ضرورت تغییر رویکرد در بخش کشاورزی

هامان ‌هاشمی*
در تمام بخش‌های اقتصادی کشور از صنایع گرفته تا تجارت، کشور با زنجیره‌های گوناگونی از مشکلات مواجه است اما در بخش کشاورزی شرایط به مراتب بغرنج‌تر بوده و می‌توان کشاورزی را یکی از مظلوم‌ترین بخش‌های اقتصاد کشور دانست؛ دلیل این مظلومیت هم این است که مدل توسعه در تمام جهان بر پایه کشاورزی است. اگر به دنبال یک توسعه پایدار هستیم باید با تغییر استراتژی فعلی خود تمرکز بیشتری را بر پایه توجه به توسعه بخش کشاورزی و امنیت غذایی قرار دهیم؛ موضوعی که خلأ نبود آن همواره محسوس است. اگر نگاهی به منابع تسهیلات بانکی اختصاص داده شده به بخش‌های مختلف طی چند سال گذشته بیندازیم به خوبی به مظلومیت این بخش پی می‌بریم.
چرخه‌ای از موضوعات و مسائل دست‌به‌دست هم داده است تا هربار یکی از محصولات کشاورزی کشور دچار مشکل شود؛ امری که نشان از مشکل در سطوح کلان اقتصادی دارد. اگر بخواهیم به صورت کلی به این موضوعات به صورت دسته‌بندی شده بپردازیم در مرحله اول باید به قیمت‌گذاری دستوری اشاره کرد؛ موضوعی که علاوه بر از بین بردن انگیزه در کشاورزان، تعادل طبیعی بازار را هم در معرض خطر قرار می‌دهد.
عدم التزام جدی وزارت جهاد کشاورزی و سیاست‌های تشویقی آن برای پیاده‌سازی الگوی کشت از دیگر مشکلاتی است که کشور در حوزه کشاورزی با آن دست‌وپنجه نرم می‌کند. در تمام جهان وزارتخانه‌ها مسول برنامه‌ریزی در سطح کلان هستند و بخش خصوصی مسوول اجرای آن اما این نقش‌ها در کشور ما عوض شده است. موضوع دیگر ناترازی‌های متعددی است که در بخش کشاورزی کمتر به آن پرداخته شده است. هیچ‌کس منکر این مساله نیست که بخش صنعت ما مظلوم و آسیب‌های وحشتناکی در ناترازی‌ها دیده است اما لااقل در صنعت می‌توان با تغییر شیفت، اندکی اوضاع را مدیریت کرد. از سمت دیگر در کشاورزی شما با ساعت فیزیولوژیک سر و کار دارید؛ اگر ساعت آبرسانی به گیاهان، دام و ماهیان که همگی موجودات زنده هستند را از دست بدهید عملا جای جبران ندارید.
بانک‌های کشور باید به اندازه سهم کشور در جی‌دی‌پی (تولید ناخالص داخلی) کشور به این بخش اعتبارات اختصاص دهند اما در عمل می‌بینیم که فرآیند سیاستگذاری بانک‌ها در استان‌ها به سمت توسعه کشاورزی نیست و کشاورزان برای جذب منابع لازم دچار مشکلات عمیقی هستند. تاکید فعالان بخش‌خصوصی همواره بر این است که باید یک بار دیگر از نخست سیاستگذاری‌ها را در حوزه کشاورزی، مهندسی پایه‌ریزی کرده و در تصویرسازی‌های کلان خود مانند برنامه‌های توسعه دوباره بر اهمیت بخش کشاورزی تاکید کنیم. فراموش نکنیم که کشاورزی همواره و در تمام جهان پایه توسعه کشور‌ها بوده است و اگر بخواهیم مسیرمان را به درستی طی کنیم نباید این قدم بسیار مهم را از ذهن ببریم. اگر این تغییر رویکرد صورت گیرد با حضور متخصصان و با استفاده از تجارب ارزشمند بخش خصوصی می‌توان پیش از آنکه دیر شود این اصلاحات را آغاز کرد.
* نایب‌رییس کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی ایران