عدم شفافیت صندوق، ادعایی واهی است

طی روزهای اخیر نامه‌ای در فضای مجازی منتشر شده که موجب انتقاداتی از سوی برخی فعالان بازار سرمایه نسبت به افشای اطلاعات از سوی صندوق توسعه بازار و صندوق تثبیت بازار سرمایه شده است. برخی منتقدان ادعا دارند درآمد صندوق توسعه بازار سرمایه از محل کارمزد معاملات یا به عبارتی جیب سهامداران بوده و به همین دلیل هم این صندوق باید جزئیات عملکرد خود را در اختیار فعالان بازار سرمایه قرار دهد. امیرمهدی صبائی مدیرعامل صندوق تثبیت بازار سرمایه در این خصوص بیان کرد: نامه‌ای که در فضای مجازی پخش شده، مربوط به صندوق توسعه بازار بوده و ارتباطی با ضوابط افشا در صندوق تثبیت بازار سرمایه ندارد. ضمن اینکه عملکرد صندوق تثبیت بازار سرمایه به عنوان یک نهاد مالی ثبت شده و تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار، کاملا در چارچوب ضوابط و مقرراتی بوده که برای این صندوق تعریف شده و اقدامی خارج از چارچوب ضوابط و مقررات سازمان بورس انجام نشده است.
وی در پاسخ به منتقدانی که ادعا دارند عملکرد صندوق تثبیت بازار سرمایه، بیشتر در راستای حمایت از نمادهای شاخص‌ساز بوده و از سهم‌های کوچک و متوسط بازار حمایت نشده است، گفت: سوال بنده از دوستانی که نسبت به عملکرد صندوق تثبیت بازار انتقاد دارند، این است که چطور متوجه شده‌اند صندوق تثبیت بازار سرمایه از سهم‌های شاخص‌ساز حمایت می‌کند؟ در شرایطی که جزئیات مربوط به عملکرد صندوق تثبیت بازار سرمایه تاکنون منتشر نشده، این دوستان از کجا اطلاع دارند صندوق تثبیت بازار سرمایه از نمادهای شاخص‌ساز حمایت کرده است؟ اصلا منطقی نیست که برخی فعالان بازار سرمایه بدون آنکه اطلاعات موثقی در دست داشته باشند، فقط بر اساس حدس و گمان صندوق تثبیت بازار را به شاخص‌سازی متهم کنند. قبل از این هم در بهمن ماه سال گذشته، یکی از رسانه‌های بورسی، ادعا کرد «صندوق تثبیت بازار سرمایه در بعضی نمادها، سفارش‌های چند ده میلیونی ثبت کرده است» منتشر شده بود که البته این ادعا صحیح نبود و کمی بعد، این خبر در همان رسانه تکذیب شد. در بسیاری مواقع ادعاهایی که مطرح می‌شوند، واقعی و کارشناسی شده نبوده و تنها بر اساس حدس و گمان عده‌ای از فعالان بازار مطرح شده است. اما اگر منتقدان ادعا دارند کد معاملاتی صندوق تثبیت بازار را چک کرده و بر اساس مستندات اظهارنظر می‌کنند، باید بدانند این اقدام آنها تخلف محسوب شده و از طریق مراجع ذی‌صلاح در بازار سرمایه قابل پیگیری خواهد بود.
آدرس غلط به بازار
قادر معصومی‌خانقاه مدیر سرمایه‌گذاری و رییس هیات‌مدیره صندوق سرمایه‌گذاری مشترک توسعه بازار سرمایه نیز در همین باره به بورس‌نیوز گفت: نامه‌ای که از آن صحبت می‌شود، مربوط به سال ۱۳۹۷ بوده است. در آن زمان پس از آنکه صندوق‌های سرمایه‌گذاری ملزم به افشای اطلاعات ماهانه پرتفوی خود شدند، مدیریت وقت صندوق طی نامه‌ای از سازمان بورس و اوراق بهادار استعلام کردند که آیا صندوق توسعه بازار هم مشمول رعایت مقررات افشای اطلاعات ماهانه پرتفوی هست یا نه؟ که سازمان بورس در پاسخ به استعلام ایشان، نامه فوق‌الاشاره را ارسال و اعلام کرد: افشای اطلاعات صندوق در سطح صنعت کافی است و نیاز به افشای اطلاعات ماهانه پرتفوی صندوق توسعه بازار سرمایه با جزئیات مورد نیاز برای سایر صندوق‌های سرمایه‌گذاری نیست. وی افزود: عدم افشای اطلاعات مربوط به پرتفوی صندوق‌های حمایتی و تثبیت‌کننده بازار سرمایه، در همه‌جا مرسوم بوده و معمولا سطح افشای صندوق‌های حمایتی و تثبیت‌کننده متفاوت از سایر صندوق‌ها در نظر گرفته می‌شود. معصومی‌خانقاه در ادامه گفت: البته که تامین بخشی از وجه مورد نیاز صندوق توسعه بازار سرمایه از محل درصدی از کارمزد معاملات سهامداران است؛ اما این موضوع از طریق تخصیص بخشی از کارمزد معاملات به