طلسم اکران «مست عشق» ادامه دارد

گروه فرهنگ و هنر – مرور آنچه بر «مست عشق» در چهار سال تولیدش گذشت، اهمیت این فیلم را هم در موضوع و هم در شیوه تولید روشن‌تر می‌کند؛ فیلمی که از لحظه انتخاب بازیگران با حاشیه روبه‌رو بود و حالا که در آستانه اکران قرار گرفته، سینمای ایران شرایط کاملا متفاوتی را نسبت به هر زمان دیگری تجربه می‌کند.
حدود پنج سال از اولین روزهایی که خبر تولید فیلمی درباره زندگی شمس و مولانا رسانه‌ای شد، می‌گذرد؛ فیلمی که فرازونشیب‌های بسیاری را تجربه کرد و خبر اکران آن در عید فطر امسال غیرمنتظره بود. مست عشق جدیدترین ساخته حسن فتحی سرانجام و در شرایط فعلی سینمای ایران به اکران همزمان در ایران و ترکیه رسیده است. هرچند که اعلام شده بود فیلم در عیدفطر اکران می‌شود اما زمان اکران آن یک هفته دیرتر و در ۲۹ فروردین اعلام شد تا احتمالا در جهت اکران همزمان مطلوب‌تر در ۲ کشور، با طرف ترکیه‌ای، برنامه‌ریزی‌هایی صورت بگیرد. مست عشق از اواسط مهرماه سال ۹۸ تولید خود را آغاز کرد و اولین فیلم ایرانی‌ای است که زندگی شمس و مولانا را در تعامل با هم روایت می‌کند. پیش از این سریال جلال‌الدین به طور خاص به دوران کودکی مولانا پرداخته بود؛ سریالی به کارگردانی شهرام اسدی و آرش معیریان که در سال ۹۳ و در زمان پخش نیز چندان مورد اقبال قرار نگرفت. مست عشق از همان ابتدا درگیر حواشی شد؛ از انتخاب بازیگران تا اختلاف سرمایه‌گذاران که درنهایت علی‌رغم پیش‌بینی‌های خبری دو هفته پیش خبر اکران آن رسانه‌ای شد.
شروع تنش‌ها
اولین حواشی مربوط به این فیلم مربوط به زمانی بود که شهاب حسینی به عنوان بازیگر نقش شمس تبریزی انتخاب و عکس‌های مرتبط با او منتشر شد. این خبر با واکنش‌های مثبت و قابل ‌توجهی از سوی بسیاری از سینمادوستان و کاربران شبکه‌های مجازی همراه شد، اما بعد با منتشر شدن یک گفت‌وگو از فیلمنامه‌نویس اثر اولین حاشیه فیلم رقم خورد.
در این مصاحبه گفته شده بود که بازیگر نقش مولانا در این فیلمی که محصول مشترک ایران و ترکیه است، از کشور ترکیه خواهد بود و همین سبب شد انتقادهای زیادی مبنی بر اینکه چرا برای یک شاعر ایرانی باید بازیگر ترک انتخاب شود، آن هم وقتی اتفاقا باید تلاش شود از مصادره این شاعر به نام کشوری دیگر جلوگیری شود؟ انتقادها در فضای رسانه‌ای و مجازی ادامه پیدا کرد تا آنجا که حسن فتحی ضمن تاکید بر آنکه داستان فیلم در فضایی ایرانی و با تاکید بر ایرانی‌ بودن شاعر نوشته شده، اعلام کرد که نقش مولانا را نیز یک بازیگر ایرانی ایفا می‌کند. همزمان با این خبر پارسا پیروزفر به عنوان نقش مولانا معرفی شد و عکس‌های او انتشار یافت. این خبر موج انتقادات پیشین را کاهش داد و حالا بازتاب‌های مثبت نسبت به فیلم افزایش یافته بود.
کمی بعد و در آستانه برگزاری جشنواره فیلم فجر سی‌وهشتم، خبر رسید که مست عشق فرم حضور در جشنواره فیلم فجر را پر کرده است. این خبر حتی پس از پایان مهلت ثبت‌نام جشنواره نیز تایید شد، اما درست فردای همان روز، حسن فتحی اعلام کرد که امسال در جشنواره فیلمی نخواهد داشت؛ بی هیچ دلیل خاصی.
در این خبر به طولانی شدن پروسه تولید اشاره نشد و اختلافات نیز محلی از اعراب نداشت. دبیر جشنواره ابراهیم داروغه‌زاده کمی بعد اعلام کرد که مست عشق ضمن اینکه همچنان در حال فیلمبرداری است، در ایران نیز مجوز ساخت ندارد و نمی‌تواند در جشنواره حضور داشته باشد. حالا ماجرای پروانه ساخت به میان آمده بود و باعث شد طباطبایی‌نژاد معاون نظارت سازمان سینمایی اعلام کند که عوامل از میانه فیلمبرداری درخواست مجوز ساخت داده‌اند و این درخواست هنوز پذیرفته نشده است. او در ادامه نکته‌ای گفت که تعجب برخی رسانه‌ها را برانگیخت و آن این بود که منتظر پایان کار فیلم هستند تا اگر فیلم شرایط نمایش داشت، در مورد پروانه ساخت آن تصمیم‌گیری شود در صورتی که در شرایط معمول کارگردانان باید پروانه ساخت دریافت و بعد فیلمبرداری را آغاز می‌کردند!
پیمان‌شکنی طرف تُرک
پس از حواشی انتخاب بازیگران و شایعه حضور در جشنواره، اواخر مهرماه ۹۹ و حدود یک سال پس از اعلام خبر آغاز تولید فیلم بود که ویدئویی از سکانس‌های فیلم منتشر شد و طرف ترک خبر از پخش جهانی فیلم در آذر همان سال و همزمان با هفته مولانا را منتشر کرد. طرف ترک اذعان کرده بود که یک سریال هشت قسمتی نیز از این فیلم ساخته و پخش می‌شود.پاییز ۹۹ نه تنها «مست عشق» آماده نمایش برای تابستان نشده بود بلکه سهراب پورناظری خبر از نیمه‌کاره ماندن تولید اثر داده بود؛ اتفاقی که به پخش ویدئویی از سکانس‌های فیلم و آغاز جنجال میان طرف ترک و ایرانی منجر شد
ناگفته نماند که در این یک سال خبرهایی مبنی بر نیمه‌کاره ماندن پروژه مخابره شده بود و پیش نرفتن تولید مست عشق در این میان از گوشه و کنار به گوش رسیده بود، چراکه خبری رسمی از پروژه مخابره نشده بود و همین باعث شده بود حواشی قوت بگیرند. همزمانی با تولید جیران هم شرایطی ایجاد کرده بود که در نهایت تهیه‌کننده پروژه اعلام کرد که منتظر باز شدن مرزها هستند تا سکانس‌های باقی‌مانده را فیلمبرداری و تا پایان تابستان مست عشق را آماده نمایش کنند. پاییز ۹۹ نه تنها مست عشق آماده نمایش برای تابستان نشده بود بلکه سهراب پورناظری خبر از نیمه‌کاره ماندن تولید اثر داده بود؛ اتفاقی که به پخش ویدئویی از سکانس‌های فیلم و آغاز جنجال میان طرف ترک و ایرانی منجر شد. واکنش حسن فتحی و طرف ایرانی سرمایه‌گذار اما به این خبر و کذب خواندن آن حاکی از آن بود که سرمایه‌گذار ترک بدون اطلاع طرف ایرانی اقدام به پخش این ویدئو و همچنین ساخت سریال کرده است. این خبر باعث شد نویسنده فیلم در گفت‌وگویی، اقدام سرمایه‌گذار ترک در زمینه پخش جهانی این فیلم و تهیه نسخه‌ای از آن در قالب سریالی ۸ قسمتی را نقض حقوق مولفان و سازندگان این اثر دانست و گفت که پیگیری حقوقی این موضوع از سوی سرمایه‌گذار ایرانی فیلم آغاز شده است.او همچنین حرف‌هایی زد که تا آن لحظه درباره نوع سرمایه‌گذاری طرف ایرانی و ترک این فیلم انتشار نیافته بود. توحیدی اشاره کرد که سرمایه‌گذار ترک تنها یک‌چهارم سهام سریال را دارد و این با پخش جهانی و ساخت سریال از این فیلم منافات دارد و باید از نظر حقوقی پیگیری شود.
