4 - 12 - 2022
ضعف مدیریت مشکل اصلی ساخت و ساز
زیبا ورمزیاری
باورش سخت است اما واقعیت دارد! مرگ افراد بی‌گناه بر اثر ریزش آوار حال به هر دلیل خاصی برای همه از جمله مردم و مسوولان عادی شده است.
اینکه بخواهیم در صنعت ساخت‌وساز که کلی هم در آن ادعای پیشرفت و تکنولوژی در همه بخش‌ها وجود دارد، چنین نتیجه‌گیری شود بسیار سخت است اما متاسفانه حوادثی که در این بخش رخ می‌دهد، موجب می‌شود تا چنین نتیجه‌ای حاصل شود.
آنچه در اینجا به‌عنوان یک واقعیت وجود دارد این است که در کشور ما برگزاری نمایشگاه، همایش، نشست‌های تخصصی و… مشکل اصلی ساخت‌وساز را حل نمی‌کند زیرا تاکنون شاهد ادامه حوادث ریزش آوار و مرگ افراد بی‌گناه بودیم. در این بخث خلأهایی وجود دارد که تنها با عزم جدی نیروهای حاکمیتی و وضع قوانین جدید قابل حل است.اینکه تنها به اقدامات جزیی سازمانی بسنده کنیم، می‌بینیم که کار پیش نمی‌رود زیرا حوادث اینچنینی همچنان قربانی می‌گیرند بدون اینکه آب از آب تکان بخورد.
اگر بخواهیم نگاهی به آمار بیندازیم، می‌بینیم که حوادث ساختمانی که بر اثر ریزش آوار، گودبرداری غیراصوی و تخریب‌های غیراصولی رخ‌داده طی ماه‌ها و سال‌های گذشته همچنان ادامه داشته اما اگر نگاهی به یک هفته گذشته بیندازیم حادثه دلخراشی وجود دارد که طی آن دو کودک جان خود را از دست دادند.
جزییات حادثه قم
این حادثه که روز سه‌شنبه در یکی از شهرهای قم به وقوع پیوسته به دلیل ساخت غیراصولی دو طبقه به روی یک طبقه مسکونی رخ داده است. صاحبخانه به هر دلیلی، شاید فقر و شاید هم صرفه‌جویی در هزینه‌ها این ساخت‌وساز را انجام داده و در نهایت موجب مرگ کودکان خود شد. در اینکه صاحبخانه کار بسیار اشتباهی انجام داده شکی نیست اما آیا شهر آنقدر در آزادی مطلق قرار دارد که هرکس بیل و کلنگی به دست بگیرد و ساختمان خود را بلند و بلندتر کند؟!
این حادثه در حالی در شهرک فاطمیه قم و در کوچه ۲۰ خیابان بعثت رخ داده که تنها طبقه زیرزمین آن برای زندگی تکمیل شده و خانواده چهار نفره‌ای در آن زندگی می‌کردند و پدر خانواده تلاش می‌کرد هرچه زودتر سه طبقه خانه را تکمیل کند. اما این خانه هیچ‌وقت تکمیل نشد زیرا ساعت ۱۱:۲۰ ناگهان ساختمان فرو ریخت و دو کودک در زیر آوار جان باختند.
آنچه درخصوص علت این حادثه عنوان شد سنگینی مصالح بود که برای ساخت سقف طبقه سوم استفاده شده بود.
شاید اگر این حادثه که به دلیل ساخت‌وساز غیراصولی شبانه و در غیاب فرد متخصص رخ داده در پایتخت بود سروصدای بیشتری راه می‌افتد و حداقل چند مسوول در مورد آن سخن می‌گفتند و در نهایت تصمیم جدیدی برای جلوگیری از حوادث اینچنینی گرفته می‌شد اما قربانیان این حادثه در سکوت کامل به فراموشی سپرده می‌شوند.
تنها دو روز بعد از این حادثه محله شهرری شاهد ریزش دوباره سه ساختمان اداری به هنگام گودبرداری بود.
این حادثه که خوشبختانه خسارات جانی نداشت در حالی رخ داد که زمینی به مساحت ۵۰۰ مترمربع در شهرری به عمق شش متر در حال گودبرداری بوده و ساکنان با هشدار آتش‌نشانی ساختمان‌ها را تخلیه کرده بودند.
طبقه گفته سخنگوی سازمان آتش‌نشانی تهران از ابتدای سال‌جاری کارشناسان آتش‌نشانی سه مرتبه از محل بازدید کرده و در آخرین بازدید خود به دلیل احتمال خطر و ریزش آوار دستور تخلیه ساختمان‌های مجاور را صادر کرده بودند.