صندوق توسعه بازار سرمایه، طبق مصوبه سازمان بورس و اوراق بهادار بوده و این مبلغ با کسر درصدی از کارمزد معاملات متعلق به شرکت‌های کارگزاری‌ها و ارکان بازار (شامل شرکت‌های بورس تهران، فرابورس ایران، سپرده‌گذاری مرکزی و مدیریت فناوری بورس تهران) و واریز آن به حساب صندوق تامین می‌شود. قابل توجه است که در زمان تصویب این مصوبه، پیشنهاد ۱) کاهش ۵۰ درصدی کارمزد یا ۲) کاهش ۲۰ درصدی و تخصیص ۳۰ درصد از کارمزد به صندوق توسعه بازار به شرکت‌های کارگزاری‌ها ارائه شده است که شرکت‌های کارگزاری با پیشنهاد دوم موافقت کرده‌اند. در واقع این بخش از کارمزد که به صندوق توسعه بازار سرمایه تخصیص داده می‌شود درآمد شرکت‌های کارگزاری بوده و آنها نسبت به آن از طریق صدور واحد سرمایه‌گذاری حق مالکیت دارند. حال سوالی که مطرح می‌شود این است که آیا فعالان بازار نسبت به بقیه کارمزدی که به شرکت‌های کارگزاری پرداخت می‌کنند هم اینقدر حساسیت نشان می‌دهند؟ محل هزینه‌کرد آن را می‌دانند؟ میزان سود تقسیمی صنعت کارگزاری را رصد می‌کنند؟ خروج وجه از بازار سرمایه به واسطه فعالیت شرکت‌های کارگزاری و معمولا از طریق سهامداران حقیقی آنها را دنبال می‌کنند؟ و… البته هستند شرکت‌های کارگزاری که بخش عمده درآمد خود را صرف زیرساخت کرده و می‌کنند که این موضوع باعث ایجاد مزیت رقابتی جدی برای آنها نیز شده است، ولی بخش عمده شرکت‌ها طور دیگری رفتار کرده‌اند. با این اوصاف کمترین خدمتی که مصوبه مذکور برای بازار سرمایه داشته، اندوخته شدن منابع در بازار است. وی اضافه کرد: صندوق توسعه بازار در راستای افزایش نقدشوندگی بازار سرمایه فعالیت کرده و زیر سوال بردن عملکرد این صندوق، آدرس اشتباه دادن به بازار است. عملکرد صندوق توسعه بازار سرمایه کاملا در چارچوب ضوابط سازمان بورس و اوراق بهادار بوده و طبق مقررات و الزامات تعیین شده از طرف نهادهای ناظر، افشائیات لازم را انجام داده و سطح افشاء کاملا رعایت می‌شود.
تکذیب شاخص‌سازی
مدیر صندوق توسعه بازار سرمایه در پاسخ به مدعیان شاخص‌سازی توسط این صندوق اظهار کرد: ادعای حمایت صندوق توسعه بازار سرمایه از نمادهای شاخص‌ساز، ادعایی واهی و نادرست است؛ کمااینکه قبلا نیز عده‌ای ادعا کرده بودند صندوق توسعه بازار سرمایه با کد حقیقی فعالیت می‌کند و این ادعا هم صحیح نبود. صندوق توسعه بازار سرمایه روزانه روی حدود ۲۵۰ نماد معاملاتی سفارش‌گذاری کرده و هر روز تقریبا روی حدود ۱۰۰ نماد مختلف، معامله انجام می‌دهد. حمایت این صندوق، تمامی نمادهای واجد شرایط را دربر می‌گیرد. هر نماد با توجه به سایز خود، از حمایت این صندوق بهره‌مند می‌شود و اتفاقا نمادهای شاخص‌ساز مدنظر فعالان بازار با وجود آنکه طبق درصد شناوری باید در پرتفوی صندوق سهم بیشتری داشته باشند، به خاطر همین حساسیت‌های بازار، حضور موثر بازارگردان‌هایشان و همچنین حمایت سهامداران عمده آنها از سهم، از طرف صندوق توسعه کمتر مورد حمایت قرار گرفته اند. وی اضافه کرد: متاسفانه اطلاعات برخی فعالان بازار سرمایه ناقص بوده و این دوستان بر اساس اطلاعات ناقص خود، اظهارنظرهایی می‌کنند که به حساسیت‌های فعالان بازار سرمایه در فضای مجازی هم دامن می‌زند. فراموش نکنید که خریدهای صندوق توسعه بازار کاملا در راستای حمایت از بازار سرمایه بوده و ادعای حمایت از سهم‌های شاخص‌ساز یا فروش در دامنه منفی (اصطلاحا رنج منفی کشیدن) در برخی نمادها، به هیچ عنوان صحت ندارد. صندوق توسعه بازار سرمایه بر اساس مسوولیت خود معمولا برخلاف جهت بازار سرمایه عمل می‌کند و در روزهای منفی اقدام به خرید در نمادهای مختلف می‌کند و در روزهای مثبت هم با رعایت حداکثر محافظه‌کاری اقدام به فروش سهام می‌کند (به نحوی که روند مثبت بازار مخدوش نشود) که هدف غایی کلیه این اقدامات افزایش نقدشوندگی بازار سهام است.