ظهور جریان داعشی‌مسلک

مهدیه بهارمست- از بعدازظهر روز گذشته ویدئویی دست‌به‌دست می‌شود که در آن زنی با فرزند خردسالش در درمانگاه «قرآن و عترت» قم با یک روحانی وارد بحث و جدل می‌شود. آنچه در تصویر مشخص است، این روحانی از زن جوانی که در یک گوشه در حال شیر دادن به فرزند بیمارش بوده به دلیل رعایت نکردن حجاب تصویربرداری می‌کند. براساس تصاویر زن جوان هنگام ورود به این مرکز درمانی روسری‌اش از سر می‌افتد و چون فرزند بیمارش را در آغوش داشته، نمی‌توانسته حجاب خود را رعایت کند. او پس از اینکه متوجه تصویربرداری روحانی مذکور می‌شود از او می‌خواهد تصویرش را از روی تلفن همراه خود پاک کند، اما این روحانی از این کار امتناع می‌کند و به زن می‌گوید باید روسری‌اش را سر کند. با مداخله زنان حاضر در درمانگاه و اعتراض‌های مکرر این زن جوان، روحانی مذکور اقدام به حذف تصاویر نمی‌کند و در نهایت یکی دیگر از زنان تلفن او را می‌گیرد و ضمن دور شدن از محل، تصویر را حذف می‌کند. پس از انتشار این ویدئو ادعاهای زیادی مطرح شد؛ ابتدا اعلام شد این زن بازداشت شده، اما دادستان قم خبر داد که در پرونده درگیری تاکنون کسی دستگیر نشده است. دادستان قم در رابطه با ویدئوی منتشر‌شده در فضای مجازی در مورد جدال بین یک زن و یک فرد روحانی در یک درمانگاه گفت: «‌در این رابطه دستورات قضایی لازم صادر و پرونده قضایی تشکیل شده است. شایعات در مورد پلمب درمانگاه یا ابطال مجوز آن صحت ندارد و هیچ‌گونه اقدام محدودکننده‌ای انجام نشده است.» با این حال واکنش‌ها به نوع برخورد روحانی به یک زن بسیار بود. برخی بر این عقیده‌اند که باید جلوی این‌گونه برخوردهای قهری با زنان گرفته شود، زیرا مردم نسبت به دین، گریزان می‌شوند. به باور برخی از کارشناسان، وقتی وزیر کشور اعلام می‌کند امر به معروف و نهی از منکر هم قانونی و هم شرعی است و نیاز به مجوز ندارد، طبیعی است که هر فردی به خود اجازه می‌دهد از زنان عکسبرداری کند یا برخوردهای خشونت‌آمیزی رخ دهد! از طرفی «سکینه پاد» دستیار ابراهیم رییسی به این موضوع واکنش نشان داد و گفت: «اینکه دو طرف با هم با خشونت برخورد می‌کردند ناراحت‌کننده بود. ما نباید به یک طرف غش کنیم و این مواجهه‌ای نازیبا بود، چرا‌که این روحانی اگر می‌خواهد امر به معروف کند چرا عکس می‌گیرد؟ حتما باید شرایط مادر را درک کرد.» موضوع به همین جا ختم نشد و برخی در شبکه‌های اجتماعی به آن زن همچنان فحاشی می‌کنند. حتی بار دیگر به جای حل موضوع، برخی در حال پاکسازی صورت‌مساله هستند. مسوولان مربوطه به جای پیگیری اصل ماجرا و عدم تکرار آن دستور شناسایی عاملان پخش فیلم را صادر کردند. دادستان عمومی و ‌انقلاب قم نیز تاکید کرد: «ما از آمرین به معروف که شرایط و مراتب آن را مراعات کرده باشند با جدیت حمایت می‌کنیم و در هر صورت به این موضوع قاطعانه، عادلانه و با سرعت رسیدگی می‌کنیم.» در هر صورت در حالی هنوز در ایران عکاسی از افراد در مکان‌های عمومی جرم‌انگاری نشده که در تمام جهان چنین امری خلاف حقوق شهروندی و مهمتر از آن ایجاد جامعه دوقطبی است.