طبقه گفته وی، اگر این هشدارها جدی گرفته نمی‌شد شاهد بروز فاجعه بودیم.
۳ کشته در کمتر از یک ماه
طبق اطلاعات استخراج‌شده از سایت آتش‌نشانی از ابتدای آذرماه سال‌جاری چهار حادثه ریزش آوار در پایتخت رخ داده که در حادثه اول که روز ۳ آذر بوده نشت فاضلاب و سست شدن خاک موجب تخریب دیواره محل گودبرداری در خیابان وحدت اسلامی شد.به دنبال این حادثه، ساکنان یکی از ساختمان‌های مجاور محل گودبرداری که در معرض تخریب قرار گرفته بود به سرعت توسط آتش‌نشانان تخلیه شدند.
محل حادثه قطعه زمینی به وسعت ۳۰۰ مترمربع بود که در آن برای احداث بنای جدید به عمق هشت متر گودبرداری شده بود.
در این حادثه به علت شکستگی لوله فاضلاب، مقدار زیادی فاضلاب در کف محل گودبرداری جمع شده بود که موجب ریزش خاک دیواره محل گودبرداری و ترکیدگی لوله آب شد.
در حادثه دوم که روز ۵ آذر رخ داده یک ساختمان دو طبقه مسکونی در شمال پایتخت، خیابان قیطریه به خاطر گودبرداری غیراصولی و خالی شدن پی ساختمان حادثه‌آفرین شد.
بررسی نشان داد که به علت گودبرداری به عمق هشت متر در قطعه زمینی به وسعت ۳۰۰ مترمربع، ناگهان دیواره خاکی این گودال ریزش کرد.
به دنبال این حادثه پی ساختمان دو طبقه مسکونی خالی شد و ترک‌های زیادی نیز روی دیوارهای ساختمان پدیدار شد.
آتش‌نشانان با توجه به سست شدن پی ساختمان و احتمال خطر ریزش آن، همزمان با اجرای عملیات ایمن‌سازی، بیش از ۱۰ نفر از ساکنان این ساختمان دارای چهار واحد مسکونی را از داخل ساختمان خارج کردند.
حادثه سوم که تلفات جانی هم داشته روز ۱۱ آذر رخ داد. در این حادثه تخریب بخشی از دیواره‌های یک زمین گودبرداری‌شده در فلکه اول خزانه ریزش آوار و مرگ یک کارگر را در پی داشت.محل این حادثه یک زمین گودبرداری‌شده به مساحت ۵۰۰ مترمربع بود که به عمق هفت متر گودبرداری شده و چند کارگر در آن مشغول کار بودند که ناگهان دیواره غربی آن به یکباره فرو ریخته و یکی از کارگران در زیر انبوهی از خاک و آجر گرفتار شده بود.
در این حادثه کارگر ۴۰ ساله ایرانی توسط آتش‌نشانان از زیر خاک و آوار بیرون کشیده و تحویل امدادگران اورژانس حاضر در محل شد اما متاسفانه مرگ وی توسط آنان تایید گردید.
در حادثه چهارم که روز ۱۳ آذرماه رخ داده بی‌توجهی به اصول ایمنی هنگام تخریب ساختمان در خیابان شمشیری گرفتار شدن کارگر را در زیر آوار در پی داشت.این حادثه در حالی رخ داد که کارگران در حال تخریب یک ساختمان بودند اما بر اثر بی‌احتیاطی و رعایت نکردن اصول ایمنی ناگهان ساختمان فرو ریخته و یکی از کارگران در زیر آوار گرفتار شده بود.
دلیل بروز حوادث
منوچهر شیبانی‌اصل، عضو هیات مدیره انجمن مهندسان راه و ساختمان ایران درخصوص حوادث رخ‌داده به خبرنگار «جهان‌صنعت» گفت: دلیل اصلی بروز چنین حوادثی این است که اقدام ریشه‌ای و اساسی برای ارتقای کیفیت ساخت‌وساز در راستای توقف این حوادث انجام نمی‌شود زیرا اقدامات انجام شده روبنایی است و در عمل تنها به توقف چند حادثه کمک می‌کند.
وی با بیان اینکه علت بروز چنین حوادثی کاملا واضح است، اظهار داشت: دانش مهندسی و فنی در کشور به اندازه‌ای پیشرفت داشته که سخت‌ترین پروژه‌ها را اجرا کند پس از این لحاظ مشکلی و کاستی وجود ندارد. در صورت به‌کارگیری صحیح دانش فنی در ساخت‌وساز میزان بروز حوادث به کمترین میزان خود می‌رسد.
شیبانی دلیل اصلی بروز حوادث را ضعف مدیریت دانست و اعلام کرد: متاسفانه در حال حاضر افراد فاقد صلاحیت به عرصه ساخت‌وساز ورود پیدا کرده‌اند و ساختمان‌سازی به دست افراد غیرحرفه‌ای افتاده است. این روند موجب شده تا مهندسان و کاردان‌های فنی ساختمان به درستی در ساخت‌وساز به کار گرفته نشوند و بررسی کیفیت ساختمان‌سازی به یک ناظر خلاصه شود.
وی در ادامه افزود: تمام مسوولیت ساخت‌وساز برعهده ناظری گذاشته شده که به صورت پاره‌وقت و غیرمقیم ساخت‌وساز را رصد می‌کند. طبیعتا در هنگام بروز حادثه هم جوابگو نیست.
عضو هیات مدیره انجمن مهندسان راه و ساختمان ایران با بیان اینکه سیستم نظارت و کنترلی که بر ساختمان‌های کشور اعمال می‌شود در حد بازرسی و نظارت مربوط به دهه جنگ جهانی اول است، ادامه داد: در حالی که جهان به سمت ارتقای کنترل کیفیت و مدیریت کیفیت پیش می‌رود اما ضوابط قدیمی و پیچیده مدیریت در کشور موجب شده تا در این سطح نظارت بمانیم و تصور کنیم با چند آیین‌نامه و دستورالعمل می‌توانیم شرایط را تغییر دهیم.
شیبانی با بیان اینکه در حال حاضر مقررات ملی ساختمان به درستی اجرا نمی‌شود، افزود: جای سوال دارد که چرا ضمانت اجرایی کافی برای این مقررات وجود ندارد. به چه دلیل افراد فاقد صلاحیت در امر ساخت‌وساز دخالت دارند، چرا با مهندسانی که مقررات ملی ساختمان را رعایت نمی‌کنند برخورد قاطع نمی‌شود؟ کوتاه آمدن هم حدی دارد.
نبود هماهنگی میان دستگاه‌ها
وی در ادامه اعلام کرد: در کشور ما دلیل اصلی مشکلات ساخت‌وساز کاستی‌های سیستم اجرایی و عملی است. در این بخش نهادهای مختلفی به تصمیم‌گیری می‌پردازند به همین دلیل یکپارچگی و هماهنگی حاصل نمی‌شود بنابراین تا زمانی که شرایط فعلی ادامه داشته باشد و اقدام قاطعی صورت نگیرد شاهد بروز چنین حوادثی خواهیم بود.
همان‌طور که پس از حادثه ایران زمین مشاهده گردید پس از وقوع حادثه سروصدای زیادی به پا شد اما دیدیم که در نهایت اقدامی صورت نگرفت و حوادث پشت‌سر هم تکرار شد.
شیبانی با تاکید بر اینکه مشکل نه‌تنها در بحث گودبرداری بلکه در بخش خطرات زلزله هم باید پیگیری شود، افزود: متاسفانه در کشور این‌طور روال شده که پس از وقوع حوادث اقدامی انجام می‌شود و سپس فراموشی حاکم شده و تا زمان حادثه بعدی هیچ اقدامی صورت نمی‌گیرد.
وی در نهایت با اشاره به نقش سازمان نظام مهندسی در بروز حوادث ساختمانی اعلام کرد: عملکرد سازمان نظام مهندسی نباید به‌گونه‌ای باشد که به تک‌تک ساختمان‌ها نظارت کند بلکه باید بر حسن انجام خدمات مهندسی نظارت صحیح داشته باشد. به دلیل اینکه اکنون این‌طور نیست پس باید در زمان وقوع حادثه پاسخگو باشد. اینکه بگوید مسوولیت ندارد امکان‌پذیر نیست زیرا خود سازمان ناظر معرفی می‌کند و بازرسی‌ها صورت می‌گیرد پس باید در زمان وقوع حوادث پاسخگوی کاستی‌ها باشد.آنچه می‌توان نتیجه‌گیری کرد اینکه وضعیت ساخت‌وساز کشور از لحاظ ایمنی و نظارت در شرایط خوبی قرار ندارد. حادثه پشت‌سر هم رخ می‌دهد و همه به دست فراموشی سپرده می‌شود. به راستی در کشوری به این وسعت با توان فنی بالا هیچ عزمی برای حل این مشکل وجود ندارد؟!
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد