صدای پای جنگ

گروه جهان- در حالی که عراق هنوز از چالش اعتراضات اجتماعی و انتخاب نخست‌وزیر جدید خارج نشده، در آخرین روزهای ۲۰۱۹ بار دیگر صدای پای بحران در این کشور طنین‌انداز شد؛ عراقی که از سال ۲۰۰۳ با حضور نظامیان آمریکایی و اشغال این کشور به دست آنها دستخوش اتفاقات تلخی بود ناگهان با ظهور داعش و گسترش آن در این منطقه سال‌ها درگیر جنگ و آوارگی شد، هر چند سال ۲۰۱۹ را باید حساس‌ترین سال پس از اشغال عراق توسط آمریکا دانست، گرچه سال ۲۰۱۴ و بحران داعش در عراق به خلأ امنیتی منجر شد اما هیچ‌گاه عراق تا این حد در خطر فروپاشی سیاسی و نابودی حاکمیت ملی نبوده است.
عراق در وضعیت فساد سیستماتیک قرار گرفته و توان مادی و معنوی این کشور در حال غارت است. یک‌سوم نفت این کشور به آمریکا رایگان واگذار می‌شود و افراد مختلف از چهره‌های سیاسی در حال غارت دوسوم دیگر ذخایر نفتی و درآمدهای ملی این کشور هستند به طوری که هنوز شهرهای عراق سیستم حمل‌و‌نقل عمومی اولیه یا حتی مسیل‌های دفع فاضلاب و آب‌های سطحی ندارند و با قطعی پیاپی برق در شرایط بحرانی مواجه هستند. در چنین شرایطی مردم به خیابان‌ها آمدند و اعتراضاتی را برپا کردند اما متاسفانه در این مدت گروه‌های نفوذی و سمن‌های وابسته به آمریکا رسما در میان راهپیمایان نفوذ کردند و مسیر اعتراضات را به خلع قدرت پیوند زدند و در حال سرنگونی امنیت و سیاست عراق هستند. با حمله نظامیان آمریکایی به پایگاه‌های کتائب حزب‌الله عراق، برگ جدیدی از بحران در این کشور ورق خورد. از زمان حضور نظامیان آمریکایی در عراق، هر چند وقت یک بار حملات دوجانبه‌ای در پایگاه‌های نظامی این دو کشور صورت گرفته که در آخرین دست از این حملات بامداد دیروز آمریکایی‌ها در واکنش به حملات راکتی جمعه گذشته عراق به پایگاه نظامی در کرکوک و کشته شدن یک پیمانکار آمریکایی، مواضع گردان‌های حزب‌الله عراق در سوریه و عراق را مورد حمله قرار دادند. کتائب حزب‌الله یک گروه شبه‌نظامی شیعه عراقی است که توسط ایران پشتیبانی می‌شود. این گروه در جنگی که در عراق در جریان است و در جنگ شهری سوریه فعال است، این گردان در جریان جنگ عراق علیه نیروهای مهاجم آمریکایی می‌جنگیدند.
چند ماهی است که این کشور درگیر بحران داخلی و تظاهرات خیابانی و انتخاب نخست‌وزیر شده، هفته گذشته هم رییس‌جمهور عراق در واکنش به وضع موجود تهدید به استعفا کرد اما پس از گذشت چند روز برهم صالح دوباره به بغداد بازگشت و روند معرفی نخست‌وزیر به پارلمان را از سر گرفت. با حملات صورت گرفته در این کشور بیم آن می‌رود که عراق بیش از پیش وارد چالش منطقه‌ای شده و از سوی دیگر نیز در عرصه داخلی هم به نظر می‌رسد این کشور روی آرامش را به خود نخواهد داد. با توجه به اینکه بخشی از اعتراضات عراقی‌ها به حضور نظامیان ایرانی در این کشور است، بیم آن می‌رود که عراق با بحران جدیدی که رخ داده درگیر تشدید اعتراضات شود، کما اینکه روند تعیین نخست‌وزیر را ممکن است دچار دگرگونی کند.
پس از شایعه حضور وزیر خارجه آمریکا در عراق در پی حمله به پایگاه نظامی کرکوک، یکشنبه شب گذشته هواپیماهای آمریکا مقر نیروهای تیپ‌های ۴۵ و ۴۶ الحشدالشعبی در منطقه القائم در غرب استان الانبار را هدف گرفتند. ارتش آمریکا با تایید حملات هوایی به خاک عراق، اعلام کرد که نیروهای آنها حملات دقیقی علیه پنج مقر و تاسیسات متعلق به گردان‌های الحشدالشعبی در خاک عراق و سوریه انجام دادند. براساس تازه‌ترین آمار، کشته‌های این حمله دست‌کم به ۲۵ نفر افزایش یافته و شمار زخمی‌ها هم ده‌ها نفر برآورد شده است. خبرگزاری‌ها همچنین از کشته شدن برخی فرماندهان گردان‌های حزب‌الله در اثر این حملات خبر دادند. به گزارش BBC، از روز ۲۸ اکتبر آن دسته از پایگاه‌های نظامی عراق که محل استقرار نیروها یا دیپلمات‌های آمریکایی است حداقل ۱۱ بار هدف حمله قرار گرفته است.
این در حالی است که عادل عبدالمهدی، نخست‌وزیر عراق، نیم ساعت پیش از حملات با تلفن مارک اسپر، وزیر دفاع آمریکا از این موضوع مطلع شده و مخالفت شدید خود را با این عملیات یک‌طرفه به اسپر منتقل کرده چراکه باعث نقض حاکمیت ملی عراق و افزایش تنش و بی‌ثباتی در منطقه می‌شود. این در حالی است که سرهنگ بازنشسته نیروی هوایی آمریکا در تحلیلی درباره حملات هوایی به گردان‌های حزب‌الله عراق به سی‌ان‌ان گفت که حملات آمریکا قطعا بی‌پاسخ نخواهد ماند ضمن اینکه چنین اقداماتی، نظامیان آمریکایی مستقر در عراق را در معرض خطر قرار می‌دهد.
تهدید واشنگتن به اقدامات بیشتر
در این میان مقامات امنیت ملی آمریکا در دیدار با ترامپ در یک نشست خبری مشترک آخرین تحولات مربوط به حشد الشعبی را در اختیار رییس‌جمهور آمریکا قرار دادند. وزیر دفاع آمریکا اعلام کرد کشورش بعد از حملاتی که در عراق و سوریه ترتیب داد اقدامات بیشتری را احتمالا در نظر خواهد گرفت. وزرای خارجه و دفاع آمریکا به همراه رابرت اوبرایان، مشاور امنیت ملی این کشور یکشنبه گذشته به تفرجگاه مارلاگو در فلوریدا رفتند تا با دونالد ترامپ درباره حملات رایزنی کنند. وزرای خارجه و دفاع و ژنرال مارک میلی، رییس ستاد مشترک ارتش آمریکا هم درباره ارزیابی حملات هوایی در کنفرانسی خبری حاضر شدند. مارک اسپر، وزیر دفاع آمریکا ساعاتی پس از اعلام حملات به مقرهای گردان‌های حزب‌الله عراق در کنفرانسی خبری عملیات آمریکا را موفقیت‌آمیز توصیف کرد.
وی اشاره کرد آمریکا تدابیر هجومی را علیه گروهی لحاظ کرد که آن را مورد حمایت ایران دانست. اسپر گفت به ترامپ اطلاع داده شده که احتمالا توجیهی برای انجام واکنش‌های نظامی دیگر وجود داشته باشد و در صورت لزوم اقدامات دیگری هم در دستور کار قرار خواهد گرفت. اسپر گفت: دوست دارم تاکید کنم در مذاکرات یکشنبه گذشته با دونالد ترامپ گزینه‌های دیگر را هم بررسی کردیم. ما اقدامات بیشتری را در صورت لزوم برای دفاع از خود و بازدارندگی در قبال شبه‌نظامیان در نظر خواهیم گرفت. وزیر دفاع آمریکا اشاره کرد که از جنگنده‌های اف ۱۵ در حمله به سه مقر در غرب عراق و دو مقر در شرق سوریه استفاده شد. مارک اسپر با اعلام این مطلب تصریح کرد که در گفت‌وگو با رییس‌جمهوری آمریکا دیگر گزینه‌های روی میز را با او مورد بررسی قرار داده و در خصوص اقدامات تکمیلی دیگر در همین راستا در صورت لزوم به زودی تصمیم‌گیری خواهد شد.
مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا نیز در همان کنفرانس خبری گفت مسوولان ارشد امنیت ملی دونالد ترامپ را در جریان حملات هوایی که واشنگتن در مرزهای عراق و سوریه ترتیب داد، قرار دادند؛ حملاتی که در واکنش به تهدیدات علیه نیروهای آمریکایی بود. پمپئو اضافه کرد: هرگز منتظر نمی‌مانیم ایران جان مردان و زنان آمریکایی را در خطر قرار دهد.
پنتاگون: احترام به حاکمیت ارضی عراق
به دنبال تجاوز به مواضع حشد الشعبی عراق، پنتاگون دیروز مدعی شد واشنگتن به حاکمیت ارضی عراق احترام می‌گذارد اما از حقش برای دفاع از خود بازنمی‌نشیند. این وزارتخانه در بیانیه‌ای مدعی شد نیروهای عملیات ائتلاف ضدداعش موسوم به اراده آهنین به درخواست دولت این کشور برای اطمینان از شکست دائمی داعش و ارائه مشاوره و کمک به نیروهای امنیتی عراق در این کشور حضور دارند.
در این بیانیه آمده است آمریکا و شرکایش در ائتلاف بین‌المللی به حاکمیت ارضی عراق کاملا احترام گذاشته و از این کشور حمایت می‌کنند تا کشوری قدرتمند و مستقل باشد اما نمی‌توان واشنگتن را از استفاده از حقش در دفاع از خود بازداشت. پنتاگون در این بیانیه بر ضرورت توقف حملات نیروهای نیابتی در گردان‌های حزب‌الله به آمریکا، نیروهای ائتلاف بین‌المللی و احترام به حاکمیت ارضی عراق به منظور ممانعت از هر گونه اقدامات دفاعی بیشتر از سوی نیروهای آمریکایی تاکید کرد.
واکنش‌ها در عراق
به دنبال حمله هوایی آمریکا به مقر نیروهای الحشد الشعبی موج شدیدی از واکنش‌ها در محکوم کردن این اقدام، عراق را فراگرفت و مقامات و مسوولان، سران احزاب و گروه‌ها و جریانات مختلف سیاسی با صدور بیانیه‌هایی این حملات را به شدت محکوم کردند. پس از این حمله، مردم، مسوولان، شخصیت‌های سیاسی و دولتی عراق، اقدام آمریکا در نقض حاکمیت ملی و تمامیت ارضی این کشور را محکوم کردند.
اقدامی غیرقابل قبول و زیانبار
به دنبال این حمله برهم صالح، رییس جمهوری عراق در تماس تلفنی با کاردار سفارت آمریکا، اقدام واشنگتن علیه مقر الحشد الشعبی را محکوم کرد. او گفت که حملات آمریکا به مواضع الحشد الشعبی در استان الانبار، نقض حاکمیت عراق است. رییس جمهوری عراق تاکید کرد: آنچه روی داد، اقدامی غیرقابل قبول و مغایر با توافق‌های دوجانبه است که به عراق آسیب می‌رساند.
درخواست توضیح عبدالمهدی از وزیر دفاع آمریکا
عادل عبدالمهدی، نخست‌وزیر دولت پیشبرد امور عراق، لحظاتی پس از حمله آمریکا به خاک عراق و نقض حاکمیت این کشور در تماس با وزیر دفاع آمریکا خواستار توضیح این اقدام خلاف موازین بین‌المللی شد. عبدالمهدی هر گونه اقدام و حمله یکجانبه به عراق را نقض حاکمیت ملی کشورش دانست که می‌تواند امنیت عراق و منطقه را تهدید کند.
نشست فوق‌العاده شورای وزیران امنیت عراق
پس از اقدام آمریکا در نقض آشکار حاکمیت ملی عراق و حمله به نیروهای بسیج مردمی، عادل عبدالمهدی به عنوان فرمانده نیروهای مسلح عراق دستور برگزاری نشست فوق‌العاده شورای وزیران امنیت ملی را صادر کرد. گزارش‌ها حاکی است که در این نشست، عبدالمهدی از الحشد الشعبی خواسته خویشتنداری کند.
حضور نظامی آمریکا باری بر دوش ملت عراق
از سوی دیگر، گروه عصایب اهل الحق عراق حضور نظامی آمریکا در کشور را باری بر دوش ملت و تهدیدی علیه نیروهای مسلح عراق دانست. این گروه شیعه با صدور بیانیه‌ای، حمله هوایی آمریکا به مقر نیروهای الحشد الشعبی را محکوم کرد.
تجاوز بزرگ علیه حاکمیت ملی عراق
رهبر جریان حکمت ملی عراق نیز با صدور بیانیه‌ای، این اقدام آمریکا را به منزله تجاوز به حاکمیت و سیادت ملی توصیف کرد و از دولت خواست علیه این تجاوز، موضعی قاطع اتخاذ کند. سید عمار حکیم افزود: حمله آمریکا به نیروهای الحشد الشعبی تجاوز به استقلال عراق و ناقض موافقتنامه‌های دو کشور است.
نقض ناشایست حاکمیت ملی عراق
جریان صدر هم به دنبال این حادثه با انتشار بیانیه‌ای با محکوم کردن حمله هوایی به مقرر نیروهای الحشد الشعبی، این اقدام را نقض حاکمیت ملی عراق توصیف کرد. ابو دعاء العیساوی به عنوان معاون مقتدی صدر در این بیانیه نوشته که حمله نظامی آمریکا به بی‌ثباتی در عراق و منطقه منجر می‌شود.
درخواست اخراج نیروهای آمریکایی از خاک عراق
جریان کتائب حزب‌الله هم با محکوم کردن حمله هوایی به الحشد الشعبی و کشته و زخمی شدن ده‌ها سرباز بی‌گناه، خواستار اخراج نیروهای آمریکایی از خاک عراق شد. در بیانیه این جریان آمده که عراق، کشور مستقل و با حاکمیت ملی است، بنابراین حضور نظامی خارجی در این کشور به معنای نقض استقلال و نفی حاکمیت ملی عراق است. کتائب حزب‌الله آورده که کلاغ‌های شرور آمریکایی تجاوز خصمانه‌ای را مرتکب شدند و فرزندان ما را که مدافع مرزهای غربی کشورمان بودند، هدف قرار دادند.
افزایش تدابیر امنیتی پیرامون سفارت آمریکا
همزمان سفارت آمریکا که از دو هفته پیش شاهد کاهش کارکنان غیرضروری خود بود به حال آماده‌باش درآمد و تدابیر امنیتی پیرامون آن افزایش بی‌سابقه‌ای یافت.
منابع خبری یکشنبه شب گذشته گزارش دادند به دنبال حملات نیروهای آمریکایی به مواضع الحشد الشعبی، سفارت آمریکا در بغداد شماری از کارکنان خود را از این شهر خارج کرد.
آمریکا نیز ده‌ها تن از کارکنان غیر‌نظامی شاغل در سفارت خود از بغداد را خارج کرد و بر تقویت تدابیر نظامی در این محل افزود. از سوی دیگر، پایگاه‌های نظامی آمریکا در عراق به نشانه احتمال حمله تلافی‌جویانه به حال آماده‌باش درآمدند.
علاوی: صدور بیانیه کافی نیست
رییس ائتلاف الوطنیه عراق در واکنش به حملات جنگنده‌های آمریکایی به پایگاه نیروهای حشد شعبی عراق تاکید کرد، اکتفا به صدور بیانیه‌هایی در محکومیت، تقبیح و رد این حمله درست نیست.
ایاد علاوی، رییس ائتلاف الوطنیه عراق توئیت کرد: عراق هرگز میدان تسویه حساب نخواهد بود و جوانان آن هرگز هیزم جنگی نیابتی نخواهند بود. علاوی با تاکید بر اینکه صدور بیانیه‌های محکومیت، تقبیح و رد کافی نیست، گفت: اولویت قرار دادن منافع یک عراق قدرتمند و یکپارچه و تلاش برای بازگردان آن به جایگاه سابقش به دور از هر گونه تعصب منطقه‌ای تنها راه توقف این حملات ظالمانه و اتفاقات احتمالی پس از آنهاست.
حزب‌الله لبنان: آمریکا دشمن عراق است
حزب‌الله لبنان با صدور بیانیه‌ای حمله آمریکا به مواضع گردان‌های حزب‌الله عراق را محکوم کرد. حزب‌الله لبنان در بیانیه‌ای اعلام کرد: ما تجاوز وحشیانه آمریکا به مواضع گردان‌های حزب‌الله عراق را محکوم می‌کنیم. این حمله تجاوزی آشکار به حاکمیت ملی، امنیت و ثبات عراق و مردم آن به ویژه حشد شعبی است که ید طولایی در رویارویی با تروریسم، شکست آن و تعقیب و پیگیری باقیمانده‌های داعش دارند.
حزب‌الله لبنان در بیانیه خود همچنین آورده است: این حمله تاکید مجددی بر این است که دولت آمریکا به دنبال ضربه زدن به عناصر قدرت ملت عراق است که قادرند با داعش و گروه‌های افراط‌گر و جنایتکاری بجنگند؛ گروه‌هایی که در بیشتر موارد دولت آمریکا حامی آنهاست.
بی‌خبری کرملین
سخنگوی کرملین به حملات آمریکا علیه گردان‌های حزب‌الله عراق واکنش نشان داد. دیمیتری پسکوف در واکنش به حملات آمریکا علیه گردان‌های حزب‌الله در عراق و سوریه گفت: آمریکا به ما درباره این حملات اطلاع نداده بود. او گفت: ما هر اقدامی را که با هدف مبارزه با تروریسم صورت گیرد مثبت می‌دانیم اما تمامی اقداماتی را که احتمالا به بی‌ثباتی در منطقه منجر می‌شود منفی ارزیابی می‌کنیم.