شمارش معکوس برای گرانی برنج

گروه بازرگانی- داستان گرانی و آشفتگی بازار کالاهای اساسی تمامی ندارد و هر روز با شکل و شمایل جدیدی، در بازارهای مختلف ظاهر می‌شود‌‌. چند سالی می‌شود که به دلیل نبود نظارت‌های مناسب در بازار برنج و همچنین سیستم نابسامانی که بر زنجیره تولید تا توزیع حاکم است، برنج ایرانی با اختلاف قیمت چند برابری از سر زمین تا کلانشهرها به دست مردم می‌رسد در حالی که کشاورزان بر این باور هستند که با وجود نوسان قیمت برنج، اما چنین قیمت‌هایی نجومی بوده و حاصل دلال‌بازی و سودجویی عوامل توزیع است که مصرف‌کننده باید متحمل ضرر در این خصوص شود‌‌. بر این اساس با وجود اینکه همه مردم به خرید برنج ایرانی تمایل دارند اما به دلیل نبود قدرت خرید مناسب و همچنین گرانی‌هایی که در بازار وجود دارد، ناچار هستند که قید خرید برنج ایرانی را زده و سراغ برنج‌های خارجی بروند که از طریق واردات تامین می‌شود‌‌. از این رو، چندی پیش وزارت صنعت در نامه‌ای به سازمان‌های صنعت، معدن و تجارت استان‌ها اعلام کرد ثبت سفارش برای واردات برنج از یکم آذر امسال تا ۳۱ تیرماه ۹۷ آزاد است‌‌.
درخواست حجتی از شریعتمداری
به دنبال همین موضوع بود که وزیر جهاد کشاورزی چند روز پیش در نامه‌ای به وزیر صنعت با انتقاد از واردات بی‌رویه برنج به کشور خواستار توقف سریع ثبت سفارش واردات برنج شد‌‌. حجتی در این نامه از واردات یک‌میلیون تن برنج در پنج‌ماهه نخست امسال انتقاد و تاکید کرد که این رقم واردات بیش از نیاز مصرف داخلی سالانه است‌‌. وی همچنین با درنظر گرفتن رکود حاکم بر بازار داخلی، خواستار توقف هرگونه ثبت سفارش جدید برنج شده است‌‌.
وزیر جهاد کشاورزی در توضیح این موضوع بیان کرد: در چهار ماه اول امسال برنج بیش از اندازه وارد شد به گونه‌ای که برنج تولید داخلی روی دست کشاورز ماند‌‌. حجتی در پاسخ به سوالی پیرامون ممنوعیت ثبت سفارش واردات برنج افزود: ما در پی این هستیم تا قیمت محصولات وارداتی بالا نباشد که اقشار ضعیف جامعه هم بتوانند برنج را با قیمت پایین دریافت و در عین حال محصول تولید داخل روی دست تولید‌کننده نماند‌.
وی گفت: در چهار ماه اول امسال برنج بیش از اندازه وارد شد هر چند از نظر کمی نمی‌توانیم خط‌کشی کنیم که چه کسی واردات انجام دهد و چه کسی واردات نداشته باشد‌‌. بنابراین برای اینکه رانتی ایجاد نشود هر کسی که ضوابط قانونی را رعایت کند می‌تواند نسبت به واردات اقدام کند‌. وزیر جهاد کشاورزی افزود: میزان تولید داخلی برنج حدود ۲/۲ میلیون تن در سال و نیاز ما به واردات برنج هم سالانه ۸۰۰ تا یک میلیون تن است که در مجموع مصرف برنج کشور به حدود ۳/۲ میلیون تن می‌رسد، البته بخشی از واردات برنج از طریق بازارچه‌های مرزی انجام می‌شود که معمولا در محاسبات نمی‌آید‌.
برنج روی دست کشاورز ماند
حجتی گفت: واردات برنج در چهار ماه امسال به‌گونه‌ای بود که برنج تولید داخلی روی دست کشاورز ماند و در مورد قیمت هم عوامل متعددی دخیل هستند از جمله نرخ ارز و اینها باعث شد که چند روزی ثبت سفارش برنج متوقف شود، وقتی بازار به تعادل رسید و منطق خود را پیدا کرد هم واردات و هم تولید داخلی مدیریت می‌شود‌.
در نهایت وزیر کشاورزی درخصوص ممنوعیت واردات برنج سه ماه قبل و بعد از فصل برداشت، اظهار داشت: این ممنوعیت صورت گرفته و از مردادماه تا هم‌اکنون واردات برنج صورت نگرفته و برنجی وارد نمی‌شود‌‌. حجتی با بیان اینکه در حال حاضر واردات برنج انجام نمی‌شود، گفت: به دنبال تنظیم و تعریف سازوکاری هستیم که هم به تقاضا در بازار داخلی توجه شود که شاهد افزایش قیمت‌ها نباشیم و هم اینکه تولیدکنندگان و برنج‌کاران آسیب نبینند اما امروز برنجی وارد نمی‌شود‌.
گرانی برنج خارجی
ممنوعیت ثبت سفارش برنج از سوی وزارت جهاد کشاورزی تا اطلاع ثانوی در حالی است که به گفته برخی مسوولان، نه تنها از این پس باید شاهد افزایش قیمت برنج خارجی در بازار باشیم بلکه این اقدام، پدیده شوم قاچاق را نیز به همراه دارد‌.
در همین خصوص دبیر انجمن واردکنندگان برنج گفت: با وجود بخشنامه دولت مبنی بر آزاد شدن واردات برنج از اول آذر، واردکنندگان در مناقصه‌ها برای خرید محصول به منظور تامین نیاز داخل شرکت کردند که اعلام این خبر عواقب بدی برای تجار، مصرف‌کنندگان و وجهه بین‌المللی کشور دربردارد‌.
مسیح کشاورز با انتقاد از تصمیم بی‌موقع وزارت جهادکشاورزی مبنی بر ممنوعیت ثبت سفارش برنج افزود: وزارت جهاد کشاورزی به سبب واردات بیش از یک میلیون تن برنج در هفت ماه نخست سال و رکود بازار داخل، ثبت سفارش برنج را تا اطلاع ثانوی ممنوع اعلام کرد که این امر به سبب کمبود برنج، افزایش قیمت برنج خارجی و پدیده شوم قاچاق را به همراه خواهد داشت‌.
کشاورز با بیان اینکه شرایط کنونی با قبل از اعلام رسمی آزادسازی واردات برنج تفاوتی نکرده است، گفت: بر این اساس طی نامه‌ای به معاون اول رییس‌جمهور خواستار رسیدگی به وضعیت این کالای استراتژیک شدیم چراکه با وجود انعقاد قرارداد تجار و پیش‌پرداخت، ممنوعیت واردات لطمه جدی به بازار برنج خارجی وارد می‌کند‌. به گفته وی، با توجه به اظهارنظر فروشندگان و بنکداران از وضعیت ذخیره و عرضه برنج خارجی در بازار، افزایش قیمت برنج دور از انتظار نیست‌.
دبیر انجمن واردکنندگان برنج با اشاره به اینکه، برنج‌های وارداتی قبلی تنها از گمرکات ترخیص خواهند شد، تصریح کرد: بخشی از برنج‌های وارد شده توسط دولت و بخش خصوصی به سبب ممنوعیت واردات برنج از اول مهر، از گمرکات ترخیص نشدند که هم‌اکنون تنها مجوز خروج آنها صادر شده است‌.
وی همچنین یادآور شد: برنج‌های وارداتی قبل که به سبب ممنوعیت واردات از گمرکات ترخیص نشدند، قیمت تمام شده آنها به سبب هزینه انبار و نگهداری سه ماهه افزایش خواهد یافت که این امر در قیمت نهایی محصول بی‌تاثیر نخواهد بود‌.
فساد در پس پرده واردات
انتقادات در مورد ممنوعیت ثبت سفارش برنج در حالی شدت گرفته است که عده‌ای دیگر معتقدند، برنج نیاز به واردات ندارد چراکه تولیدات داخلی و واردات گذشته نیاز کشور را تامین می‌کند‌‌. در همین خصوص نماینده مردم رشت در مجلس با بیان اینکه از دولت درخواست داریم تا به این مساله ورود کند، گفت: فسادی در پشت وارد برنج خوابیده است‌‌. غلامعلی جعفرزاده‌ایمن‌آبادی درخصوص آزادسازی واردات برنج و مسدود شدن مجدد ثبت سفارش آن توسط دولت، اظهار داشت: با وجود اینکه قانون تمرکز وظایف کشاورزی برای وزیر جهاد کشاورزی تنظیم شده تا بهانه‌ای برای واردات وجود نداشته باشد متاسفانه کماکان ناهماهنگی‌هایی را در دولت مشاهده می‌کنیم‌. عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس با بیان اینکه بحث مفصلی را با وزیر صنعت، معدن و تجارت در خصوص واردات برنج داشته‌ام، گفت: خسارت باز بودن سایت ثبت سفارش واردات برنج در یک ساعت، یک روز و یک ماه به یک میزان است و این خسارت بزرگ که بر کشاورزان وارد شده قابل جبران نیست‌. نماینده مردم رشت در مجلس با اشاره به اینکه با قاطعیت می‌توانم بگویم با وجود موجودی‌های انبار دیگر نیاز به واردات برنج نیست، ادامه داد: مسوولان و وزرا باید اختلافات خود را برطرف کنند تا کشاورزان متضرر نشوند‌‌. این نماینده مردم در مجلس با بیان اینکه متاسفانه سفارش‌هایی که ثبت شده است باید وارد شوند، عنوان کرد: با صراحت در جلسه‌ای که برگزار شد اعلام کردیم که فساد در پشت این قضیه وجود دارد و پول‌هایی در این بین رد و بدل می‌شود‌‌. عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات با اشاره به اینکه قاطبه برنج‌های وارداتی سمی، مسموم‌کننده و به ضرر کشاورزان است، عنوان کرد: حتی اگر در کیفیت برنج‌های وارداتی دقت می‌شد کمتر ناراحت می‌شدیم، اما برنجی وارد می‌شود که حاوی سدیم و دیگر فلزات خطرناک است‌.
اظهارنظرهای گوناگون در موردم منوعیت ثبت سفارش واردات برنج در حالی است که به دلیل سیستم نابسامان و آشفته بازار، مردم باید از این پس شاهد به‌هم‌ریختگی بیشتر بازار برنج باشند چراکه مشخص نیست مغازه‌داران سودجو به بهانه بسته شدن سیستم ثبت سفارش، برنج‌های خارجی را با چه افزایش قیمت‌هایی در معرض فروش قرار دهند‌‌.