شرایط آسان برای رشد مافیا در معدن

گروه معدن- گاهی نقش پررنگ خصولتی‌ها، ضعف قانون و تکنولوژی باعث می‌شود که مافیا در بخش معدن رشد کند. متاسفانه گاهی دیده می‌شود که مافیاهایی در بخش معدن به وجود آمده‌اند که حاضرند همه بازی را به نفع یک اقلیت پیش ببرند. به‌طور مثال گاهی آنها تلاش می‌کنند معادن پر‌سود را ضررده اعلام کنند تا در نهایت این معادن به بخش خصوصی واگذار شود و خود این افراد این معادن را خریداری کنند و رویش فعالیت انجام دهند. البته این موضوع تنها در خود معدن صدق نمی‌کند، بلکه حتی در بخش تجهیزات معدنی هم به چشم خورده است. به این صورت که برخی از افراد سودجو در معادن ورود پیدا می‌کنند و فاکتورهایی را برای خرید تجهیزات معدنی جعل می‌کنند!
در این خصوص گفته می‌شود قوانین و دستور‌العمل‌های دست ‌و پاگیر و گاه پیچیده مشکل‌ساز هستند. در همین رابطه سال گذشته بود که بنا به اعلام وزیر صمت ۳۲۰ مصوبه، بخشنامه و دستورالعمل متناقض حوزه معدن باطل شد، چراکه این مصوبات و بخشنامه‌ها می‌توانستند منشاء رانت و فساد باشند، اما همچنان بخشنامه‌های دیگری صادر می‌شود. درنتیجه امروز تغییرات سریع و بی‌ثباتی قوانین باعث ناپایداری بخش معدن شده است. این در حالی است که کارشناسان باور دارند ثبات در قوانین می‌تواند به توسعه بخش معدن و مانع‌تراشی برای مافیا
کمک کند.
موضوع دیگری که به فساد در بخش معدن کمک می‌کند بحث قیمت‌گذاری دستوری است. کارشناسان این مهم را عامل کاهش رقابت‌پذیری در بخش معدن و توقف فعالیت برخی از معادن می‌دانند. به این ترتیب می‌توان گفت که قیمت‌گذاری دستوری در زنجیره فولاد موجب عقب ماندن این صنعت از هدفگذاری تولید ۵۵ تنی سند چشم‌انداز و همچنین عقب ماندن از کشورهای همسایه شده است.
مساله دیگر ضعف بهره از تکنولوژی روز است. در حالی که بهره از فناوری رمزگذاری بلاکچین از نگاه معدنی‌ها امری مثبت است و این مهم در عرصه ایده و اشتباه می‌تواند بسیار مفید باشد، اما باور بر این است که ایران پتانسیل توسعه بلاکچین‌ها را ندارد. بهره از فناوری بلاکچین با ویژگی‌‌‌های منحصر‌به‌فرد به فعالان معدنی امکان فعالیت راحت‌تری را می‌دهد. معدن و صنایع معدنی می‌توانند از این فناوری برای برطرف‌ کردن چالش‌‌‌های خود بهره لازم را ببرند. به‌طور مثال بلاکچین، امنیت و شفافیت را در معاملات تجاری ایجاد کرده و در نظارت بر فعالیت‌های انجام‌‌شده در شرکت، معدن و کارخانه‌ کمک‌رسان است. ضمن اینکه این فناوری نوین می‌‌‌تواند باعث افزایش ایمنی در معادن شود. اهمیت این حوزه تا جایی است که گفته می‌شود فناوری رمزگذاری بلاکچین توانایی رفع تمام مشکلات بخش معدن را دارد؛ موضوعی که در کشور ما کمتر مورد توجه است.
نقش سودجویان در معدن
یک فعال معدنی بیان کرد: متاسفانه بسیاری از تحقیقاتی که توسط افراد باتجربه و تحصیلکرده در حوزه معادن و باطله‌های معدنی شده و به نتایج خوبی هم رسیده‌اند افراد سودجو و منفعت‌طلب از بین برده‌اند، تا اعلام کنند برخی از معادن که اتفاقا فعالیت‌های خیلی خوبی هم داشتند، ضررده شده‌اند تا این معادن را به بخش خصوصی واگذار کنند.
حمید صفری تاکید کرد: در واقع افرادی که چنین ادعاهایی در خصوص چنین معادنی داشته‌اند، قصد دارند معادن فعال و پر‌سود را ضررده اعلام کنند و اینها را بعدا خودشان خریداری کنند و رویشان فعالیت انجام دهند که این موارد معضل بزرگی برای بخش معدن ایران به حساب می‌آید.
این فعال معدنی تصریح کرد: در بخش خرید تجهیزات معدنی هم همین مشکلات به وجود آمده است. یعنی تجهیزاتی که یک بار از شرکت‌های بزرگ خریداری شده است، مجددا فاکتور‌سازی می‌کنند و می‌گویند این ماشین‌آلات خریداری شده است، در حالی که این تجهیزات سال‌ها قبل خریداری شده و مورد استفاده هم قرار گرفته است.
ضعف تجهیزات
این فعال معدنی اظهار کرد: باطله معدنی مس عناصر ارزشمند بسیار زیادی دارد که می‌توانیم از آنها مواد بسیار ارزشمند و پرکاربردی را استخراج کنیم، ولی هنوز به خاطر نداشتن تجهیزات لازم چنین اتفاقی روی نداده و مجبور شده‌ایم که با کشور چین یک قرارداد ۲۵ساله ببندیم و باطله‌های معدنی ارزشمندمان را در اختیار آنها قرار دهیم تا آنها از این باطله‌ها بهره‌برداری کنند.
صفری تاکید کرد: کسی که یک‌سال در بخش صنعتی فعالیت داشته باشد و مشکلات را از نزدیک لمس کند، مانند این است که هشت سال در دانشگاه تدریس کرده است. بنابراین انجام دادن کارهای عملی و دانستن اینکه ماشین‌آلات معدنی باید دارای چه ویژگی‌هایی باشند، یا اینکه چه ویژگی و چه کارکردی داشته باشند، بسیار مهم است. مثلا فردی که خودش با ماشین‌آلات صنعتی و معدنی کار کرده و با این تجهیزات سروکار داشته از دانش بیشتری برخوردار است،‌ چرا‌که تمام ضعف و قوت ماشین‌ها را از نزدیک می‌بیند.
او خاطرنشان کرد: در این حوزه از یک سو بحث تجهیزات و سلامت فیزیکی و از سوی دیگر هم بحث تکنولوژی‌ها مطرح است. متاسفانه چیزی که ما الان نداریم بحث تکنولوژی‌های لازم است. به عنوان مثال سنگ‌هایی که از کوه پایین می‌آورند توسط دستگاه‌ها خرد می‌شود، یعنی می‌توانیم کانی مس را از سنگ‌ها جدا کنیم. ولی برای جداسازی عناصر ارزشمند دیگر نیاز به تکنولوژی قوی داریم. در حالی که تکنولوژی‌هایی که ما هم‌اکنون استفاده می‌کنیم خیلی ضعیف است. برای همین نمی‌توانیم بسیاری از مواد و عناصر مهم را از کانی جدا کنیم و سمت باطله‌ها
فرستاده می‌شوند.
این فعال معدنی افزود: برای نبود همین تکنولوژی‌هاست که باطله‌های معدنی ما دارای عناصر ارزشمندی هستند که نمی‌توانیم با تکنولوژی خوب یا همان علم شیمی آنها را استخراج کنیم، برای همین حتی با وجود گران قیمت بودن این عناصر وارد بخش باطله‌های معدنی می‌شوند.