سیستم معاملات شفاف است فرافکنی نکنید

|گروه بورس| نوسان، تورم، رونق، رکود، کاهش و افزایش تقاضا و چرایی آن و خیلی از تحولات در عرصه اقتصاد تعاریف مشخصی دارد و نمی‌توان با تحلیل‌های یکجانبه دلایل تغییر این پارامترها را زیر سوال برد. مدتی است که رشد قیمت ارز و سکه در بازار نقدی کل اقتصاد کشور را تحت تاثیر قرار داده است. برای به تعادل رساندن این نوسان‌های شدید از چند هفته پیش مسوولان فعالیت‌های خود را آغاز کرده‌اند که با هدایت وزیر اقتصاد در راس پیگیری می‌شود. معاملات سکه آتی و برخی محصولات همانند پتروشیمی‌ها و فلزات که تحت تاثیر تحریم‌ها، کمبود مواد خام، فشارهای روانی و تقاضای بالای متقاضیان همگام با قیمت‌های جهانی با رشد قیمت همراه شده‌اند از سوی برخی مسوولان زیر سوال رفته است. در آخرین واکنش غضنفری وزیر صنعت، معدن و تجارت با هشدار به متولیان بورس کالا به دلیل رفتار نامناسب در شرایط کنونی نوسانات نرخ ارز گفت: خودتان این وضعیت را کنترل کنید واگرنه اقدام قانونی خود را انجام می‌دهیم. همچنین در واکنشی دیگر با زیر سوال بردن سیستم عرضه و تقاضا می‌گوید: همه مراحل تولید کالاهای پایه تولید به شکل مناسبی کنترل می‌شود اما در بورس کالا به بهانه رقابت در بازار بورس قیمت هر کدام از کالاها بالا می‌رود، افزایش بی‌رویه در قیمت کالا منجر به بالارفتن شاخص بورس سهام شده و این شاخص در وضعیت کنونی علامت رشد متوازن اقتصاد نیست.
این اظهارات در حالی بیان می‌شود که این دیدگاه‌ها نمی‌تواند منصفانه باشد. در اقتصاد این عرضه و تقاضای یک محصول است که قیمت‌ها را مشخص می‌کند. در همه ساختارهای اقتصادی بورس بهترین مکان و سازوکار برای کشف قیمت‌هاست اما ظاهرا در ایران مسوولان به‌جای به کنترل درآوردن و پاسخگویی به گرانی‌های ادامه‌دار به‌جای حل بحران قیمت‌ها دست به انتخاب یک قربانی زده‌اند و این بورس کالاست که باید این نقش را بازی کند اما روز گذشته در واکنش به این هشدار مدیرعامل شرکت بورس کالا نیز گفت: راه‌حل و کلید معضل گرانی محصولات پتروشیمی و فولادی و مدیریت عرضه و تقاضا در بازار این محصولات، در اختیار وزارت صنعت، معدن و تجارت و در دستان مسوولان این وزارتخانه است.
حسین پناهیان در گفت‌وگو با فارس در پاسخ به اظهارات مهدی غضنفری، وزیر صنعت، معدن و تجارت اظهار داشت: با توجه به شرایط حاکم بر بازار محصولات پتروشیمی و فولادی مسایل این بازارها را باید به دو بخش تقسیم کرد؛ اول اینکه در بخش تقاضا وزارت صنعت، معدن و تجارت سایتی را به نام بهین‌یاب طراحی کرده و تمامی خریداران محصولات پتروشیمی از طریق این سایت به بورس کالا معرفی می‌شوند که شامل افرادی هستند که دارای پروانه بهره‌برداری هستند.
وی گفت: این سایت بالغ بر یک‌سال است که فعال شده و تمامی خریداران محصولات پتروشیمی از طریق وزارت یادشده به بورس کالا معرفی می‌شود بنابراین انتظار می‌رود که وزارت صنعت، معدن و تجارت به منظور متعادل کردن بخش تقاضا در بازار، نظارت و کنترل بیشتر و دقیق‌تری را بر متقاضیان ورود به این سایت داشته باشد.
پناهیان اظهار داشت: البته جسته و گریخته اخباری به ما می‌رسد که بعضی از شرکت‌های دارای پروانه عملا غیرفعال هستند یا اصالت لازم را ندارند کما اینکه از بررسی‌های سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان و تولید‌کنندگان نیز مواردی دال بر تعیین این موضوع به مراجع ذی‌ربط جهت غیرفعال شدن کد معاملاتی آنها قبلا اعلام شده است.
