1 - 02 - 2017
عاقبت خصوصی‌سازی در ایران
ارزیابی شرکت‌های واگذارشده در دولت یازدهم به صورت کنترلی، حاکی از آن است که میانگین سود خالص ۷۷ درصد شرکت‌ها پس از خصوصی‌سازی در مقایسه با قبل از خصوصی‌سازی رشد داشته و همچنین فروش محصول یا درآمد حاصل از ارائه خدمات ۹۰ درصد شرکت‌های مورد بررسی، افزایش یافته است. وزارت امور اقتصادی و دارایی در نهمین روز از اجرای برنامه ۱۰۰ روز ۱۰۰ اقدام خود که در آن به معرفی ۱۰۰ دستاورد وزارت اقتصاد و دارایی در دولت یازدهم و وزارت علی طیب‌نیا می‌پردازد، افزایش بهره‌وری در شرکت‌های واگذارشده را یکی از دستاوردهای مهم این وزارتخانه برشمرده و در گزارشی درباره آن آورده است: «نظام اقتصادی جمهوری اسلامی ایران شامل سه بخش دولتی، تعاونی و خصوصی است که بخش دولتی وسعت زیادی را به خود اختصاص داده است. سیاست‌های اصل «۴۴» قانون اساسی که ۳۱ تیر ۱۳۸۷ ابلاغ شد، بر توسعه بخش غیردولتی از طریق جلوگیری از بزرگ شدن بخش دولتی از طریق «واگذاری فعالیت‌های غیرصدر و مالکیت و مدیریت در صدر»، «توسعه بخش تعاون» و «واگذاری منابع و پرهیز از انحصار» تاکید می‌کند. در بخش دیگری از این گزارش آمده است: فرآیند خصوصی‌سازی با تاسیس سازمان خصوصی‌سازی در سال ۱۳۸۰ به طور مستقل شکل گرفت. بررسی و ارزیابی عملکرد این سازمان و فرآیند مربوط به آن، از جمله اصولی است که می‌تواند بیانگر چند و چون این روند باشد. در دولت حسن روحانی در طول سال‌های ۱۳۹۳ و ۱۳۹۴ ارزیابی‌های متعدد در مورد ۶۰ شرکت واگذارشده به بخش‌خصوصی صورت گرفت و برای این امر از یک مدل اروپایی- بومی شده برای ارزیابی دقیق استفاده شد. در بخشی دیگر از این گزارش ذکر شده است: سازمان خصوصی‌سازی به منظور «ارزیابی عملکرد» شرکت‌های واگذارشده بر اساس مدل بومی‌شدهEFQM در سال‌های ۱۳۹۳ و ۱۳۹۴ بهره برد. ارزش تاثیرات واقعی مدل EFQM در استفاده از آن به عنوان یک سیستم مدیریتی و یک عامل مهم در رشد «خودارزیابی» سازمان‌هاست که به عنوان ابزاری عملی و کاربردی برای یاری رساندن به سازمان‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد تا از این روش قادر به تشخیص موقعیت خود در مسیر پیشرفت و تعالی باشند. از سوی دیگر، این مدل به آنها کمک می‌کند خلاها را شناسایی و راه‌حل‌ها را هم در رفع مشکلات و هم در نحوه واگذاری‌ها لحاظ کنند.
استفاده از مدل EFQM
سازمان خصوصی‌سازی با استفاده از مدل EFQM در طول سال‌های ۱۳۹۳ و ۱۳۹۴، ۶۰ شرکت واگذارشده را به صورت کنترلی (مقایسه سه سال قبل و بعد از خصوصی شدن) و براساس چهار معیار (مالی و بورس، اقتصادی و بهره‌وری، اشتغال و منابع انسانی و مدیریت فرآیند و نوآوری) و ۲۶ زیر معیار مورد ارزیابی قرار داد. نتیجه به دست آمده در این ارزیابی حاکی از آن است که اغلب شرکت‌های مورد بررسی، پس از واگذاری به بخش‌خصوصی موفق به حصول دستاوردهای موردنظر در حوزه چهار معیار فوق‌الذکر شده‌اند. این در حالی است که فارغ از مبنا قرار دادن برای ارزیابی در مدل بومی شده، این چهار معیار جزو مهم‌ترین معیارهای ارزیابی فرآیند خصوصی‌سازی از دید رسانه‌ها و البته کارشناسان اقتصادی نیز قرار دارند. نتایج حاصل از این ارزیابی در مورد عملکرد ۶۰ شرکت واگذارشده طی فرآیند خصوصی‌سازی در دولت یازدهم را می‌توان به این شرح برشمرد؛ در نتیجه این ارزیابی مشخص شد میانگین سود خالص ۷۷ درصد شرکت‌ها پس از خصوصی‌سازی در مقایسه با قبل از خصوصی‌سازی رشد داشته است. همچنین ۶۳ درصد شرکت‌ها پس از واگذاری دارای رشد بازدهی دارایی بوده‌اند. از سوی دیگر ۴۴ درصد شرکت‌ها با استخدام و به‌کارگیری نیروی کار جدید سطح اشتغال‌شان را افزایش داده‌اند. در همین راستا و در بحث بهره‌وری نیز باید به نتایج به دست آمده در این ارزیابی اشاره کرد که بر اساس آن، ۵۲ درصد شرکت‌ها پس از واگذاری افزایش در بهره‌وری کل داشته‌اند. از سوی دیگر، نتیجه قابل ذکری که در این ارزیابی به دست آمده، حاکی از آن است که فروش محصول یا درآمد حاصل از ارائه خدمات ۹۰ درصد شرکت‌های مورد بررسی، رشد داشته است.
تاریخچه اجرایی
در نهایت، در بر شمردن نتایج این ارزیابی باید به این موضوع اشاره کرد که ۶۷ درصد شرکت‌ها پس از واگذاری افزایش در معیار اقتصادی و بهره‌وری داشته‌اند همچنین ۴۷ درصد شرکت‌ها پس از واگذاری افزایش در معیار شاخص رقابت‌پذیری نیروی کار داشته‌اند. مدل جایزه ملی بهره‌وری و تعالی سازمان در سال ۱۹۹۲ به عنوان چارچوبی برای ارزیابی در جایزه کیفیت اروپا مطرح و معرفی شد. این مدل پیش از این به عنوان یک چارچوب سازمانی گسترده در اروپا به کار گرفته شده و به پایه و اساسی برای مجموعه‌ای از جوایز کیفی محلی و ملی تبدیل شده است. پس از معرفی مدل EFQM بسیاری از کشورهای اروپایی و غیراروپایی از آن پیروی کردند که در نتیجه آن بیش از ۲۰ هزار سازمان اروپایی تا به حال از این مدل استفاده کرده‌اند و ۱۵شرکت از ۲۵ شرکت بزرگ اروپا نیز از این مدل برای ارزیابی استفاده می‌کنند از مهم‌ترین شرکت‌های اروپایی که در این زمره قرار می‌گیرند می‌توان به «ب‌ام‌و» به عنوان غول خودروسازی اروپا و البته شرکت مخابراتی Telecom اشاره کرد.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد