق بتوانند سود بیشتری بگیرند. شواهد حاکی از آن است که دامداران ایرانی در این روزها درهم و دلار را به ریال ترجیح می‌دهند به همین دلیل تنظیم بازار خودمان از اولویت خارج شده است.
در حال حاضر گوشت به کیلویی ۲۱ هزار تومان رسیده این در حالی است که چیزی تا عید باقی نمانده و پیش‌بینی کارشناسان از افزایش قیمت بیشتری در این حوزه خبر می‌دهد در همین مورد مسوولان مربوطه بارش برف اخیر را باعث گرانی گوشت عنوان می‌کنند اما حقیقت بازار از گرانی و کمبود گوشت در بازار حکایت می‌کند.
عضو هیات مدیره شرکت پشتیبانی امور دام کشور گفت: وجود یخبندان در ۲۶ استان کشور منجر به محدودیت حمل‌و‌نقل دام به کشتارگاه‌ها و در نهایت کاهش عرضه گوشت در بازار مصرف شده است. ‌حسین دماوندی‌نژاد افزود: در صورت اعلام وزارت جهاد کشاورزی مبنی بر کمبود گوشت قرمز در بازار، شرکت پشتیبانی امور دام وزارت صنعت، معدن و تجارت اقدام به عرضه گوشت به بازار مصرف خواهد کرد.
آشفته بازار میوه و لبنیات
نوسان پر افت و خیر ارز، بازار میوه و تره‌بار را نیز تحت تاثیر خود قرار داده است به گونه‌ای که پیش‌بینی می‌شود قیمت برخی اقلام وارداتی در آینده بیشتر شود. به گفته فعالان بازار، افزایش قیمت ارز می تواند قیمت موز و آناناس را به عنوان میوه‌های وارداتی تحت تأثیر قرار دهد، موزی که در حال حاضر به فروش
می رسد با دلار۱۳۸۰ تومان وارد شده است.
این موضوع مورد تایید مدیرعامل تعاونی میوه و تره‌بار استان تهران است و او نیز از افزایش قیمت میوه‌های وارداتی خبر می‌دهد. مهاجران در همین خصوص اظهار داشت: پیش‌بینی می‌شود در آینده موز وارداتی به کیلویی ۲۰۰۰ تومان فروخته شود.در سایه نبود نظارت وزارت صنعت و تجارت ، برخی کارخانه‌های لبنی قیمت محصولات خود را روزانه افزایش می‌دهند.
بهانه گران شدن قیمت برخی محصولات از جمله مواد لبنی از سوی برخی کارخانه‌ها، گران شدن نرخ دلار اعلام می‌شود‌ در حالی که کارخانه شیر مگر چه موادی از خارج وارد می‌کند، شیر دامدار را به نیم بها و نسیه دو ماهه خریداری می‌کند‌ در عوض قیمت محصول را یک شبه ۲/۱۴ درصد افزایش می‌دهند.
برخی عمده فروشان بازار نیز به بهانه افزایش قیمت دلار با بی‌انصافی، کالاهای موجود انبار را بر اساس نرخ روز دلار افزایش قیمت می‌دهند و از عرضه به موقع و مقدار کافی کالا به بازار خودداری می‌کنند‌ در حالی که اولا واردات رسمی با دلار ۱۱۵۰ تومان و نرخ رسمی انجام شده و ربطی به دلار بازار آزاد ندارد، از طرفی کالای موجود انبار چه ارتباطی به دلار نرخ روز دارد، مگر دستمزد کارگر انبار به دلار نرخ روز پرداخت می‌شود، مگر مالیات عملکرد سالانه و ارزش افزوده به نرخ دلار روز پرداخت می‌شود.
احتکار در بازار لوازم خانگی
با توجه به نوسانات نرخ ارز، افرادی که حتی در صنف لوازم خانگی فعال نبوده‌اند به دلالی و انبار کردن کالاها روی آورده‌اند تا در آینده این محصولات را با قیمت بالایی به بازار عرضه کنند.
در حال حاضر شاهد یکسری خریدها در بازار لوازم خانگی هستیم که خریدار آنها در واقع یک خریدار تخصصی در صنعت لوازم خانگی محسوب نمی‌شود، بلکه به دنبال استفاده از آشفتگی بازار ارز و کسب سود بالاست. در حال حاضر حجم کالاهای وارداتی در صنعت لوازم خانگی بالاست و معمولا محصولات به صورت کامل یا قطعات بزرگ به کشور وارد می‌شوند که ارزبری بالایی دارند.در این بین عده‌ای از فروشنده‌ها از فروش کالای خود امتناع می‌کنند تا محصولاتی را که با ارز هزار و یکصد تومان وارد کرده‌اند بتوانند به بهانه نابسامانی قیمت ارز با نرخ بیشتری بفروشند.در همین رابطه مشاور انجمن لوازم خانگی گفت: شرکت‌هایی که در بازار از جایگاه و نام خاصی برخوردار هستند سعی در کنترل بازار داشته و به همین دلیل تولیدات خود را به یکباره عرضه نمی‌کنند تا بتوانند آینده بازار را در دست خود نگه ‌دارند. وی افزود: این نوع شرکت‌ها براساس تحقیق بازار حاضرند موقتا سهم خود را در بازار از دست بدهند ولی جایگاه خود را حفظ کنند، هرچند در چنین شرایطی تولیدکنندگان زیرپله‌ای از بازار حداقل استفاده را خواهند کرد. مشاور انجمن لوازم خانگی ادامه داد: اگر تولیدکنندگان بزرگ محصولات خود را با حجم بالا به بازار عرضه کنند در ماه‌های آینده با کاهش تقاضای خرید محصولاتشان روبه‌رو می‌شوند و در چنین شرایطی مجبورند هزینه بالای دستمزد و تولید را پرداخت کنند ولی فروشی نداشته باشند. نوفرستی با بیان اینکه وضعیت آینده بازار برای هیچ‌یک از فعالان اقتصادی قابل پیش‌بینی نیست، گفت: در سال‌های گذشته تولید‌کنندگان برای یک‌سال خود برنامه‌ریزی می‌کردند اما در حال حاضر هیچ پیش‌بینی در این مورد وجود ندارد.به هرحال، این اوضاع بازاری است که آشفته‌بازار ارز برای اقتصاد ایران فراهم کرده است و به نظر می‌رسد اوضاع به سختی قابل کنترل است و دولت باید هرچه سریع‌تر وضعیت ارز را به نحوی به ثبات برساند که بازار بتواند خود را بازیابد.