لزوم اقدام ضربتی
وی در ادامه می‌گوید: انتظار داریم که در شرایط جاری وزارت یادشده در اقدامی عاجل و ضربتی پالایش ویژه‌ای را روی متقاضیان ورود به این سایت مجددا داشته باشد تا تنها مصرف‌کنندگان نهایی و واقعی محصولات پتروشیمی امکان ورود به این سایت و خرید از بورس کالا را داشته باشند و مواردی را نیز که تاکنون توسط این سایت از بورس کالا محصولات پتروشیمی را خریداری کرده‌اند، سازمان حمایت بررسی‌ها و نظارت‌های دقیق‌تر و جامع‌تری در مورد خریدهای قبلی و نحوه مصارف آنها به عمل آورد کما اینکه آمار تمامی خریدها از بورس کالا قبلا در اختیار این سازمان و سایر دستگاه‌های نظارتی قرار گرفته است.
مدیرعامل بورس کالای ایران بخش دوم موضوع را سمت عرضه بازار دانست و گفت: در سمت عرضه نیز با مصوبه ستاد هدفمند کردن یارانه‌ها تمامی شرکت‌های پتروشیمی دولتی و خصوصی موظف به عرضه تمامی تولیدات خود در بورس کالا هستند که اگر این اتفاق تاکنون رخ داده بود با افزایش حجم عرضه و فراوانی آن شاهد تعادل در بازار و کشف قیمت‌های واقعی‌تر و دقیق‌تر می‌بودیم.
وی گفت: اما برخلاف مصوبه یادشده عمده شرکت‌های پتروشیمی محصولات خود را به صورت کامل در بورس کالا عرضه نکرده‌اند که این امر بر التهاب بازار در سمت عرضه افزوده است به‌گونه‌ای که به طور متوسط حدود ۳۰ درصد از محصولات شرکت‌های پتروشیمی در بورس کالا عرضه شده است.
مکاتبات بورس کالا
پناهیان در ادامه می‌گوید: طبیعتا این عدم تعادل در عرضه و تقاضا مشکلات متعددی را برای بورس کالا ایجاد کرده است علاوه بر اینکه از تیرماه سال‌جاری روند نزولی عرضه توسط شرکت‌های پتروشیمی شدت بیشتری پیدا کرده و این افزایش عدم تعادل موجب مسایل و مشکلاتی در فرآیند کشف قیمت در بورس کالا شده است.
وی تاکید کرد: در این خصوص بورس کالا مکاتبات متعددی را با مراجعه ذی‌ربط در خصوص ضرورت افزایش عرضه با سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان داشته است که در این شرایط انتظار می‌رود وزارت صنعت، معدن و تجارت از طریق دولت پیگیری‌های لازم را به عمل آورند تا شرکت‌های پتروشیمی که تاکنون محصولات خود را در بورس کالا عرضه نکرده‌اند یا آن را کاهش داده‌اند، ملزم به عرضه بیشتر محصولات خود در بورس کالا شوند ضمن اینکه سازمان حمایت نیز نظارت‌های بیشتر و کنترل‌های دقیق‌تری را برای مراحل بعد از آن باید به عمل آورد.
پناهیان گفت: بنابر مصوبه ستاد هدفمندی یارانه‌ها، شرکت ملی صنایع پتروشیمی موظف به واردات کالاهایی که در کشور برای آنها کمبود وجود دارد بوده است تا بتواند محدودیت‌های بخش عرضه را برای ایجاد تعادل در بازار و کنترل قیمت‌ها برطرف کند اما این موضوع اتفاق نیفتاده و خود مزید بر علت شده است.
وی گفت: خوشبختانه هفته گذشته نیز طی جلسه‌ای در کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی که با حضور تمامی دست‌اندرکاران از جمله وزارت صنعت، معدن و تجارت و شرکت‌های پتروشیمی و عمده مصرف‌کنندگان پایین‌دستی و سایر نهادهای ذی‌ربط برگزار شد جمع‌بندی و پیشنهادات مناسبی مطرح گردید که امیدواریم شاهد تسریع در تصویب آن پیشنهادات و عملیاتی شدن آنها باشیم.
تعیین قیمت توسط عرضه‌کنندگان
مدیرعامل بورس کالا سپس به بحث درباره بازار فولاد اشاره کرد و گفت: تمامی تصمیمات مربوط به بازار محصولات فولادی توسط ستاد فولاد کشور که متولی آن وزارت صنعت، معدن و تجارت است، اتخاذ شده است.
به گفته وی، علاوه بر اینکه بورس کالا به عنوان یکی از اعضای آن ستاد در جلسات حضور داشته است بنابراین در صورتی که در خصوص عرضه و تقاضای محصولات فولادی نقطه‌نظراتی وجود دارد وزارت یادشده به شرکت‌های تولید‌کننده محصولات فولادی که به طور عمده تحت مدیریت آن وزارتخانه هستند می‌تواند تکلیف نماید که کالاهای خود را با قیمت پایه پایین‌تر و حتی ارزان‌تر بفروشند زیرا قیمت پایه در تمامی محصولات اعم از پتروشیمی و فولادی توسط عرضه‌کنندگان تعیین می‌شود و در بسیاری از موارد عرضه‌کنندگان با افزایش عرضه مانع افزایش قیمت شده‌اند در عین حال بورس کالا آمادگی خود را برای همکاری بیشتر در خصوص موارد ذکر شده اعلام می‌کند.
پناهیان در ادامه می‌گوید: اگر ساختار و مکانیسم بورس کالا نبود به نظر می‌رسد اتفاق‌های شدیدتر و وخیم‌تری در این بازارها رخ می‌داد زیرا تمامی معاملات در بورس به صورت شفاف توسط نهادهای ذی‌ربط قابل نظارت و ردیابی است و در همین راستا تمامی اطلاعات مربوط به معاملات واحدهای فولادسازی و خریداران این محصولات در بورس کالا به طور مستقیم در اختیار سازمان حمایت قرار گرفته است.
مشکل اصلی بازار نرخ ارز است
پناهیان اظهار داشت: البته غضنفری، وزیر صنعت، معدن و تجارت هم در اظهارات خود اشاره کرده‌اند که مشکل اصلی بازار محصولات پتروشیمی و فولادی ناشی از مسایلی از جمله نرخ ارز و نوسانات آن، مشکلات گشایش LC و پرداخت‌های آن که به قول ایشان به جای ۱۰ درصد تا ۱۲۰ و حتی ۱۳۰ درصد می‌باشد بر قیمت تمام شده محصولات اثر مستقیم گذاشته است ضمن آنکه علاوه بر محدودیت واردات و کاهش آن طی شش ماهه اخیر، شرکت‌های تولید‌کننده محصولات پتروشیمی و فولادی صادرات قابل توجهی نیز در ماه‌های اخیر داشتند که این کاهش واردات و افزایش صادرات کمبود کالا در بازار داخل را تشدید کرده است.
پناهیان تاکید کرد: با توجه به توضیحات یادشده در واقع بورس کالا هیچ نقشی در نوسانات عرضه و تقاضا در بازار و به تبع آن افزایش قیمت و گرانی نداشته و ندارد و تنها یک بازار قانونمند، شفاف، قابل نظارت و ردیابی برای کمک به تمامی دستگاه‌های نظارتی از جمله سازمان حمایت به منظور مدیریت عرضه و تقاضا در بازار و به تبع آن کنترل قیمت محصولات است.
طبیعتا در چنین شرایطی رفتار مناسب سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان و تولید‌کنندگان می‌تواند موجب تعادل در بازار و اصلاح قیمت‌ها شود.
مدیرعامل بورس کالا همچنین تاکید می‌کند: این بورس آمادگی خود را جهت هرگونه همکاری مناسب در چارچوب قوانین و مقررات به منظور کمک به ایجاد تعادل در بازار محصولات پتروشیمی و فولادی اعلام می‌کند.
بورس کالا عادلانه‌ترین مکان معاملات پتروشیمی
در سویی دیگر معاون وزیر نفت در امور پتروشیمی با اشاره به افزایش نظارت‌ها بر نحوه عرضه محصولات پتروشیمی با هدف جلوگیری از سودجویی برخی افراد گفت: عرضه محصولات پتروشیمی در بورس کالا در وضعیت مطلوبی قرار دارد.
به گزارش روابط عمومی وزارت نفت، مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی افزود: تولید و عرضه محصولات پتروشیمی طبق برنامه‌ریزی‌ها ادامه دارد و مجتمع‌های تولیدی در وضعیت مناسبی از نظر تولید قرار دارند.
عبدالحسین بیات افزود: بسیاری از محصولات تولیدی از طریق بورس کالا همانند گذشته در اختیار متقاضیان قرار می‌گیرد و در برخی موارد با همکاری وزارت صنعت، معدن و تجارت، تعادل بازار و عرضه و تقاضا را از طریق واردات حفظ می‌کنیم.
وی تصریح کرد: تامین نیاز داخلی اصل راهبردی صنعت پتروشیمی است و مازاد تولید پس از رفع نیاز داخل به خارج از کشور صادر می‌شود.
