شوک یک تریلیون دلاری به بازار آمریکا

گروه بین‌الملل – با رونمایی از یک ربات هوش مصنوعی چینی به نام DeepSeek در روز دوشنبه گذشته، عصر جدیدی از رقابت بر سر فناوری و هوش مصنوعی میان ایالات‌متحده آمریکا و چین آغاز شده است؛ رقابتی که به گفته تحلیل‌ران می‌توان آن را با لحظه اسپوتنیک یعنی زمانی که رقابت فضایی میان ایالات‌متحده و اتحاد جماهیر شوروی شکل گرفت مقایسه کرد.
در همین رابطه و طبق گزارشی که روزنامه گاردین منتشر کرده، پس از رونمایی DeepSeek از سوی چینی‌ها، سهام شرکت‌های بزرگ فناوری در ایالات‌متحده با شوکی بی‌سابقه سقوط کرد؛ به طوری که مطابق با برآوردها، شاخص فناوری‌های پیشرو در آمریکا یک تریلیون دلار ضرر کرده است. در همین راستا طبق آمارهای منتشر شده در همان روز اول از رونمایی هوش مصنوعی چینی، شاخص Nasdaq Composite با کاهشی 1/‏3‌درصدی بیش از یک تریلیون دلار کاهش یافت. از سوی دیگر شرکت انویدیا که به عنوان تامین‌کننده اصلی تراشه‌های الکترونیکی برای هوش مصنوعی و فناوری‌های پیشرفته محسوب می‌شود نیز با افت 17درصدی تقریبا 600‌میلیارد دلار از ارزش بازار خود را از دست داده و شرکت مادر گوگل و همچنین مایکروسافت هر کدام به ترتیب 100 و 7‌میلیارد دلار زیان دیده‌اند.
در چنین شرایطی و در حالی که سقوط سهام شرکت انویدیا، بزرگ‌ترین سقوط بازار سهام در تاریخ ایالات‌متحده آمریکا بوده، شرکت‌های فناوری ژاپنی مرتبط با بخش هوش مصنوعی نیز روز گذشته برای دومین روز متوالی سهام‌شان کاهش یافت؛ به طوری که همزمان با کاهش 9‌درصدی سهام شرکت Advantest، سهام سافت بانک به عنوان مهم‌ترین سرمایه‌گذار هوش مصنوعی در ایالات‌متحده در روز دوشنبه 5‌درصد و در روز سه‌شنبه نیز 8‌درصد از ارزش سهام خود را از دست داد. البته کاهش سهام شرکت‌های فناوری طی دو روز گذشته مختص به آمریکا و ژاپن نبوده و آمارها نشان می‌دهد ریزش ارزش بازار و سهام در میان شرکت‌های اروپایی نیز برجسته بوده است؛ به طوری که طبق گزارش روزنامه گاردین، همزمان با سقوط شاخص
Stoxx 600، سهام شرکت هلندی
ASML 7 کاهش یافته و زیمنس آلمان و اشنایدر الکتریک فرانسه نیز به ترتیب 20 و 5/‏9 درصد سهام‌شان ریزش کرده است.
در این میان و در حالی که دونالد ترامپ رییس‌جمهوری ایالات‌متحده در یکی از فرمان‌های اجرایی خود دستور سرمایه‌گذاری 500‌میلیارد دلاری در بخش هوش مصنوعی را برای آمریکا اعلام کرده بود، در واکنش به این اتفاق تاریخی آن را خطری برای توسعه فناوری در ایالات‌متحده دانست.
حمله سایبری در روز اول
لازم به ذکر است در شرایطی که بازارهای سهام ایالات‌متحده در شوک ناشی از رونمایی چت‌بات جدید چینی بودند، خبر آمده که این نسخه از هوش‌مصنوعی چین با یک حمله سایبری گسترده مواجه شده است؛ به طوری که ناچار شده ثبت‌نام متقاضیان استفاده از آن را به طور موقت محدود کند. این موضوع از آنجا حائز اهمیت است که اکنون در آپ‌استور و سایر درگاه‌های دیجیتال DeepSeek بالاتر از چت جی‌پی‌تی قرار گرفته و برخی ناظران معتقدند هدف از این حمله سایبری کاستن از میزان ضرردهی سهام شرکت‌های فناوری در آمریکا و سایر نقاط جهان است.
از سوی دیگر سازندگان چت‌بات جدید چینی مدعی شده‌اند که در ساخت آن از تراشه‌های کمتری نسبت به سایر رقبا استفاده کرده‌اند که همین مساله باعث می‌شود، تولید و توسعه آن به مراتب ارزان‌تر از سایر مدل‌های هوش مصنوعی باشد. علاوه‌براین در حالی که صادرات تراشه‌های انویدیا از سوی ایالات‌متحده به چین با تحریم مواجه شده، اکنون موفقیت DeepSeek در ساخت یک مدل پیشرفته هوش‌مصنوعی بدون دسترسی به پیشرفته‌ترین فناوری ایالات‌متحده، نگرانی‌هایی را در داخل آمریکا هم از منظر رقابت در عرصه فناوری و هم از لحاظ اثربخشی اعمال محدودیت‌ها بر چین ایجاد کرده است.
طبق گفته سازندگان DeepSeek، مدل R1 آن از مدل o1-mini OpenAI در معیارهای مختلف بهتر عمل می‌کند؛ این در حالی است که تحقیقات Artificial Analysis حتی این چت‌بات چینی را از مدل‌های توسعه یافته Google، Meta و Anthropic از نظر کیفیت بهتر ارزیابی کرده است.
مسیر پیشرفت DeepSeek
DeepSeek توسط یک کارآفرین چینی به نام لیانگ ونفنگ در سال 2021 راه اندازی شده و به طور رسمی در سال 2023 در شهر‌هانگژو فعالیت خود را آغاز کرده است. لیانگ در یک مصاحبه با رسانه‌های چینی اعلام کرده که هوش مصنوعی باید مقرون‌به‌صرفه و برای همگان در دسترس باشد. در نتیجه کارشناسان معتقدند هزینه 1/‏5‌میلیون دلاری چت‌بات چینی در مقابل هزینه‌های نجومی که شرکت‌های آمریکایی برای توسعه هوش مصنوعی انجام داده‌اند، چین ادعایی را از سوی بنیانگذار DeepSeek تایید می‌کند چراکه تنها در یک نمونه و مطابق با اعلام شرکت Anthropic، هزینه توسعه و همچنین آموزش مدل‌های پیشرفته هوش‌مصنوعی در آمریکا بین 100‌میلیارد تا یک تریلیون دلار برآورد می‌شود.
در همین راستاست که تحلیلگران بانک سرمایه‌گذاری گلدمن ساکس با انتشار یادداشتی در ماه ژوئن با عنوان «هوش مصنوعی: خرج زیاد، منفعت کم؟» در مورد هزینه‌های هوش مصنوعی در سال گذشته میلادی هشدار داده بودند.