سیاهچاله جنگ در سودان

گروه بین‌الملل- مژده کلهر- اگر درگیری بین دولت و نیروهای شبه‌نظامی در سودان که بیش از دو هفته است شروع شده، ادامه داشته باشد، ایجاد یک اثر دومینویی در کل منطقه اجتناب‌ناپذیر خواهد بود. در این میان ترکیه در حالی به دنبال تخلیه امن شهروندان خود از سودان است که تلاش‌هایش برای میانجی‌گری و مذاکرات میان طرفین درگیر هنوز به نتیجه خاصی نرسیده است.
طبق گزارشی که رسانه‌های ترکیه منتشر کرده‌اند، بسیاری از کشورها به دنبال تخلیه شهروندان خود هستند و سودانی‌ها هم در تلاش برای فرار از جنگ. ازدحام جمعیت در ترمینال‌های بندری و اتوبوس‌های فشرده از جمعیت زیاد است و در این بین کسانی که به فرودگاه پناه برده‌اند احساس خوش‌شانسی می‌کنند. در حال حاضر، بسیاری از کشورها از ترکیه برای تخلیه شهروندان خود درخواست کمک و حمایت می‌کنند. ایالات‌متحده تعداد محدودی از شهروندان خود را تخلیه کرده اما ده‌ها هزار شهروند خارجی از بسیاری از کشورها معطل مانده‌اند.
شمار زخمی‌ها و کشته‌شدگان درگیری میان ارتش سودان و نیروهای پشتیبانی سریع (HDK) به هزاران نفر رسیده است. هر چه درگیری در سودان طولانی‌تر باشد، خطرات منطقه‌ای بیشتر می‌شود. مقامات سودانی اعلام می‌کنند که فعلا راه‌حلی وجود ندارد؛ به همین دلیل شرایط سخت‌تر شده و کشور به سمت یک جنگ داخلی تمام‌عیار پیش می‌رود. با این حال، ترسناک‌ترین سناریو این است که شمال شرق آفریقا نیز ممکن است به یک جنگ مداوم تبدیل شود. آن‌طور که پیداست نه رییس ستاد کل، عبدالفتاح البرهان و نه رهبر ‌HDK، محمد حمدان داگالو، معروف به حمیدتی، به دنبال راه‌حلی در کشوری نیستند که به مارپیچ جنگ داخلی تبدیل شده است. پاسخ‌هایی که با نام‌های نماینده هر دو طرف درگیری به دعوتنامه‌های میز مذاکره داده می‌شود، «صلح فقط در تابوت» است.
وضعیت بحران انسانی در سودان
در این میان ترکیه توانسته بود در جنگ اوکراین هزاران نفر را برای خروج از این کشور یاری کند؛ اما در سودان، این کار چندان آسان نیست. منابع سیاسی و دیپلماتیک می‌توانند هر ساعت مکان خود را تغییر دهند. از سوی دیگر، رسانه‌ها تصویر سودان جنگ‌زده را به این شکل بازنمایی می‌کنند: ده‌ها هزار پناهنده برای فرار از درگیری‌ها در راه بوده و در روزهای آینده، ۳۰۰ هزار نفر در حال آماده‌سازی برای فرار از سودان به کشورهای همسایه چاد و سودان جنوبی هستند.
از سوی دیگر، در کنار سودانی‌ها، یک میلیون پناهنده در این کشور تحت تاثیر این درگیری قرار دارند که اکنون بیشتر آنها تلاش می‌کنند به کشورهای خود بازگردند یا به کشورهای دیگر فرار کنند. منابعی می‌گویند که از روز اول درگیری، بیش از ۳۰ هزار غیرنظامی به چاد رفته‌اند که این وضعیت مشکل بین چاد و سودان را عمیق‌تر خواهد کرد. زیرا ۴۴۰ هزار نفر از دوره درگیری قبلی سودان به چاد رفته‌اند. سودانی‌ها در آنجا، مانند سوری‌ها در ترکیه، در دستور کار بحث عمومی هستند. طبق اولین اطلاعات دریافتی حدود پنج هزار پناهجو در حال حاضر به گذرگاه مرزی چاد رسیده‌اند.
انتظار می‌رود یکی دیگر از آدرس‌هایی که بحران واقعی در آن گره بخورد، پایتخت خارطوم باشد. در حال حاضر بیش از ۸۰۰ هزار نفر از مردم سودان جنوبی به عنوان پناهنده در سودان زندگی می‌کنند. گفته می‌شود که محمد حمدان داگالو، رهبر HDK ممکن است هجوم آوارگان را سازماندهی کرده و آنها را در چاد و سودان جنوبی جمع کند تا از کمک‌هایی که ممکن است از کشورهای اطراف برسد جلوگیری کند. این امر چاد و سودان جنوبی را تا حد زیادی بی‌ثبات می‌کند.
صادقانه باید گفت که این مکان در حال آماده شدن برای تبدیل شدن به صحنه درگیری‌های مسلحانه مداوم فقیرترین کشورهای جهان است. وضعیت مشابهی در حال حاضر در کشورهای همسایه لیبی، جمهوری آفریقای مرکزی و اتیوپی در حال اجراست. در حال حاضر بی‌ثباتی سیاسی در کشورهای اطراف سودان وجود دارد. خطر واقعی این است که داقالو، فرمانده HDK، سودان را به کشوری تبدیل کند که گروه‌های مسلح دیگر کشورها می‌توانند از آن به عنوان منطقه عقب‌نشینی استفاده کنند.
سیاهچاله جنگ
خطر حاد دیگر، مداخله جنگ‌سالاران و شبه‌نظامیان مسلح در درگیری خواهد بود. زیرا سودان توسط کشورهایی احاطه شده که منافع ملی خود را در مورد چگونگی پایان این جنگ در نظر می‌گیرند. دیر یا زود این کشورها مانند سیاهچاله به این درگیری کشیده خواهند شد. اولین سیگنال‌ها از ایالات‌متحده آمریکا در این راستاست. با افزایش سردرگمی، کشورهای دیگر برای مداخله تاثیرگذاری بر مناقشه در جهت منافع خود نقش ایفا خواهند کرد. این یک اثر دومینو ایجاد می‌کند. این روند از قبل شروع شده است. نیروی شبه نظامی HDK سودان توسط ژنرال لیبیایی خلیفه حفتر پشتیبانی می‌شود. او مصر را به حمایت از ارتش سودان با هواپیماهای جنگی و سربازان متهم می‌کند. از سوی دیگر قاهره حضور نیروهای مصری در سودان را جهت یک ماموریت آموزشی توجیه می‌کند. با این حال، دولت مصر برای سال‌ها روابط نزدیکی با ارتش سودان داشته است. به عبارت دیگر، بحران بین مصر و سودان هر لحظه ممکن است شعله‌ور شود.
به وضوح می‌شود دید که روسیه در درگیری در سودان گرفتار شده است. مسکو از مدت‌ها قبل قصد داشت یک پایگاه دریایی در شهر بندری بسازد تا کنترل تجارت دریای سرخ و ارتباط سوریه را تضمین کند. در واقع روسیه مجبور است برای تضمین حضور خود در مدیترانه این اقدام را انجام دهد.
در حالی که جهان اتفاقات سودان را تنها درگیری دو گروه مسلح و بحران سیاسی سودان می‌داند که به مارپیچ جنگ داخلی تبدیل شده است، گسل‌ها در منطقه از قبل فعال شده‌اند. این پویایی‌ها ترکیه، ایالات‌متحده آمریکا، روسیه، مصر، عربستان سعودی و امارات متحده عربی را وادار می‌کند تا فعالانه در جنگ داخلی سودان مداخله کنند.
پوتین، رییس‌جمهور روسیه، گروه شبه‌نظامی «واگنر» را به کمک حمیدتی فرستاده است. به نظر می‌رسد که روسیه در تلاش است تا از طریق سوریه و سودان بر روانشناسی و فشار اوکراین غلبه کند. به عنوان مثال، سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه در کنفرانس مطبوعاتی سازمان ملل گفت که سودان «حق بهره‌مندی از خدمات گروه نظامی واگنر ویژه روسیه» را دارد.