صادرات گاز به ترکیه ادامه می‌یابد؟

«جهان‌صنعت»- ترکیه در سه ماهه نخست سال جدید میلادی بیش از ۵/۱ میلیارد مترمکعب گاز از ایران وارد کرد. هرچند رجب طیب اردوغان رییس‌جمهور ترکیه اخیرا اعلام کرده که گاز کشف‌شده منطقه ساکاریا در دریای سیاه به زودی وارد چرخه مصرف این کشور خواهد شد، اما این بدان معنا نیست که ترکیه از واردات گاز بی‌نیاز شده است.
هرچند در جدیدترین آمار منتشرشده از سوی اداره آمار اروپا (یورو‌استات)، میزان صادرات گاز ایران به این کشور به نسبت مدت مشابه سال قبل کاهش داشته که به دلیل کمبود گاز در زمستان سال گذشته است با این حال، روند صادرات گاز بدون توجه به شرایط ناترازی در داخل کشور ادامه داشته است.
اداره آمار اروپا (یورو‌استات) از صادرات یک میلیارد و ۵۶۷ میلیون مترمکعبی گاز ایران به ترکیه در سه ماهه ۲۰۲۳ خبر داده است. صادرات گاز ایران به ترکیه در این دوره نسبت به مدت مشابه سال قبل ۱۷ درصد کاهش داشته است. ایران در سه ماهه سال ۲۰۲۲ بالغ بر یک میلیارد و ۸۹۱ میلیون مترمکعب گاز به ترکیه صادر کرده بود. ایران در سال ۲۰۲۱ بالغ بر ۱۰ میلیارد و ۲۸۸ میلیون مترمکعب گاز به ترکیه صادر کرده بود.
ایران و ترکیه از سال ۸۰ قراردادی برای تجارت گاز به مدت ۲۵ سال بستند. قراردادی که برمبنای آن ترکیه سالانه ۱۰ میلیارد مترمکعب گاز از ایران می‌خرد. هرچند در میانه اجرای این قرارداد مناقشاتی بین ایران و ترکیه بر سر قیمت رخ داد و در نهایت ایران ناچار به پرداخت غرامت شد، با این حال استراتژی جمهوری اسلامی ایران این است که صادرات گاز به ترکیه حتی بعد از پایان قرارداد که سال ۲۰۲۶ است، ادامه داشته باشد.
ابراهیم رییسی سال گذشته در جریان سفر رجب طیب اردوغان رییس‌جمهوری ترکیه به ایران گفته بود که «قراردادی که ۲۵ سال پیش با ترکیه برای انتقال گاز امضا شده است باید تمدید شود و شکل وسیع‌تری به‌خود بگیرد.» در این راستا مذاکراتی هم پاییز سال گذشته بین مقامات وزارت نفت ایران و وزارت انرژی ترکیه انجام شد.
برخی تحلیلگران می‌گویند از آنجا که ترکیه برای ادامه خرید گاز از ایران پس از پایان قرارداد ابراز تمایل کرده است، با این حال به زودی قرار است انتخابات ریاست‌جمهوری در ترکیه برگزار شود و رقیب اردوغان که در شعارهای انتخاباتی خود نزدیکی به آمریکا و اروپا را وعده داده، ممکن است در صورت پیروزی در سیاست‌های تجاری با ایران تجدیدنظر کند.
در عین حال گروهی دیگر از تحلیلگران هم می‌گویند ترکیه بنا به وعده‌ای که ولادیمیر پوتین سال گذشته به اردوغان داده، حتما تلاش می‌کند که ‌هاب انرژی منطقه باشد. به همین دلیل حتی اگر ۷۱۰ میلیارد مترمکعب گازی که در منطقه ساکاریا ترکیه کشف شده بتواند نیازهای این کشور به مدت ۳۵ سال را هم تامین کند، بازهم ترکیه تمایل دارد، شاهراهی بین کشورهای صادرکننده و واردکننده نفت آسیا را به اروپا متصل کند. بنابراین واردات گاز از ایران گزینه‌ای است که ترک‌ها آن را به این آسانی‌ها از دست نخواهند داد.
برهمین اساس، جدیدترین آمار منتشرشده از سوی اداره آمار ترکیه نشان می‌دهد مبادلات تجاری این کشور با ایران در ۳ ماهه نخست سال میلادی به یک میلیارد و ۳۷۹ میلیون دلار رسیده است. ارزش تجارت ایران و ترکیه در این دوره نسبت به مدت مشابه سال قبل ۱۴ درصد کاهش داشته است. در ماه‌های ژانویه تا مارس سال ۲۰۲۲ ارزش تجارت ایران و ترکیه یک میلیارد و ۶۱۹ میلیون دلار اعلام شده بود.
بر اساس این گزارش صادرات ترکیه به ایران در ماه‌های ژانویه تا مارس ۲۰۲۳ با افزایش ۲ درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل مواجه شده و به ۷۰۲ میلیون دلار رسیده است. ترکیه در ژانویه تا مارس ۲۰۲۲ بالغ بر ۶۸۷ میلیون دلار کالا به ایران صادر کرده بود. در مقابل، واردات ترکیه از ایران در سه ماهه امسال نیز ۶۷۷ میلیون دلار اعلام شده که این رقم نسبت به واردات ۹۳۲ میلیون دلاری در مدت مشابه سال قبل ۲۷ درصد کاهش داشته است.
ترکیه برای تامین گاز مورد نیاز خود به شدت به ایران، آذربایجان و روسیه وابسته است. کل واردات گاز طبیعی ترکیه در اکتبر امسال بالغ بر ۳ هزار و ۲۳۸ میلیون مترمکعب بوده که ۲۱ درصد از این رقم شامل گاز وارداتی ترکیه از ایران بوده است. روسیه هم حدود ۶۵ درصد گاز ترکیه را تامین می‌کند.