29 - 11 - 2019
صلح در وقت اضافه
ملیحه اسناوندی- روحانی دیروز در جلسه هیات دولت تصمیم برجامی‌اش را اعلام کرد. او در مهم‌ترین سخن خود گفت که تهران الزامی نمی‌بیند از محدودیت میزان آب سنگین و اورانیوم غنی شده تبعیت کند. طبق برجام ایران باید ظرفیت غنی‌سازی خودش را محدود و ۳۰۰ کیلو اورانیوم غنی شده در داخل کشور نگهداری می‌کرد اما طبق تصمیم دولت ممکن است اورانیوم غنی شده به ۱۰ تن یا آب سنگین به ۵۰۰تن برسد. به دنبال این موضوع دو اتفاق محتمل است؛ اول اینکه ایران می‌تواند با وجود تحریم آمریکا در مورد انتقال و فروش اورانیوم و آب سنگین به تولید آب سنگین و اورانیوم ادامه دهد و در داخل ذخیره‌سازی کند. دوم اینکه ذخیره‌اش را افرایش دهد و درگام بعدی این قابلیت را نیز پیدا می‌کند که ظرفیت غنی‌سازی خودش را از ۵/۳ به ۲۰درصد برساند. افزایش این ماده اولیه برای اقدامات بعدی ایران اعم از فروش یا غنی‌سازی بیشتر یا هر کار دیگری موفقیت قابل توجه برای کشور قلمداد می‌شود.
اما ممکن است برخی از کشورها نسبت به این تصمیم ایران واکنش نشان دهند و از عدم تعهد ایران به برنامه برجام سخن گویند. این در حالی است که در بند ۲۶ گفته شده اگر هر یک از طرفین به تعهداتش عمل نکرد طرف مقابل هم می‌تواند به برخی از تعهداتش عمل نکند. درست است که ایران اعلام کرده به بعضی تعهداتش در زمینه توافق برجام عمل نمی‌کند اما این تصمیم در پاسخ به اقدامات یک سال گذشته واشنگتن قلمداد می‌شود.
اکنون با تصمیم تهران و شرایط فعلی برجام پیش‌بینی دو اتفاق محتمل است؛ اول آنکه ممکن است اروپا اعلام کند تصمیم ایران معقولانه و قابل درک است. آن وقت باید تلاش کند که نظر مقامات ایران را برای برگشتن به تعهداتش جلب کند. اما احتمال دوم نپذیرفتن شرایط ایران از جانب اروپاست. آن وقت تصمیم جدید ایران در خصوص برجام به شورای امنیت می‌رود. طبیعتا اگر پرونده به شورای امنیت ارجاع داده شود تصمیم نهایی در خصوص برجام با شورا خواهد بود. لذا اگر اروپا شرایط ایران را نپذیرد کار برای ایران مشکل می‌شود. چون آمریکا و روسیه هر دو قدرت وتو دارند و در واقع به یک نتیجه مشخص رسیدن توسط دو طرف سخت است. احتمالا روسیه در این هیاهو به نفع ایران رای دهد این در حالی است که آمریکا وتو می‌کند و اگر واشنگتن به ضرر ایران رای دهد طبیعتا روسیه آن را وتو می‌کند چرا که مسکو یک‌بار دیگر هم به نفع ایران وتو کرد. اگر این‌گونه پیش رود شورای امنیت نیز نمی‌تواند در مورد برجام تصمیم بگیرد. در واقع نه تحریمی علیه ایران اعمال می‌شود و نه ایران به منفعتی می‌رسد. در نهایت ممکن است ایران بعد از ۶۰ روز گام بعدی را برای کاهش بیشتر تعهداتش بردارد.
در این میان واکنش طرف مقابل مهم است و باید دید اروپا چه خوابی برای ایران خواهد دید. تا این لحظه فعلا فرانسه واکنش نشان داده و اعلام کرده که خروج ایران خطرناک است. ظریف هم در مسکو به نحوی به نگرانی اروپا پاسخ داد و اعلام کرد ما از برجام خارج نشدیم. این گفته ظریف به این معناست که ایران می‌خواهد همچنان پوشش شورای امنیت در عدم تحریم‌ها و نبردن ایران به ذیل بند هفتم یعنی بند مجازات‌های شورای امنیت حفظ شود یعنی ایران همچنان به دنبال آن است که از مجازات‌های بین‌المللی در امان باشد. اما واقعیت آن است که ما طبق برجام تعهدات‌مان را کاهش دادیم یعنی از سازوکار برجام استفاده کردیم لذا کسی نمی‌تواند ما را متهم به زیر پا گذاشتن برجام کند.
اما حسن روحانی در جلسه هیات دولت و درست در زمانی که یک سال از خروج غیرقانونی آمریکا از توافق برجام می‌گذرد از تصمیم ملی و راهبردی در خصوص برجام سخن گفت. روحانی در مهم‌ترین سخنش اعلام کرد دو فروش را انجام نمی‌دهیم و آن اورانیوم غنی‌شده و آب سنگین است. این در حالی است که دو معافیت هسته‌ای چند روز پیش از سوی آمریکا لغو شده بود .
تصمیم ایران به زبان روحانی
اما روحانی در جلسه هیات دولت با تاکید بر اینکه نمی‌خواهیم از برجام خارج شویم گفت: امروز، روز پایان برجام نیست بلکه گام جدید در چارچوب برجام است. برجام در بندهای ۲۶ و ۳۶ به ما حق داده است که اگر طرف مقابل تعهد خود را نقض کند ما آن را در کمیسیون مشترک مطرح کنیم. آن کمیسیون تشکیل شده است، اما با وجود آنکه اروپا و دوستان ما تاکید کرده‌اند که خروج آمریکا را جبران کرده و به تعهدات خود عمل می‌کنند، اما در مقام عمل شاهد آن نبوده‌ایم. روحانی ادامه داد: به سران پنج کشور اعلام کردیم که مواد غنی شده و آب سنگین خود را دیگر نمی‌فروشیم. تاکنون هر وقت مواد غنی شده ما به ۳۰۰ کیلوگرم می‌رسید اضافه آن را می‌فروختیم و کیک زرد می‌گرفتیم و هر وقت آب سنگین از ۱۳۰ تن تجاوز می‌کرد اضافه آن را می‌فروختیم. از امروز این فروش‌ها انجام نمی‌شود. روحانی با بیان اینکه طبق تصمیم شورای عالی امنیت ملی از طرف من امروز پنج نامه به سران پنج کشور باقیمانده در برجام ارسال شد، خاطرنشان کرد: در این نامه‌ها به طرف مقابل اعلام کردیم که ما یک سال به توصیه‌های شما عمل کردیم و صبر ما یک صبر استراتژیک بود. ما یک سال حوصله و صبر کردیم و به تعهدات خود عمل کردیم، اما از امروز فروش مواد غنی شده و آب سنگین را متوقف می‌کنیم. وی با اشاره به توصیه‌های طرف‌های باقیمانده در برجام پس از خروج آمریکا از این توافق تصریح کرد: می‌دانستیم که برجام چقدر مهم است و به همین دلیل به آنها پاسخ مثبت دادیم و قرار بود چند هفته صبر کنیم، ولی چند ماه صبر کردیم. ما می‌خواستیم اتمام حجت کنیم و مردم هم بدانند که عجله نداریم. روحانی بیان کرد: اما باز هم از ما خواستند کمی بیشتر به آنها مهلت دهیم و ما باز هم به آنها مهلت دادیم. بر اساس بندهای ۲۶ و ۳۶ برجام چهار نوبت با پنج کشور باقیمانده در برجام مذاکره کردیم؛ دو مرتبه در سطح معاونان وزرا و دو بار در سطح وزرا. ما از ساز و کار برجام استفاده کردیم و از لحاظ حقوقی هم قدم‌های لازم را برداشتیم. وی با بیان اینکه هفت ماه پیش در سازمان ملل اعلام کردم استراتژی نظام تعهد در برابر تعهد، نقض در برابر نقض، تهدید در برابر تهدید و اقدام در برابر اقدام است، افزود: امروز به آن سخنان عمل می‌کنیم و می‌گوییم در چارچوب برجام اولین قدم قاطع خود را برمی‌داریم. از سال ۹۴ تا امروز ۱۴ بار آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تایید کرده است که ایران به تمام تعهدات خود عمل کرده است و ۵ کشور باقیمانده در برجام هم اعتراف کردند که ایران نمی‌تواند از همه منافع خود در برجام استفاده کند. انجام تکالیف در برابر حقوق یک اصل بدیهی حقوقی است. نمی‌شود کشور به تعهدات خود عمل کند ولی از حقوق خود برخوردار نباشد، این عدم توازن را همه قبول دارند. روحانی اضافه کرد: در حقیقت ما دو فروش دیگر انجام نمی‌دهیم؛ یعنی نه اورانیوم غنی‌شده را دیگر می‌فروشیم و نه آب سنگین را می‌فروشیم. وی ادامه داد: در چارچوب همین تصمیم به کشورهای مقابل اعلام کرده‌ایم که آنها ۶۰ روز فرصت دارند پای میز مذاکره بیایند و اگر ما در پای میز مذاکره با پنج کشور به نتیجه رسیدیم و منافع اصلی ما به خصوص در حوزه نفت و بانک به‌عنوان دو منفعت مهم تامین شد، ما به شرایط قبل یعنی شرایط ۱۷ اردیبهشت ۱۳۹۸ بازمی‌گردیم، ولی اگر در پایان ۶۰ روز ما به نتیجه‌ای نرسیدیم دو اقدام دیگر را آغاز می‌کنیم. رییس‌جمهور در تشریح این دو اقدام گفت: در اقدام نخست ما طبق برجام توافق کرده بودیم که سطح غنی‌سازی را در حد ۶/۳ نگه داریم، ولی از آن به بعد دیگر سطحی در کار نخواهد بود و از طرف دیگر در مورد رآکتور آب سنگین اراک نیز تصمیماتی را اتخاذ خواهیم کرد. طبق برجام قرار بود که این رآکتور با همکاری گروه ۱+۵ نوسازی شود و ما در مسیر این راه هستیم، ولی به نتیجه نهایی نرسیده‌ایم؛ بعد از ۶۰ روز همان طور که اشاره کردم نسبت به اراک نیز تصمیم‌گیری می‌کنیم و اعلام خواهیم کرد که در مورد این رآکتور برنامه قبل از توافق برجام را ادامه می‌دهیم و اراک را تکمیل می‌کنیم. روحانی ادامه داد: در مرحله دوم نیز ۶۰ روز فرصت داده می‌شود و اگر به نتیجه نرسید اقدامات بعدی مورد نظر ما خواهد بود. رییس‌جمهور خاطرنشان کرد: در این پیامی که به پنج کشور باقیمانده در برجام دادیم، به صراحت گفتیم که اگر بخواهند از این اقدام ما بهانه‌جویی کنند و پرونده ایران را به شورای امنیت برگردانند با اقدام بسیار قاطع جمهوری اسلامی ایران رو‌به‌رو خواهند شد و این اقدام قاطع را در این نامه برای آنها توضیح داده‌ام. روحانی در ادامه صحبت‌های خود خطاب به کشورهای دوست و ۵ کشور باقیمانده در برجام اعلام کرد: جمهوری اسلامی ایران آماده مذاکره در چارچوب برجام است نه یک کلمه کم نه یک کلمه اضافه؛ برجام همان برجام است و تغییری نمی‌کند و ما حاضریم برای اجرایی شدن بهتر آن و اجرا و شکل اجرایی تعهدات شما پای میز مذاکره بنشینیم. ما میز مذاکره را ترک نکردیم و شما نیز مرتب به ما گفته‌اید که میز مذاکره را ترک نخواهید کرد، آن قلدری که بنا بود میز مذاکره را به هم بزند تا امروز ناموفق بوده است.
رییس‌جمهور با بیان اینکه ما دیپلماسی را با زبانی جدید دنبال می‌کنیم، گفت: ما بر اساس قانون و منطق عمل خواهیم کرد. من تاکید دارم که برجام یک توافق برد برد است و آمریکا نمی‌تواند آن را به برد و باخت تبدیل کند. اگر به فرض هم این‌گونه شود، باخت باخت می‌شود. برجام یا برد برد است یا باخت باخت.
رییس‌جمهور تصریح کرد: راه ما مشخص است و در چارچوب برجام از حق قانونی خود برای یک مرحله استفاده می‌کنیم، ۶۰ روز هم به طرف مقابل مهلت داده‌ایم و امیدواریم بتوانیم در این ۶۰ روز با مذاکرات سازنده به نقطه مطلوب برسیم. وی تاکید کرد: اصل برجام درست، صحیح و راهبردی است. صبر یک ساله ما هم راهبردی و استراتژیک است. آغاز مرحله جدید هم راهبردی است و به نفع ملت است که این مسیر را ادامه دهیم.
بیانیه شورای‌عالی امنیت ملی خطاب به کشورهای عضو برجام
اما شورای‌عالی امنیت ملی نیز با صدور بیانیه‌ای خطاب به کشورهای عضو برجام، تاکید کرد: جمهوری اسلامی ایران در راستای صیانت از امنیت و منافع ملی مردم ایران و در اعمال حقوق خود مندرج در بندهای ۲۶ و ۳۶ برجام، از ۱۸ اردیبهشت ۹۸ برخی اقدامات خود در توافق برجام را متوقف می‌کند.
