عزاداران بیل

مهمان امروز‌: غلامحسین ساعدی

غلامحسین ساعدی (گوهر مراد) سال ۱۳۴۱ (۲۴ دی‌ماه) در تبریز به دنیا آمد، در خانواده‌ای کارمند و به قول خودش اندکی بدحال‌. ساعدی نوشتن را ابتدا به صورت گزارش و تفسیر در هنگامه نوجوانی آغاز و با نشریات فریاد، صعود و‌.‌.‌. همکاری کرد و اولین‌بار در ارتباط با همین نوشته‌ها به زندان افتاد‌. نخستین آثارش را از ۱۳۳۴ در مجلات ادبی به چاپ رساند‌. او که در ابتدا به عنوان نمایشنامه‌نویسی چیره‌دست (با نام مستعار گوهر مراد) شهرت یافته بود،‌ با نگارش داستان‌های زیبایی چون «گدا»، «دو برادر» و «آرامش در حضور دیگران»، جایگاه خود را به‌عنوان یکی از خلاق‌ترین داستان‌نویسان ایران نیز تثبیت کرد‌. آثار او دستمایه برخی از بهترین فیلم‌های بلند سینمای ایران قرار گرفته است، که از جمله آنها می‌توان فیلم‌های «گاو» ساخته داریوش مهرجویی، ۱۳۴۸، «آرامش در حضور دیگران» ساخته‌ ناصر تقوایی، ۱۳۴۹ و «دایره مینا» ساخته‌ داریوش مهرجویی، ۱۳۵۳ را نام برد‌. او مرداد ۱۳۳۲ هنگام کودتای ۲۸ مرداد وارد دانشکده پزشکی تبریز شد و در اواخر سال‌های دانشکده فعالیت هنری و ادبی خود را مجدانه پیگیری کرد‌. ساعدی در دهه ۴۰ که دوره‌ای خاص در ادبیات ایران محسوب می‌شود، رشد کرد و به تحصیل خود در رشته روان‌پزشکی ادامه داد‌. عمده فعالیت‌های قلمی ساعدی در حوزه نمایشنامه‌نویسی است و به همراه تنی چند هم چون بیضایی، رادی و نصیریان پیش‌زمینه تئاتر را بنیان نهادند‌. بخش دیگر از نوآوری او در زمینه تئاتر چاپ آثار پانتومیم تحت عنوان لال‌بازی‌هاست‌. ساعدی در اوایل دهه ۵۰ گاهنامه الفبا را به همراه تنی چند منتشر کرد و در سال ۵۶ همزمان با احمد شاملو در چاپ مجله ایرانشهر در خارج از کشور همکاری می‌کند‌. بعد از انقلاب نیز داستان‌های او همچنان در کتاب جمعه، ویژه هنر و ادبیات چاپ می‌شد‌. ساعدی در دهه ۶۰ از ایران خارج به فرانسه رفت‌. او در دوم آذر ۱۳۶۴ به علت خونریزی دستگاه گوارش در فرانسه درگذشت و در گورستان پرلاشز در کنار صادق هدایت به خاک سپرده شد‌.

همه به یکدیگر چسبیده بودند‌. زاری می‌کردند و علم‌ها را می‌بوسیدند، گداخانم که هر دو چشمش کور بود، روی کرسی نشسته بود وسط بالاخانه‌. سرش را آرام می‌گرداند و به زاری‌ها گوش می‌داد، هر وقت که زاری از یک گوشه می‌برید به آن طرف برمی‌گشت، زاری دوباره شروع می‌شد‌.