شرکت‌های زیانده بیشتر می‌شوند؟

هادی مومنی- ارایه بسته حمایتی بانکی و ارزی از سوی وزیر اقتصاد که بعد از شکل‌گیری قیمت‌های شگفت‌انگیز در بازار ارز و سکه طلا صورت گرفت هر چند بنابر نظر کارشناسان کمی دیر و دور از انتظار برای مهار بازار از هم گسیخته آزاد اجرایی شد اما در هر حال توانست مانند یک شوک مثبت در مهار این بازار عمل کند و قیمت‌های غیرقابل مهار و میلیونی را در مسیر افت و رسیدن به تعادل قرار دهد‌‌.
اما در سوی دیگر این تصمیم جدید پولی و مالی، بورس اوراق بهادار را به عنوان یکی از نهادهای مالی تحت تاثیر قرار داده است‌. در نخستین تاثیر به عنوان یکی از تاثیرات کوتاه‌مدت با افزایش سود سپرده‌های بانکی، استقبال از بازار سرمایه ایران توسط سهامداران به حدی قابل توجه بوده که طی روزهای آغازین با شکل‌گیری صف‌های خرید این‌گونه سهام‌ها جزو پرطرفدارترین‌ها شده‌اند‌‌ اما همه چیز در بلندمدت نمی‌تواند ادامه‌دهنده این روزهای درخشان بورس باشد، چراکه کارشناسان و تحلیلگران بازار سرمایه کشور هشدار می‌دهند که این روند به صورت کلی نمی‌تواند به احیا‌کننده تالار شیشه‌ای و سایر شرکت‌های آن در کوتاه‌مدت و حتی بلندمدت منتهی شود‌‌.
از جمله دلایلی که بسیار روی آن تاکید می‌شود افزایش نرخ بهره تسهیلات بانکی است ، چراکه افزایش نرخ بهره تسهیلات اعطایی به تولیدکنندگان و صنایع درگیر در ارایه خدمات تولیدی و بهره‌وری به‌خصوص در بورس باعث می‌شود هزینه‌های اداره این‌گونه شرکت‌ها با یک جهش معنی‌دار مواجه و در بلندمدت به کاهش ارزش قیمت سهام آنها منجر شود و به نوعی با این شرایط مجمع الجزایر بازار سرمایه کشور توسعه می‌یابد‌‌.
با این وضعیت در کنار بزرگ‌ترین جزیره سودده که شامل شرکت‌های بزرگ اصل «۴۴» است دو جزیره سودده و زیانده دیگر که شامل شرکت‌های مرتبط با تولید و بهره‌وری مانند «دارویی‌ها، نساجی و مواد غذایی» و شرکت‌های درگیر جذب نقدینگی همانند بانک‌ها ست، شکل می‌گیرد‌‌.
افزون بر این باید به این نکته مهم هم اشاره کرد که سرمایه‌گذاران به صورت ذاتی ترجیح می‌دهند که سرمایه‌های خود را در بازارهایی به گردش در بیاورند که بازدهی کم‌ریسک‌تری را تضمین کنند و نرخ‌های جدید بانکی بخشی از نقدینگی‌های سرگردان کشور را که هر از گاهی بازارهای مالی را تحت‌تاثیر حرکت‌های خود قرار می‌دهند را به سمت بانک‌ها هدایت می‌کنند که در این وضعیت در بلندمدت ارزش بازار و حجم معاملات به‌خاطر فقدان این حجم از نقدینگی تحت‌تاثیر قرار می‌گیرد‌‌. به هر صورت آن چیز که در این بین اهمیت دارد نقش هدایت گرانه مسوولان اقتصادی می‌باشد که می‌توانند طی ماه‌های آینده با ارایه سایر بسته‌های حمایتی به نقش و توسعه بورس به عنوان یکی از بازارهای تاثیر‌گذار اهمیت دهند‌‌. درباره اینکه اجرای سیاست‌های جدید بانکی و ارزی چه تاثیراتی در بازار سرمایه کشور می‌گذارد کارشناسان نظرات متفاوتی را دارند که در ادامه به آنها اشاره می‌کنیم‌.
تصمیم جدید بانکی به نفع
بورس نیست
آزادسازی نرخ سود سپرده‌های بانکی، در بلندمدت به سود بانک‌ها و بورس اوراق بهادار نیست‌‌. امیر شفیعی، مدیر صندوق سرمایه‌گذاری مشترک نوین ضمن بیان این مطلب به نمابورس می‌گوید: به‌طور طبیعی بانک‌ها در پی جذب منابع مالی هستند که در ازای آن بازدهی بدون ریسکی را برای سپرده‌گذاران ایجاد کنند‌‌. وی گفت: بانک‌ها این منابع را در اختیار کسانی که خواستار آن هستند، قرار می‌دهند‌‌. پرواضح است تسهیلاتی که بانک‌ها ارایه می‌کنند با ریسک همراه است چراکه همواره ریسک عدم پرداخت توسط گیرندگان تسهیلات وجود دارد‌‌. این کارشناس افزود: در شرایط کنونی حجم مطالبات معوق کل سیستم بانکی کشور حدود ۴۵ هزار میلیارد تومان است که این رقم ریسک بالای بانک‌ها را در این خصوص بیان می‌کند‌‌. شفیعی ابراز داشت: با افزایش نرخ سودی که بدون ریسک به عموم داده می‌شود، نرخ تسهیلات نیز افزایش خواهد یافت‌‌. وی در توضیح این مهم ادامه داد: نرخ سودی که بانک‌ها برای سپرده‌ها اختصاص می‌دهند و نرخ تسهیلات به‌طور متوسط اختلاف هفت درصدی دارند‌‌. شفیعی اذعان داشت: بانک‌ها هر نرخی که برای سود سپرده‌ها در نظر بگیرند، این هفت درصد به آن اضافه و برای تسهیلات لحاظ خواهد شد‌‌. وی تصریح کرد: نکته مهم اینکه شرکت‌های تولیدی و بنگاه‌های اقتصادی آیا توان پرداخت چنین نرخ بهره‌ای را خواهند داشت؟! مدیر صندوق سرمایه‌گذاری مشترک ادامه داد: این امر موجب می‌شود بر حجم مطالبات معوق بانکی اضافه شود و از سوی دیگر در بلندمدت نیز سیستم اقتصادی متاثر شود‌‌. وی گفت: افزایش نرخ سود سپرده‌های بانکی کاهش سرمایه‌گذاری را موجب می‌شود و این مهم نیز در بلندمدت به سود سیستم اقتصادی نیست از سوی دیگر کاهش سرمایه‌گذاری‌ها ریسک بانک‌ها را بیشتر خواهد کرد‌‌. وی در خصوص تاثیر تصمیم‌های اخیر بانک مرکزی بر بازار سرمایه گفت: افزایش نرخ سود سپرده‌های بانکی برای بازار سرمایه نیز اتفاق خوبی محسوب نمی‌شود چراکه با افزایش نرخ سود سپرده‌های بانکی (نرخ سود بدون ریسک) ارزش جریانات نقدی کم می‌شود. وی ادامه می‌دهد: شرکت‌ها با ارزش جریانات نقدی ارزش‌گذاری می‌شوند که کم شدن آن منجر به پایین آمدن قیمت سهام شرکت‌ها خواهد داشت‌‌.
تاثیرات آنی نیست
صنعت بانکداری با توجه به پتانسیل بالایی که دارد، با جذب منابع بیشتر و افزایش نرخ سود تسهیلات می‌تواند هزینه‌ها را پوشش داده و افزایش سوددهی را شاهد باشد‌‌. غلامرضا اسلامی بیدگلی، مدرس دانشگاه تهران ضمن بیان این مطلب می‌گوید: قدرمسلم آن است که در پی افزایش نرخ سود سپرده‌های بانکی، صندوق‌های سرمایه‌گذاری بیشتر از سایرین در معرض آسیب هستند چراکه سرمایه‌گذاران بازدهی بدون ریسک را ترجیح می‌دهند‌‌. این اقتصاددان به P/E بازار پولی اشاره می‌کند و می‌گوید: انتظار نمی‌رود که در شرایط جدید P/E بانکی‌ها کاهش یابد چراکه بانک‌ها با اتخاذ سیاست‌های جدید، خود را با شرایط مطابقت می‌دهند و از افت P/E جلوگیری خواهند کرد‌‌. وی ادامه داد: از سوی دیگر باید اذعان داشت که حجم عملیات بانک‌های بورس آنقدر نیست که کاهش درصدی از آن منجر به تاثیر آنچنانی بر شاخص کل شود‌‌. اسلامی‌بیدگلی به موفقیت بانک‌ها در جذب نقدینگی پرداخته و می‌گوید: پرواضح است که بانک‌ها با افزایش نرخ سود سپرده‌ها موفق به جذب نقدینگی خواهند شد چراکه به نظر می‌رسد قیمت طلا در بازار اشباع شده و مردم در پی کسب بازدهی بدون ریسک هستند‌‌. وی در خصوص مصوبه اخیر بانک مرکزی تصریح کرد: باید در نظر داشت که تصمیم‌های آنی عوارض خاصی را به همراه خواهد داشت و در شرایط کنونی باید اقتصاد را بر اساس تئوری‌های نوین اداره کرد‌‌. وی افزود: نباید عکس‌العمل آنی از بازارهای مالی انتظار داشت و واکنش‌ها و تاثیرات را باید به تدریج مشاهده کرد‌‌.