داستان ادامه‌‌دار
پس از این صحبت‌ها بود که طرف ترک هم ساکت ننشست و اعلام کرد که به دلیل طولانی ‌شدن پروژه و پیگیری نکردن طرف ایرانی اقدام به شروع مراحل فیلم کرده‌اند و قصد دارند پیش از پخش جهانی، آن را در ایران اکران کنند، همچنین طرف ترک به ۱۶ هفته زمان فیلمبرداری فیلم اشاره کرده بود و آن را زمان زیادی برای یک فیلم سینمایی می‌دانست. پس از این بیانیه بود که تهیه‌کننده ایرانی اثر بیانیه‌ای همراه با هشدار و تذکر منتشر کرد و نوشت: متاسفانه مراحل پایانی پروژه در بخش حقوقی و میزان سهام به اختلافاتی خورده و پیگیری در همه ابعاد و مذاکرات برای حل‌وفصل این اختلافات در جریان است؛ اختلافاتی که به جهت طول کشیدن چهارهفته‌ای فیلمبرداری و دوهفته‌ای پیش‌تولید باعث تغییراتی در قرارداد بازیگران و لوکیشن‌ها و دکورهای شهرک سینمایی و در نتیجه بالا رفتن هزینه‌ها شده است.بر همین اساس ضمن محترم شمردن اصل اختلاف و دعوت سرمایه‌گذار و شریک محترم ترک به پیگیری اختلافات از طریق مذاکره یا راه‌های قانونی، نسبت به هرگونه تصمیم و پیشبرد پروژه در هر بخشی از مراحل فنی هشدار داده و متذکر می‌شوم اختلاف حقوقی متضمن اعمال خلاف قانون و قرارداد و مسلمات حقوقی و حرفه‌ای و اخلاقی نبوده و هرگونه اقدام بدون تایید کارگردان محترم و شریک اصلی پروژه تبعات سنگینی خواهد داشت.پس از این بیانیه طرف ترک تا چند ماه ساکت بود و خبری از پروژه به رسانه‌ها نرسید. تا آنکه تیزر فیلم در یکی از شبکه‌های ماهواره فارسی‌زبان انتشار یافت و دوباره بحث‌ها از سر گرفته شد.
تهیه‌کننده ایرانی فیلم باید پاسخگوی این پرسش باشد که چرا با وجود هشدارهای مکرر بنده، مدیر تولید، مدیر فیلمبرداری و تنی چند از بازیگران و همکاران ترک و ایرانی مبنی ‌بر اجتناب از اعتماد مفرط و یک‌سویه به طرف ترک، این تذکرات را جدی نگرفته است تا حدی که طرف ترک به خود اجازه داده راش‌های فیلم را نه‌تنها گروگان بگیرد، بلکه برخلاف توافق مکتوب‌شده طرفین جهت ساخت یک فیلم سینمایی، آن را تبدیل به یک سریال چند قسمتی کند.فتحی خبر طرف ترک مبنی بر تعداد جلسات فیلمبرداری را کذب دانست و گفت: جناب تهیه‌کننده! چرا زمانی که طرف ترک از طریق یکی از افراد رسانه‌ای خود در ایران، بیانیه موهن و سراپا دروغی را منتشر کرد و در آن به کذب ادعا کرد که فیلمبرداری این فیلم ۱۶ هفته طول کشیده است، اسناد تعداد جلسات فیلمبرداری را ارائه نکردید تا بر همگان معلوم شود چیزی بیش از حداکثر ۵۲ جلسه فیلمبرداری نداشته‌ایم، یعنی به مدت ۸ هفته نه ۱۶ هفته.همچنان این بیانیه سکوت را میان سرمایه‌گذاران برقرار کرد تا آنکه در شهریور ۱۴۰۰ خبر رسید که آتش‌بس میان دو طرف اعلام شده و طرف ایرانی سهم طرف ترک را خریده است. با اعلام تهیه‌کننده ایرانی پروژه، راش‌های اثر از طرف ترک تحویل گرفته شده بود و سهم مالکیت فیلم نیز به طور کامل به طرف ایرانی واگذار شده بود. قرار شد پس از ضبط سکانس‌های باقی‌مانده مست عشق تا پایان همان سال اکران شود اما این اتفاق نیز میسر نشد.