معاون وزیر نفت در امور پتروشیمی با بیان اینکه نوسان قیمت ارز تاثیر چندانی در بازار نداشته و بورس کالا محصولات را مانند گذشته عرضه می‌کند، گفت: با همکاری بورس کالا و دیگر نهاد‌های نظارتی در تلاش هستیم نظارت بیشتری در عرضه‌ها و فروش داشته باشیم.
وی ادامه داد: ممکن است برخی افراد با نوسان‌های اخیر، جوی روانی در بازار محصولات پتروشیمی ایجاد کرده باشند اما عرضه و تقاضا در وضعیت مطلوبی قرار دارد.
بیات به اهمیت فروش عادلانه محصولات پتروشیمی در کشور اشاره کرد و گفت: امروز عادلانه‌ترین راه، عرضه محصولات در بورس است و بیشتر مجتمع‌های پتروشیمی در بورس حضور دارند و محصولات خود را در این بازار عرضه می‌کنند.
بورس بهترین مرجع کشف قیمت واقعی
مهرزاد نامداری، معاون عملیات و نظارت بورس کالا نیز در حمایت از معاملات شفاف تالار نقره‌ای به دفاع از این نهاد پرداخت و می‌گوید: فرآیند معاملات در بورس کالا و کشف قیمت واقعی محصولات عرضه شده در این بورس در حالی ارتباط مستقیم و منطقی با میزان عرضه تولیدکنندگان محصولات پایه و میزان تقاضای مصرف‌کنندگان دارد که بورس کالا به عنوان یک ترازوی نظام‌مند و با همکاری مستقیم نهادهای مسوول مانند وزارت صنعت، معدن و تجارت و شرکت ملی صنایع پتروشیمی در این زمینه عمل می‌کند.
معاون عملیات و نظارت بورس کالا در پاسخ به برخی ادعاها درخصوص نقش بورس کالا در افزایش قیمت کالاهای پایه خاطرنشان کرد: مدیریت عرضه که مهم‌ترین و تاثیرگذارترین فاکتور تعیین قیمت کالاهای پایه است، ارتباط مستقیم با میزان تولید واحدهای تولیدی در کشور دارد و واضح است که هرگونه کاهش تولید یک کالای پایه در داخل کشور به‌طور اتوماتیک بر میزان و محدودیت عرضه آن در بورس کالا و در نهایت افزایش قیمت احتمالی آن تاثیرگذار خواهد بود و بورس کالا به عنوان یک بازار هیچ نقشی در افزایش احتمالی قیمت کالاهای پایه عرضه شده ندارد.
از سوی دیگر نوسانات نرخ کالاهای پایه در بازارهای جهانی و نرخ دلار نیز در افزایش قیمت این دسته از کالاها موثر است.
مسوولان فرافکنی می‌کنند
معاون عملیات و نظارت بورس کالا ضمن بیان بی‌مهری و فرافکنی برخی از مسوولان نهادهای ذی‌ربط درخصوص ربط افزایش قیمت برخی از کالاها به بورس گفت: باید به این نکته توجه کنیم که کشف قیمت واقعی و انجام معاملات گروه‌های کالایی که با کمبود تولید یا عرضه در کشور مواجه هستند، در فضایی به نام بورس کالا با مکانیسم دقیق و مشخصی که تمامی شرایط خریداران آن قبلا بررسی و تایید شده است و مکانیسم معاملات آن به صورت کامل در معرض قضاوت نهادهای تصمیم‌گیـــری قرار دارد، فرآیند تخصصی است که بورس کالای ایران به‌طور جدی مشغول انجام آن است و همان‌طور که عرض کردم افزایش قیمت احتمالی برخی از کالاها به دلیل کمبود تولید یا کاهش واردات مواد اولیه مورد نیاز واحدهای تولیدی یا نوسانات نرخ دلار و افزایش قیمت جهانی است و ربطی به بورس کالا ندارد.
وی در پاسخ به مزیت‌های کارکرد بورس کالا برای نهادهایی از جمله وزارت صنعت، معدن و تجارت، شرکت ملی صنایع پتروشیمی و سازمان حمایت از تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان افزود: کارکرد چنین سازوکاری امکان مدیریت معاملات کالاهای پایه را در مقاطع حساس و منطبق با قوانین و مقررات برای نهادهای ذی‌ربط به سرعت فراهم می‌کند و آمارهای دقیقی که توسط بورس کالا در خصوص میزان عرضه و تقاضای کالاها در دوره‌های مشخص زمانی به مراجع تصمیم‌گیر ارسال می‌شود بستری را برای آنها فراهم می‌کند تا با بررسی‌های لازم بتوانند نسبت به افزایش تولید واحدهای تولیدکننده و در نهایت افزایش عرضه در بورس و کنترل بازار اقدام کنند.