جامعه دو‌قطبی
«محمدرضا جوادی‌یگانه» تحلیلگر اجتماعی در شبکه‌های مجازی نوشت: اگر جامعه در حالت نرمال قرار نداشته باشد، توزیع ارزش‌ها حالت‌های دیگری خواهد داشت. در جامعه‌ در حال تغییر، توزیع ارزش‌ها می‌تواند چوله یا دوقطبی باشد. در حالت دوقطبی نظر دو طرف در‌باره یک ارزش تقریبا هم‌وزن است و در حالت چوله بیشتر افراد به یک طرف تمایل دارند. قطبی‌شدن هنجاری یا فشار هنجاری دوکوهانه، تضاد هنجاری، تناقض منطقی هنجاری، ضعف هنجاری و بی‌هنجاری یا آنومی. قطبی ‌شدن هنجاری زمانی است که وفاق بر سر یک ارزش به کمترین حد خود برسد و توزیعی‌Uشکل به خود بگیرد؛ به این معنا که جامعه بر سر یک یا چند ارزش در نهایت تضاد قرار داشته باشد.
وی ادامه داد: موافقان و مخالفان، آنچنان در دو قطب خود را سازمان می‌دهند که افراد میانه و بی‌طرف به مرور درصد ناچیزی را تشکیل خواهند داد. زمانی که تعداد افرادی که در میانه ایستاده‌اند به صفر برسد، با تضاد هنجاری روبه‌رو خواهیم شد. به گمانم، ایران امروز، دو‌جامعه‌ای‌شده است. این دو زیرجامعه یکی جامعه اصلی است که دولت هم با اوست و دیگری جامعه بدون دولتی است که اخیرا سر بلند کرده.
مردم را به جان هم نیندازید
«کامبیز نوروزی» حقوقدان، یادداشتی با عنوان «مردم را به جان هم نیندازید» منتشر کرد و به نقد فضای دوقطبی موجود در جامعه ایران پرداخت: «فیلم درگیری یک طلبه جوان با زن جوانی که فرزند بیمارش را به بیمارستان برده است، دردناک و نگران‌کننده است. نزاع بر سر عکس یا فیلمی است که گویا آن طلبه از ظاهر مادر جوان گرفته است و زنان جوان دیگری هم به حمایت از مادر جوان می‌پردازد. در این ماجرا مهم نیست کدام طرف مقصر است. چه‌بسا در این دعوا و دعواهای مشابه تقصیر اصلی گردن هیچ‌ یک از دو طرف نیست. مهمتر، چیز دیگری است. تقصیر اصلی بر عهده سیاست‌های دولت و قانونگذاری‌های غلط و رفتارهایی است که زمینه را برای به جان هم افتادن مردم آماده کرده‌اند. این نوع دعواها در مساله زنان کم نیستند. این شیوه چندان منطقی نیست.»
خبری که ترند شبکه‌های اجتماعی شد
«محمد رهبری» جامعه‌شناس و فعال اجتماعی با انتشار دو نمودار به تحلیل واکنش کاربران فضای مجازی در این خصوص پرداخت: «‌توجه کاربران توئیتر به خبر نزاع یک زن با یک روحانی در قم بر سر حجاب قابل توجه بود. این نمودار روند انتشار توئیت‌هایی را نشان می‌دهد که توأمان حاوی کلیدواژه‌های «زن یا مادر» و قم یا روحانی است که همون‌طور که مشخص است ناگهان افزایش پیدا کرده. روند افزایشی توئیت‌های مربوط به این موضوع ادامه دارد؛ هر ساعت بیش از صد توئیت و در مجموع بیش از ۱۸۰۰ توئیت/ریتوئیت/کامنت.»
سکوت فاجعه‌بار علما و روحانیون قم
«عباس عبدی» روزنامه‌نگار اصلاح‌طلب، طی انتشار متنی در شبکه اجتماعی ایکس، به این موضوع واکنش نشان داد و در این‌باره نوشت: «برای فهم اینکه از کجا به اینجا رسیدیم کافیه عملکرد آن روحانی میانسالی که در درمانگاه قم از یک مادر جوان فیلم گرفت را ببینیم. جایگاه امروز روحانیت نسبت به پیش از انقلاب، نزد مردم ۱۸۰ درجه تغییر کرده است. تو حدیث مفصل بخوان از این جمله.»
او در ادامه نوشت: «بدتر از رفتار آن روحانی با مادر جوان در درمانگاه قم، سکوت فاجعه‌بار علما و روحانیون قم درباره این رفتار است که حتی حاضر به دفاع از صنف خود نیز نیستند.»
داعش‌پروری
«محمدتقی فاضل‌میبدی» عضو مجمع محققین و مدرسین حوزه علمیه قم با اشاره به اینکه در لباس روحانیت این‌گونه برخوردها اشتباه است، به «جهان‌صنعت» گفت: متاسفانه بنده فیلم کامل این اتفاق را ندیدم اما شنیدم بسیار فیلم دردناکی است. رفتار این روحانی و تصویربرداری از یک مادر آن هم در مرکز درمانی ناپسند است. این‌گونه برخوردها مردم را از دین گریزان می‌کند. بنده انگیزه این روحانی را نمی‌دانم اگر قصداش نهی از منکر بود که راه‌اش این نیست. برخوردهای که در بحث حجاب پیش آمده بسیار خطرناک است زیرا پیامدهای منفی در جامعه دارد. شاید بهتر بود آن روحانی تنها به یک تذکر جزئی بسنده می‌کرد. اما تصویربرداری از یک زن و پخش آن بسیار کار زشت و ناپسندی است که این روزها شاهد آن هستیم. متاسفانه این نوع برخوردها جامعه را دو قطبی می‌کند.
وی افزود: تصویربرداری به هر دلیلی آن هم در لباس روحانیت در جامعه بد‌بینی ایجاد می‌کند و تجاوز به حقوق مردم است. متاسفانه آمار عدم توجه به دینداری در جامعه افزایش پیدا کرده است. این در حالی است که در هیچ کشور اسلامی سابقه نداشته و ندارد که این میزان از بدبینی و دین‌گریزی زیاد باشد. این نوع برخوردهای قهری با حجاب از برخی امامان نماز‌جمعه گرفته تا برخی مسوولان مردم را نسبت به دین‌ گریزان کرده است، چرا‌که از طرفی گرانی و مشکلات اقتصادی در جامعه بیداد می‌کند و قدرت خرید مردم در شب عید و ماه مبارک رمضان کاهش داشته، اما تمرکز برخی مسوولان بر قضیه حجاب است. شاید برخی مسوولان در شرف انحراف ذهن‌های جامعه به مسائل جزئی‌اند تا مسائل کلی به حاشیه برود، اما از تبعات آن اطلاعی ندارند. به همین دلیل هر کسی که این رفتار را کرده باید دادگاهی شود.
فاضل‌میبدی با اشاره به داعش‌پروری در جامعه تاکید کرد: در حال حاضر قشری در جامعه حضور پیدا کرده‌اند که بدون پاسخگویی به ارگانی آینده کشور را نشانه گرفته‌اند. این افراد در مجلس نیز راه پیدا کرده‌اند. این قشر بسیار خطرناک هستند. اصل آزادی، اصل حقوق اجتماعی و عدالت اجتماعی برای این افراد مطرح نیست. این‌گونه رفتارها به نظرم شبیه به داعش و طالبانی‌هاست. شاید خشونت این جریان کمی کمتر از داعش باشد، اما نوع رفتار همان است. اگر مرکز ثقل حاکمیت در برابر این جریان واکنش نشان ندهد، اتفاقات بدتری رخ می‌دهد. بنده نگران تصویب لایحه‌های عجیب و غریب در همین راستا هستم. چه‌بسا برخی نمایندگان نیز درخصوص آن سخن گفتند. آنها بر این عقیده‌اند که بحث حجاب و برخورد با آن در اولویت است. گویی بحث مشکلات اقتصادی برای آنها مطرح نیست.
او با اشاره به اینکه آتش زیر خاکستر را نباید شعله‌ور کرد، گفت: یکی از مهم‌ترین پیامدهای اینگونه رفتارهای قهری، ایجاد دوباره اعتراض‌های مدنی در جامعه است. اگر مصاحبه‌های یکی از برندگان اخیر نمایندگان مجلس را گوش کرده باشید متوجه می‌شوید که یک جریان بنیادگرایی خشن یا به قول امروزی‌ها طالبانی‌مسلک یا داعشی‌مسلک در جامعه رشد کرده است. بنابراین حاکمیت باید مراقب باشد و جلوی آنها را بگیرد. البته امیدوارم این جریان در دولت ورود نکرده باشد، زیرا بسیار خطرناک است.