سیاه و سفید صندوق‌های اهرمی

«جهان‌صنعت»‌- صندوق‌های اهرمی در چند سال گذشته جای خود را در بازار سرمایه باز کرده و طرفداران خاص خود را پیدا کرده‌اند. به نظر می‌رسد روند طی شده برای این صندوق‌ها حاکی از آن است که در آینده جایگاه آنها به سمت توسعه و گسترش حرکت خواهد کرد؛ روندی که دقیقا از سال 99 تا 1403 در بازار سرمایه برای صندوق‌ها اهرمی طی شده است اما مزیت‌ها و معایب این صندوق‌ها چیست؟ آیا این صندوق‌ها می‌توانند در شرایط رکودی به کار بازار بیایند یا خیر؟ این سوالات با یک کارشناس و تحلیلگر بازار سرمایه در میان گذاشتیم که در ادامه می‌خوانید.
ارزیابی صندوق‌های اهرمی
در شرایط رکودی
محمد غفوری، کارشناس و تحلیلگر بازار سرمایه در گفت‌و‌گو با «جهان‌صنعت» عنوان کرد: در مورد اینکه ساز و کارهای صندوق‌های اهرمی به چه شکلی است باید گفت که ما از سال 1399 موج بزرگ پذیره‌نویسی‌ها و صندوق‌های اهرمی و درآمد ثابت و چنین صندوق‌هایی را به بازار سرمایه داشتیم، یعنی بیشترین پذیره‌نویسی‌ها و صدور صندوق‌هایی که به بازار سرمایه از منظر کالایی و صندوق‌های بخشی که در بازار حضور یافتند را از آن سال به بعد تجربه کردیم. او افزود: براساس بررسی‌های آماری تقریبا در سال 99 ارزش مارکت صندوق‌های بازار سرمایه‌مان 65 تا 70‌هزار میلیارد تومان بوده و الان در حدود 850‌هزار میلیارد تومان مارکت صندوق‌ها در بازار سرمایه است که سهم بالایی را به خود اختصاص دادند و درصد عظیمی از مارکت را در اختیار دارند و همچنین سهم‌شان روز‌به‌روز در حال افزایش است. غفوری تصریح کرد: راجع به صندوق‌های اهرمی باید گفت در سال 1400 در بازار وارد شدند که قدیمی‌ترین صندوق اهرمی برای صندوق اهرمی کاریزما است که با نماد «اهرم» در بازار حضور دارد. این صندوق‌ها ساز و کارشان به این شکل است که به دو نوع واحد تشکیل می‌شوند؛ واحدهای ممتاز و واحدهای عادی. واحدهای عادی همان صندوق‌های صدور و ابطالی هستند که می‌توان گفت سود درآمد ثابت را تضمین می‌کنند و مخصوص کسانی هستند که در بازار ریسک‌گریز بوده و به دنبال سود درآمد ثابت هستند، منتها صندوق‌های ممتاز صندوق‌های اهرمی هستند که ریسک بالایی دارند و به نوعی سود واحدهای عادی را تضمین می‌کنند و اگر سود بالایی را نسبت به پرتفوی تشکیل شده برای صندوق اهرمی داشته باشند به سود واحدهای ETF شناخته می‌شوند. این صندوق‌ها واحدهای ممتازشان قطعا با بازار نوسان کرده و نسبت به بازار اهرمی‌تر عمل می‌کنند. مثلا بازار قرار است 10 یا 15‌درصد گین بدهد از این رو این صندوق‌ها به دلیل اهرمی بودن‌شان می‌توانند سود مناسبی را به سرمایه‌گذاران بدهند. سرمایه‌گذاران ریسکی معمولا به سمت چنین صندوق‌هایی می‌روند و بالعکس اگر بازار ترندش منفی باشد این صندوق‌ها به دلیل اهرمی بودن‌شان می‌توانند زیان بیشتری هم نسبت به کلیت بازار برای سرمایه‌گذاران خودشان به دنبال داشته باشند. این کارشناس بازار سرمایه گفت: ساز و کار صندوق‌های اهرمی به این شکل است که واحدهای عادی و واحدهای ممتاز دارند. در واقع متشکل از دو واحد هستند. عادی‌ها صدور و ابطالی هستند و ممتاز‌ها به صورت ETF و به شکل اهرمی عمل می‌کنند و سرمایه‌گذاران طبق استراتژی خودشان می‌توانند در آنها سرمایه‌گذاری کنند اما راجع به بازار سرمایه و اینکه صندوق‌های اهرمی در دو سال گذشته چه کار کرده‌اند، باید گفت اینها جزو صندوق‌هایی هستند که قطعا روی بازار سرمایه تاثیرگذارند و به صورت لیدرمحوری در بازار کار می‌کنند. مثلا خیلی از تحلیلگر‌ها برای اینکه سیگنالی برای مثبت یا منفی بودن در بازار بگیرند، این صندوق‌ها را تحلیل می‌کنند. اگر شاهد رنج‌های خوبی در صندوق‌های اهرمی باشیم می‌توانیم چشم‌انداز این را داشته باشیم که در کوتاه‌مدت وضعیت بازار به صورت منفی یا مثبت باشد. در دو، سه سال اخیر یک شیفتی از سهم‌ها به سمت صندوق‌ها از جنبه لیدرمحوری داشته‌ایم که این کاملا در بازار دیده می‌شود و بسیاری از تحلیلگران برای آنکه می‌خواهند جهت بازار را تحلیل کنند به سمت تحلیل این صندوق‌ها روی می‌آورند. او اضافه کرد: سوالی که مطرح می‌شود این است که آیا گسترش این صندوق‌ها برای بازار سرمایه مثبت است یا خیر؟ گسترش چنین صندوق‌هایی مثل صندوق‌های سهامی یا بخشی می‌تواند برای بازار سرمایه مفید ارزیابی شود اما زمانی پذیره‌نویسی آنها باید انجام شود که بازار در یک دوره رونق باشد، یعنی ورود سرمایه‌گذار جدید به بازار داشته باشیم. انتقادی که به این صندوق‌ها وجود دارد این است که مادامی که وضعیت‌مان رکودی است نمی‌توان از طریق این صندوق‌ها ورود سرمایه‌گذار جدید را تسهیل کرد و از طرفی هم به دوره رکودی بازار دامن می‌زند.