عبور تسهیلات از قدرت مالی متقاضیان

گروه مسکن- مسئولان وزارت راه وشهرسازی در حالی مدعی تامین هزینه های اجاره مسکن با تسهیلات شدند که این تسهیلات قرار است با نرخ ۱۸ درصد به متقاضیان پرداخت شود؛ سیاستی که ممکن است به بدهکارتر شدن مستاجران منجر شود. معاون وزیر راه وشهرسازی به تازگی گفته است که وزارت راه و شهرسازی پیگیر پرداخت تسهیلات به مستاجران هست و تلاش خواهد کرد که پرداخت تسهیلات به مستاجران بعد از شناسایی به آنها پرداخت شود. محمود محمودزاده در پاسخ به این سوال که نرخ سود این تسهیلات چقدر خواهد بود، گفته است که نرخ سود این تسهیلات بر اساس نرخ شورای پول و اعتبار ۱۸ درصد خواهد بود، اما موضوعی که باید متذکر شد این است که قطعا نرخ ۱۸ درصد بسیار مناسب تر از نرخ اجاره بها خواهد بود و این نرخ تسهیلات نسبت به اجاره بهایی که ماهانه پرداخت می‌شود، به نفع مستاجران خواهد بود. این در حالی است که متوسط اجاره ماهیانه مسکن در شهر تهران از حداقل دستمزدهای تعیین شده در شورای عالی کار هم بالاتر است. در بخش تسهیلات خرید مسکن نیز یک مسئول بانکی مدعی اثرگذاری وام تسه بر تعداد معاملات مسکن شده که بررسی‌ها نشان می‌دهد عمده زوج‌ها نه تنها از عهده اقساط ۳ تا بیش از ۴ میلیون تومانی این وام‌ها برنمی‌آیند، بلکه قادر به خرید ده‌ها برگه حدود ۵۰ هزار تومانی تسه هم نیستند. به دنبال رشد قیمت مسکن که طی بیش از دو سال اخیر اتفاق افتاد از اواخر سال گذشته سقف وام خرید مسکن از طریق اوراق که پیش از آن ۱۲۰ میلیون تومان بود به ۲۴۰ میلیون تومان افزایش پیدا کرد. بدین‌ترتیب زوجین تهرانی می‌توانند ۲۴۰ میلیون تومان وام بگیرند. به زوجهای ساکن در شهرهای بالای ۲۰۰ هزار نفر ۲۰۰ میلیون تومان تعلق می گیرد و در شهرهای کمتر از ۲۰۰ هزار نفر به زوجین متقاضی ۱۶۰ میلیون تومان تسهیلات پرداخت می شود. البته در تمام شهرها ۴۰ میلیون تومان از این رقم مربوط به وام جعاله است. نرخ سود این وام ۱۸ درصد و مدت بازپرداخت آن ۱۲ سال است. برای دریافت این وام در تهران باید به ازای هر ۵۰۰ هزار تومان یک برگه اوراق تست خریداری کرد که نرخ آن هم اکنون بین ۴۸ تا ۵۱ هزار تومان در نوسان است. یعنی زوجین تهرانی باید همین ابتدا ۴۸۰ برگه حدود ۵۰ هزار تومانی بخرند که حدود ۲۴ میلیون تومان می شود. برآورد این موضوع که آیا متقاضیان می‌توانند از طریق این وام خانه دار شوند یا نه، احتمالاً در رشد تقاضای مصرفی بازار مسکن طی ماههای آینده مشخص می‌شود اما آنچه مشخص است اینکه اقساط ماهیانه این تسهیلات بزرگترین مانع پیش روی زوج هاست. در شهر تهران اقساط این وام به صورت پلکانی از ماهانه ۳ میلیون و ۵۰ هزار تومان شروع و تا ۴ میلیون و ۲۲۱ هزار تومان در سال دوازدهم می رسد. میزان سود پرداختی بعد از ۱۲ سال حدود ۲۸۹ میلیون تومان است.
متقاضیان شهرهای بالای ۲۰۰ هزار نفر نیز باید ضمن خرید ۴۰۰ برگه حدود ۵۰ هزار تومانی که همین ابتدا باید خریداری کنند، ماهیانه ۳ میلیون و ۶۸۰ هزار تومان قسط بپردازند. در شهرهای کمتر از ۲۰۰ هزار نفر هم زوجین باید ۳۲۰ برگه حدود ۵۰ هزار تومانی تهیه کنند که حدود ۱۶ میلیون تومان می شود. اقساط ماهانه ۳ میلیون و ۱۴ هزار تومان در هر ماه خواهد بود. با وجود آنکه مدیر امور ابزارهای نوین مالی فرابورس گفته تسهیلات اوراق مسکن در شهرستانها کارآمد بوده است، بررسی ها نشان می دهد بخش قابل توجهی از زوج های جوان در تهران و شهرستانها قادر به پرداخت چنین اقساطی نیستند و حتی بسیاری افراد از عهده خرید اوراق برنمی‌آیند.
ندا بشیری مدیرکل امور ابزارهای نوین مالی فرابورس معتقد است: برخی از کسانی که در طول دو ماه کاری گذشته اقدام به خرید اوراق کرده و رشد معاملات و در نتیجه رشد قیمت به دنبال افزایش تقاضای اوراق را رقم زده اند، همان کسانی هستند که نسبت به خرید خانه اقدام کرده‌اند. او گفته که در واقع این حضور تقاضای مصرفی در معاملات دی و بهمن بوده که زمینه‌ساز تغییر و تحولات در بازار اوراق مسکن نیز شده است.
در این مسئله که احتمالاً بخشی از متقاضیان بازار مسکن از طریق خرید اوراق تجهیز شده‌اند، شکی وجود ندارد اما برآوردهای میدانی نشان می دهد عمده خرید و فروش ها در بازار مسکن به خصوص از آذرماه که معاملات به یکباره حدوداً سه برابر شد، از نوع سفته بازانه و سرمایه گذارانه بوده است. برآوردها نشان می دهد طی سالهای اخیر دلالان ۷۷ درصد بازار مسکن ایران را در اختیار گرفته‌اند. بنابراین افزایش وام مسکن از طریق اوراق تسه فقط می تواند بر روی ۲۳ درصد معاملات تاثیر بگذارد که ممکن است آن را چند درصد بالا و پایین کند.