ضرورت تغییر ادبیات ارزشگذاری استارت‌آپ‌ها

«جهان‌صنعت»- مدیرعامل فرابورس ایران به چالش‌هایی که در زمینه ارزشگذاری استارت‌آپ‌ها وجود دارد پرداخت و آخرین وضعیت عرضه اولیه سهام تپسی را تشریح کرد. میثم فدائی با تاکید بر اینکه فرابورس ایران گام‌های مهمی در تامین مالی استارت‌آپ‌ها برداشته است به ارائه آمار وضعیت تامین مالی در فرابورس پرداخت و عنوان کرد: در سال‌های ۹۵ و ۹۶ صندوق‌های سرمایه‌گذاری جسورانه (VC) و صندوق‌های سرمایه‌گذاری خصوصی ( PE) در فرابورس ایران راه‌اندازی شد که این اقدام امیدهای زیادی را زنده کرد.
او در تشریح وضعیت فعلی این صندوق‌ها و مشکلات آنها گفت: در حال حاضر فرابورس ایران دارای ۱۴ صندوق جسورانه و ۴ صندوق خصوصی است اما چالشی که وجود دارد این است که کل این وجوه جمع‌آوری‌شده سرمایه‌گذاری نشده است. مدیرعامل فرابورس ایران بیان داشت: در صندوق‌های VC مجموعا ۴۲۰ میلیارد تومان منابع جمع‌آوری شده که ۶۰ درصد آن معادل ۲۵۰ میلیارد تومان هنوز سرمایه‌گذاری نشده است. همچنین در صندوق‌های PE معادل ۷۵۰ میلیارد تومان منابع سرمایه‌گذاری نشده وجود دارد.
آخرین خبرها از عرضه اولیه تپسی
مدیرعامل فرابورس ایران در ادامه به تشریح مشکلات ارزشگذاری استارت‌آپ‌ها پرداخته و به طور نمونه در خصوص عرضه اولیه تپسی اظهار داشت: اصولا در بازار سرمایه هر کار اولی، چالش‌های خودش را دارد چراکه منافع عموم درگیر است. جلسات مختلفی در مورد عرضه تپسی نیز در حال برگزاری است و ارکان عرضه و روش عرضه در حال تبیین است. به گفته وی در مورد عرضه استارت‌آپ‌ها این شرکت‌ها باید توجه کنند که نیاز به برگزاری جلسات نقشه راه وجود دارد. فدائی مهم‌ترین چالش کنونی این حوزه را «سنتی بودن ادبیات و نگاه به ارزشگذاری دارایی‌های نامشهود» دانست و افزود: بسیاری از فعالان حوزه استارت‌آپ‌ها عنوان می‌کنند که مجوز ارزشگذاری به نهادهای مالی‌ای داده شده که دانش ارزشگذاری شرکت‌های این حوزه را ندارند. او همچنین به اقدام فرابورس در صدور مجوز برای ۱۲ سکوی تامین مالی اشاره کرده و عنوان داشت: تاکنون ۱۰۰ میلیارد تومان برای طرح‌های مختلف از طریق تامین مالی جمعی جذب سرمایه شده که ۸۰ میلیارد تومان آن اواخر ۱۴۰۰ انجام شده است. فدائی با اشاره به نتایج خوبی که در زمینه چالش‌های بازار سرمایه با شورای رقابت در راه است، عنوان کرد: ادبیات ارزشگذاری دارایی‌های نامشهود باید آموزش داده شود که اقدام فرابورس ایران در زمینه ابلاغ مصادیق سرمایه‌گذار حرفه‌ای نیز در همین راستا صورت گرفته است. او در ادامه با اشاره به یکی از مصادیق سنتی بودن دیدگاه بازار سرمایه در زمینه ارزشگذاری استارت‌آپ‌ها، عنوان کرد: دانش ارزشگذاری دارایی‌های نامشهود وجود ندارد. برای مثال وقتی صحبت از عرضه اولیه تپسی، فیلیمو یا علی بابا می‌شود پرسش‌هایی از این دست که P/E باید چقدر باشد مطرح می‌شود.
تعیین ضوابط پذیرش استارت‌آپ‌ها
مدیرعامل فرابورس ایران همچنین با اعلام این خبر که ضوابط پذیرش استارت‌آپ‌ها در فرابورس به زودی تعیین می‌شود، به این شرکت‌ها توصیه کرد: لازم است استارت‌آپ‌ها رفته‌رفته ضوابط و مقررات را رعایت کرده و استعلامات را پیاده‌سازی کنند. ضمن آنکه فرابورس ایران برای فرهنگ‌سازی در این زمینه و ارتقای دانش بازار سرمایه در کنار استارت‌آپ‌ها خواهد بود. فدائی درباره بزرگ‌ترین مشکلات عرضه اولیه استارت‌آپ‌ها نیز اظهار داشت: مشکل نخست، ارزشگذاری‌های سنتی است که پاسخگوی این شرکت‌ها نیست. مشکل دوم نیز تبدیل استانداردهای حسابداری و ارائه استانداردهای صورت‌های مالی این شرکت‌هاست. او در توضیح تبعاتی که این مشکلات به همراه دارند، عنوان داشت: برای مثال شرکت آپ هم شرکتی دانش‌بنیان است که در بازار سرمایه حضور دارد اما در زمان عرضه این شرکت نمونه‌های مشابه وجود داشت که به فرآیند عرضه کمک می‌کرد. در مورد عرضه اولیه شرکت‌های استارت‌آپی اما یک چالش این است که شرکت مشابه وجود ندارد.
آخرین وضعیت بازگشایی نمادهای متوقف
مدیرعامل فرابورس همچنین در توئیتی از شفاف‌سازی نمادهای متوقف، بازگشت برخی شرکت‌ها، وعده بازگشایی شرکت تامین سرمایه خلیج‌فارس و پیگیری نمادهای متوقف دیگر خبر داد. در توئیت میثم فدائی، آمده است: «با مساعدت و دستور سازمان بورس، تلاش همکاران معاونت بورس‌ها و ناشران سازمان و معاونت ناشران فرابورس نمادهای معاملاتی متوقف، شفاف‌سازی خواهند شد.
نمادهایی در روزهای گذشته بازگشایی شدند و نماد تفارس هم به زودی بازگشایی خواهد شد. نمادهای متوقف دیگر هم در حال پیگیری است.» گفتنی است پذیره‌نویسی عمومی شرکت تامین سرمایه خلیج‌فارس از طریق بازار سوم فرابورس ایران و به روش ثبت سفارش قرار بود از شنبه هشتم آبان ماه ۱۴۰۰ آغاز می‌شد و به مدت ۳۰ روز ادامه می‌یافت. اما این پذیره‌نویسی تنها یک روز ادامه یافت. در این پذیره‌نویسی ۱۵۱ هزار و ۶۸ شخص حقیقی و دو هزار و ۴۳ شخص حقوقی مشارکت داشتند. سرمایه تفارس پنج هزار میلیارد ریال است که ۶۰ درصد سهام آن معادل سه هزار میلیارد ریال از سوی موسسین تامین شد و دو هزار میلیارد ریال نیز از طریق پذیره‌نویسی عمومی «تفارس» با قیمت هر سهم، هزار ریال برای افراد حقیقی و حقوقی از یک سهم تا حداکثر ‏۴۰ هزار سهم از طریق بازار سوم فرابورس تامین شد. در ۱۶ فروردین ماه سال جاری بود که اطلاعیه‌ای مبنی بر بازگشایی نماد تفارس در سامانه کدال منتشر شد. جزئیات این اطلاعیه به شرح زیر بود: «با توجه به درج نماد معاملاتی شرکت تامین سرمایه خلیج‌فارس (تفارس ۱) در تابلو زرد بازار پایه فرابورس ایران به اطلاع می‌رساند، نماد معاملاتی مذکور در صورت انتشار مجوز فعالیت، در روز چهارشنبه مورخ ۱۷ فروردین ۱۴۰۱ گشایش خواهد یافت.» اما این بازگشایی در زمان یادشده رخ نداد تا اینکه روز گذشته توئیتی از سوی میثم فدائی مدیرعامل فرابورس منتشر شد که نشان می‌داد قرار است به زودی این نماد بازگشایی شود. بر همین اساس روز گذشته اعلام شد نماد معاملاتی شرکت تامین سرمایه خلیج‌فارس (تفارس۱) در همین روز برای اولین بار در تابلو زرد بازار پایه فرابورس ایران گشایش یافته است.