در بیانیه شورای‌عالی امنیت ملی کشورمان که طی نامه‌های جداگانه نیز از سوی حسن روحانی رییس‌جمهور و رییس شورای‌عالی امنیت ملی به سران کشورهای عضو برجام اعلام شده، به کشورهای باقیمانده در برجام ۶۰ روز برای اجرای تعهدات خود به‌ویژه در حوزه‌های بانکی و نفتی فرصت داده شده و تاکید شده است: «در هر زمان که خواسته‌های ما تامین شود، ما نیز به همان میزان اجرای مجدد تعهدات متوقف شده را از سر خواهیم گرفت، اما در غیر این صورت، جمهوری اسلامی ایران مرحله به مرحله تعهدات دیگری را متوقف خواهد کرد.»
عدم الزام به رعایت سقف تولید
اما رییس سازمان انرژی اتمی دقایقی بعد از اعلام موضع جمهوری اسلامی ایران توسط رییس‌جمهوری در جلسه هیات دولت به ارائه توضیحاتی درباره جزئیات این سیاست‌ها پرداخت.
علی‌اکبر صالحی، معاون رییس‌جمهوری و رییس سازمان انرژی اتمی در حاشیه جلسه هیات دولت در جمع خبرنگاران درباره اقدام ایران برای کاهش سطح تعهدات در قالب برجام گفت: جمهوری اسلامی ایران توانست با سیاست هوشمندانه خود رفتار نفاق‌گونه دولت آمریکا را در سطح افکار عمومی جهان نشان دهد. پیش‌تر آمریکا ادعا می‌کرد که ایران اهل مذاکره نیست؛ ایران وارد مذاکره شد و برجام به دست آمد. همان‌طور که رییس‌جمهوری اعلام کردند، از امروز به بعد آب سنگین و اورانیوم تولید شده در کشور به فروش نخواهد رسید. این بدان معناست که دیگر ملزم به رعایت سقف ۳۰۰ کیلو برای اورانیوم غنی شده ۶۷/۳ و همچنین سقف ۱۳۰ تن برای آب سنگین نیستیم و دیگر التزامی به رعایت این سقف‌ها نداریم. وی ادامه داد: آخرین اقدامی که آمریکا کرد نیز این بود که تلاش کرد بخشی از حقوق ما را هم در فروش اورانیوم غنی شده بگیرد. براین اساس و سیر تحولات و عدم پرکردن خلأ خروج آمریکا از برجام، جمهوری اسلامی ایران امروز این قدم را برداشت و عدم فروش آب سنگین را اعلام کرد و ما دیگر ملتزم به سطح ۱۳۰ تن برای آب سنگین نیستیم و در حقیقت پیام رییس‌جمهور این بود.
توپ برجام در زمین اروپا
رییس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی ضرب‌الاجل ۶۰ روزه ایران برای اروپایی‌ها و انجام اقداماتی تا آن زمان را عاقلانه و صلح‌آمیز خواند و گفت که تا دو ماه آینده یا برجام تقویت و یا خنثی می‌شود.
حشمت‌الله فلاحت‌پیشه توضیح داد: اتفاق اول آن است که طرف‌های باقیمانده برجام حاضر نباشند در شرایط تحریمی به وظایف خود عمل کنند که این نقض توافق است. اتفاق دیگر آن است که کمک کند ایران با تحریم‌های آمریکا مقابله کند. نتیجه آن است که برجام آنچنان از ثبات و قدرت برخوردار می‌شود که اعضای برجام با هیات آمریکا مذاکره کرده و قدرت خودشان را نشان خواهند داد. رییس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی ادامه داد: در این شرایط همه اعضای برجام به آن پایبند مانده و اقدامات را در راستای منافع‌شان انجام می‌دهند. با این طراحی یک گام به تقویت برجام نزدیک‌تر خواهیم شد. فلاحت‌پیشه اضافه کرد: در حالت دیگر آن است که اروپایی‌ها نمی‌توانند به تعهدات‌شان عمل کنند.
در این شرایط باید برجام با همه قطعنامه‌هایش کنار گذاشته شود، این یعنی ایران از برجام خارج نمی‌شود بلکه برجام به صورت کاملا خنثی پایان می‌یابد و آنها هم نمی‌توانند شش قطعنامه علیه ایران را برگردانند، لذا این تصمیم عاقلانه و صلح‌آمیز است. وی در جمع‌بندی اظهار کرد: در دو ماه آینده یا آنقدر برجام تقویت می‌شود که می‌توانیم با تحریم‌ها مقابله کنیم یا اینکه به صورت خنثی برجام پایان می‌یابد که این به معنای بازگشت به تحریم‌ها نیست. ایران با این کار صلح‌آمیز توپ را در زمین اروپایی‌ها انداخته است.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد