طرح جدید مقابله با تحریم اتحادیه اروپا

با بهره‌برداری از پنج طرح جدید پالایشگاهی در سال‌جاری، ایران در صنعت پالایش نفت از عربستان جلو می‌افتد و با توجه به محدودیت‌های سعودی‌ها در تامین نفت پالایشگاه‌ها به‌دلیل قراردادهای بلندمدت فروش طلای سیاه، ایران امسال با استفاده از فرصت تحریم نفت به بزرگ‌ترین پالایشگر نفت خاورمیانه تبدیل می‌شود.
به گزارش مهر، تحریم نفت ایران توسط ۲۷ کشور اروپایی شرایط را برای کاهش صادرات نفت و سرمایه‌گذاری بیشتر روی ساخت واحدهای جدید پالایشگاه‌های فراهم کرده است. بر این اساس ایران در شرایط جنگ اقتصادی غرب، سناریوهای کوتاه‌مدت و میان‌مدت برای توقف کامل خام‌فروشی نفت و افزایش ظرفیت فرآورده‌های پرطرفدار نفتی را در دستور کار قرار داده است.از سال گذشته تاکنون با بهره‌برداری از طرح‌های جدید توسعه و بهینه‌سازی پالایشگاهی، ظرفیت پالایش نفت ایران به روزانه یک میلیون و ۸۵۰ هزار بشکه افزایش یافته که در مقایسه با ابتدای برنامه چهارم توسعه حدود یک میلیون و ۶۰۰ هزار بشکه در روز افزایش یافته است. در سال‌جاری چهار طرح جدید بنزین‌سازی و توسعه در پالایشگاه‌های نفت لاوان، اصفهان، بندرعباس و تبریز در مدار بهره‌برداری قرار خواهند گرفت که در مجموع با راه‌اندازی این چهار طرح جدید روزانه حدود ۱۲۷ تا ۱۳۰ هزار بشکه دیگر به ظرفیت پالایش طلای سیاه کشور افزوده خواهد شد.
از این رو با راه‌اندازی طرح بنزین‌سازی اصفهان سه واحد جدید فرآیندی با ظرفیت روزانه ۲۵ هزار بشکه، طرح بنزین‌سازی بندرعباس ۹ واحد فرآیندی با ظرفیت ۲۵ هزار بشکه، طرح بنزین‌سازی پالایشگاه تبریز سه واحد فرآیندی با ظرفیت ۲۰ هزار بشکه و طرح توسعه و بهینه‌سازی پالایشگاه لاوان با هشت واحد فرآیندی و ظرفیت ۵۰ هزار بشکه در مدار بهره‌برداری قرار خواهند گرفت. با تکمیل مراحل نهایی راه‌اندازی و پیش‌راه‌اندازی این چهار طرح جدید پالایشگاهی در مجموع ظرفیت پالایش نفت و میعانات گازی ایران به مرز دو میلیون بشکه در سال ۹۲ افزایش می‌یابد.
همزمان با آغاز شمارش معکوس برای راه‌اندازی و بهره‌برداری از این چهار طرح، مطابق با برنامه زمان‌بندی اعلام شده توسط وزارت نفت فاز اول پالایشگاه میعانات گازی ستاره خلیج‌فارس با ظرفیت ۱۲۰ هزار بشکه و تا پایان برنامه پنجم کل این مگا پالایشگاه با ظرفیت نهایی ۳۶۰ هزار بشکه در روز به تولید خواهد رسید.در نهایت پیش‌بینی می‌شود با راه‌اندازی این پنج طرح عظیم، ظرفیت پالایش نفت ایران از مرز دو میلیون و ۳۰۰ هزار بشکه در روز عبور کند که در صورت ساخت شش پالایشگاه دیگر نفت کشور همچون نفت سنگین خوزستان، پارس شیراز، آناهیتا کرمانشاه، نفت سنگین هرمز، شهریار تبریز و کاسپین گلستان در مجموع امکان فرآورش و پالایش روزانه بیش از ۳/۳ میلیون بشکه نفت‌خام در کشور فراهم شود.از ابتدای برنامه اول تا پایان برنامه چهارم توسعه تولید محصولاتی همچون نفت کوره، نفت سفید و قیر به عنوان ته‌مانده‌های برج تقطیر در سبد محصولات و فرآورده‌های نفتی ایران یکه‌تازی می‌کرد به طوری که تا پایان سال ۱۳۸۹ به طور متوسط روزانه ۷۵ میلیون لیتر نفت کوره و ۲۲ میلیون لیتر نفت سفید در پالایشگاه‌ها تولید شده است.با این وجود کاهش سهم نفت کوره و نفت سفید در سبد پالایشی یکی از سیاست‌های جدید ایران برای مقابله با تحریم و تولید محصولاتی با ارزش‌افزوده اقتصادی بیشتر همچون بنزین، گازوییل، انواع سوخت هواپیما، سفینه و بالگرد و گازمایع و حتی برخی از محصولات پتروشیمی همچون پلی‌پروپیلن است.بر این اساس ابتدای سال‌جاری اولویت واحد پتروپالایشگاه نفت ایران با ظرفیت تولید روزانه یک تا ۲/۱ میلیون لیتر پروپیلن راه‌اندازی شده است و به‌زودی دومین واحد پتروپالایشگاه نفت کشور در پالایشگاه نفت آبادان ساخت و راه‌اندازی خواهد شد.علاوه بر این سال گذشته با کاهش تولید نفت کوره و نفت سفید، ظرفیت تولید بنزین ایران به ۵/۶۶ میلیون لیتر، گازوییل به ۹۵ میلیون لیتر، گازمایع به شش هزار تن و تولید انواع سوخت هواپیما به بیش از پنج میلیون لیتر در روز افزایش یافته است.همزمان با افزایش تولید کمی این محصولات پرطرفدار نفتی در بازار جهانی، استاندارد و کیفیت این فرآورده‌های نفتی ارتقا یافته به طوری‌که افزایش عدد اکتان بنزین به بالای ۹۰، کاهش گوگرد گازوییل به ۱۰ تا ۴۰ PPM، حذف بنزن و برخی از ترکیبات حلقوی و آروماتیک، افزایش درجه آرام‌سوزی بنزین منجر به تبدیل ایران به یکی از کشورهای پیشگام در تولید بنزین با استاندارد یورو ۴ و ۵ اتحادیه اروپا در سطح خاورمیانه تبدیل شده است.در حال حاضر به طور متوسط روزانه ۲۶۰ میلیون لیتر انواع فرآورده‌های نفتی در پالایشگاه‌های کشور تولید می‌شود که این ظرفیت با راه‌اندازی چهار طرح جدید توسعه پالایشگاه‌های موجود نفت در سال‌جاری از مرز ۲۷۰ میلیون لیتر در روز فراتر خواهد رفت.
جزییات جلوافتادگی جدید نفتی از سعودی‌ها
ایران و عربستان سعودی پس از تاسیس سازمان اوپک تاکنون رقابت نانوشته‌ای را در بخش‌های مختلف صنعت نفت و پتروشیمی آغاز کرده‌اند که این رقابت در سال‌های اخیر در صنعت پالایش نفت هم شدت گرفته است.
هم‌اکنون عربستان با در اختیار داشتن ظرفیت پالایش ۲/۲ میلیون بشکه‌ای بزرگ‌ترین پالایشگر نفت منطقه خاورمیانه است که ایران با توجه به در اختیار داشتن مزیت تنوع خوراک نفت‌خام سبک، سنگین، فوق سنگین و حتی میعانات گازی ظرفیت پالایش نفت خود را تا پایان سال‌جاری به دو میلیون بشکه و با بهره‌برداری از پالایشگاه خلیج‌فارس به بیش از دو میلیون و ۳۳۰ هزار بشکه در روز افزایش می‌دهد.از سوی دیگر عربستان با توجه به صادرات روزانه ۱۰ میلیون بشکه‌ای نفت و نداشتن ظرفیت مازاد تولید در بلندمدت، عملا خوراک کافی برای تامین پالایشگاه‌های جدید نفت در اختیار ندارد این در حالی است که ایران با استفاده از شرایط تحریم نفت می‌تواند نفت‌خام بیشتری به ظرفیت پالایشگاهی خود تزریق کند.بر این اساس ایران با متنوع‌سازی سبد محصولات نفتی و حتی ورود محصولاتی جدید همچون پروپیلن، گوگرد ‌گرانول، انواع سوخت هواپیما، بنزین و گازوییل یورو ۴ و ۵ می‌‌تواند در تجارت جهانی فرآورده‌های نفتی جایگاه قابل قبول‌تری را برای خود دست و پا کند.