شائبه سرقت

چندی پیش نامه‌‌هایی به پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری رسید که بر ایجاد کمیته‌ای به نام «کمیته راهبری حفاظت الکترونیک» تاکید داشت. بر این اساس مسوولان میراث‌فرهنگی موظف شده‌اند جلساتی را برای بررسی لزوم نصب دوربین‌های مداربسته ۲۴ساعته در محل کاوش‌های باستان‌شناسی و تحویل آثار مکشوفه به امنای اموال برگزار و مصوبات آن را اعلام کنند.
تعداد زیادی از باستان‌شناسان این نامه‌ها را مصداق توهین به جامعه باستان‌شناسی دانسته‌اند. این امر سبب شد جامعه باستان‌شناسان بیانیه‌ای در این خصوص صادر کند. در بخشی از این بیانیه آمده است: اجرای این «ابلاغیه دفتر وزارت میراث فرهنگی» پیامدهای مخربی خواهد داشت زیرا جدای از نادیده گرفتن اولویت‌های حفاظتی و اتلاف سرمایه بیت‌المال، سرمایه اجتماعی یک صنف متخصص که «اعتماد» است را هدف قرار خواهد داد و از این‌رو به سرمایه‌ها و منابع انسانی کشور در زمانی که کشورمان به نیروهای متخصص و کارشناس نیازمند است آسیب می‌زند. چنین تصمیمی نشان‌دهنده ناآشنایی طراحان آن با ماهیت پژوهش‌های علمی و کاوش‌های باستان‌شناسی است. ظاهرا ذهنیت بانیان صدور این «ابلاغیه» تصوری غیرواقعی و احتمالا شبیه قرن نوزدهم میلادی است که در آن فعالیت‌های باستان‌شناختی را با نوعی عملیات عتیقه‌جویی و حتی مشابه فعالیت باندهای قاچاق در نظر گرفته‌اند.
محمدحسن طالبیان معاون میراث‌فرهنگی کشور در این خصوص به ایلنا گفت: وزارتخانه میراث و گردشگری بیشتر به دلیل مباحث حفاظتی حساس شده است. از آنجا که باید این مهم عملیاتی شود، نیاز است تا بررسی‌های لازم طی برگزاری جلسات با کارشناسان و مسوولان امر‌ انجام شود. از این رو اکنون نمی‌توان در خصوص چگونگی عملیاتی شدن نصب دوربین‌های مداربسته در محل کاوش‌ها مطلبی گفت.
او در پاسخ به چرایی لزوم نصب دوربین‌های مداربسته در محل کاوش و این مهم که چه عاملی سبب شده مسوولان وزارتخانه میراث و گردشگری چنین تصمیمی بگیرند، گفت: چندی پیش گزارش‌هایی دریافت کردیم مبنی بر آنکه یکی از باستان‌شناسان که از قضا سرپرست کاوش هم بود، به جای آنکه مسیر قانونی فرآیند تحویل اشیا به امین اموال را انجام دهد، اشیا را با خود برده بود.
طالبیان با تاکید بر آنکه حتی یک شی‌ء تاریخی هم برای کشور مهم است، گفت: وقتی گزارشی از عدم ارائه اشیای تاریخی به امین اموال ارائه می‌شود، دستگاه حفاظتی حساس می‌شود چراکه هر چند ممکن است آن باستان‌شناس هم از سر دلسوزی دست به چنین کاری زده باشد اما فرآیند باید بر اساس قوانین پیش برود و شی‌ء که طی کاوش به‌دست آمده است، به امین اموال تحویل داده شود و بررسی‌های بعدی در موزه و محل نگهداری شی که مشخص و ثبت شده است، انجام شود.
معاون میراث فرهنگی خاطرنشان کرد: برخی مواقع ممکن است باستان‌شناسان به دلیل شرایط منطقه‌ای و از سر دلسوزی فکر کنند که اگر شی را نزد خود نگه دارند بهتر خواهد بود و بعد آن را تحویل دهند. اما دستگاه‌های نظارتی برای کاهش وقوع چنین اتفاقاتی، بر مستندسازی و نظارت دقیق بر امور تاکید دارند تا شاهد وقوع این اتفاقات نباشیم.
او با اشاره به آنکه هنوز شکل چگونگی اعمال این نظارت مشخص نشده،‌ تصریح کرد: جلساتی با حضور معاونت میراث‌فرهنگی، پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری و… برگزار می‌شود تا جزئیات اجرای این طرح مشخص شود. مهم آن است که مستندسازی کار در زمان کاوش‌ها و گمانه‌ها را بیشتر کنیم. البته نباید فراموش کرد که بیشتر باستان‌شناسان با دقت کاوش‌ها را پیش می‌برند و مستندنگاری می‌کنند.
طالبیان گفت: اگر تصمیم برآن شود که دوربین‌های مداربسته در محل کاوش نصب شود، باید هزینه و بودجه آن نیز در نظر گرفته و تامین شود. یا آنکه محلی که کاوش می‌شود بدون حفاظت‌گر نباشد. این امر یک کار یکپارچه است و هر چند قوانین درست است اما گاهی مواردی پیش می‌آید که دستگاه‌های حفاظتی را حساس‌ می‌کند.