عطش سرمایه‌گذاری در «کارخانه جهان»

گروه صنعت- در حالی که طبق تازه‌ترین گزارش کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل (آنکتاد)، در مجموع سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در جهان طی سال ۲۰۲۰ نزدیک به ۴۲ درصد کاهش یافته است اما آمارها حاکی از آن است که چین در سال ۲۰۲۰ با پیشی گرفتن از ایالات متحده به اصلی‌ترین مقصد سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در جهان تبدیل شده است.
بنا بر گزارشی که یورونیوز در این خصوص منتشر کرده، چین در سال گذشته میلادی موفق به جذب ۱۶۳ میلیارد دلار سرمایه خارجی شده است. این در حالی است که در همین مدت تنها ۱۳۴ میلیارد دلار سرمایه خارجی وارد اقتصاد آمریکا شده است.
این اتفاق در شرایطی رقم خورده که ایالات متحده آمریکا به عنوان جذاب‌ترین مقصد سنتی سرمایه‌گذاری خارجی بوده و در سال ۲۰۱۹ میزان سرمایه‌گذاری‌های خارجی در این کشور ۲۵۱ میلیارد دلار در مقابل ورود ۱۴۰ میلیارد دلاری سرمایه به چین بوده است. در این رابطه دولت دونالد ترامپ با الزام شرکت‌های آمریکایی فعال در چین برای بازگشت به داخل کشور، سیاست تقویت سرمایه‌گذاری داخلی را دنبال می‌کرد. با این حال شواهد نشان می‌دهد از زمان روی کار آمدن دولت ترامپ میزان سرمایه‌گذاری خارجی در این کشور سیر نزولی به خود گرفته است. به طور مثال این رقم در سال ۲۰۲۰ در ایالات متحده ۱۳۴ میلیارد دلار بوده است در حالی که در سال ۲۰۱۶، ۴۷۲ میلیارد دلار سرمایه به ایالات متحده وارد شده و چینی‌ها تنها در این سال موفق به ورود ۱۳۴ میلیارد دلار به کشورشان شده‌اند.
غربی‌ها همچنان مایل به سرمایه‌گذاری در چین هستند
در این رابطه نشریه فوربس با اشاره به شیوع پاندمی کرونا و پیامدهای آن به ویژه برای اقتصادهای قدرتمند جهانی، نمونه‌هایی از سیاست‌های کنترل و مهار بیماری و نیز راهکارهای خروج از شوک اقتصادی ناشی از کرونا میان ایالات متحده و چین را بررسی کرده و گزارش داده است: در حالی که ایالات متحده و سایر کشورهای اروپایی درگیر مهار همه‌گیری کرونا هستند، چینی‌ها خیلی زودتر از این پدیده عبور کرده، تولید را از سر گرفته و تبدیل به تنها اقتصادی در جهان شدند که گزارش رشد اقتصادی آنها در سال ۲۰۲۰ منتشر شد.
شواهد نشان می‌دهد با وجود روابط تنش‌آلودی که میان چین و آمریکا به خصوص در دوران ریاست‌جمهوری ترامپ وجود داشته، شرکت‌های غربی همچنان مایل به سرمایه‌گذاری در اقتصاد پررونق چین هستند. به عنوان مثال «گلدمن‌ساکس» و «جی‌پی‌مورگان» سال گذشته میلادی حضور خود در چین را پررنگ‌تر کرده و علاوه بر «تسلا» که در حال افزایش تولید در این کشور است، «پپسی‌کولا» نیز برای خرید یک فروشگاه ۷۰۵ میلیون دلار در چین سرمایه‌گذاری کرده است.
در این رابطه آدام لینکو تحلیلگر اقتصادی به بلومبرگ گفته است: ایالات متحده و سایر شرکت‌های خارجی همچنان به سرمایه‌گذاری در چین ادامه خواهند داد زیرا این کشور یکی از مقاوم‌ترین اقتصادها در دوران همه‌گیری کرونا بوده و پتانسیل رشد آن نیز در آینده بسیار بیشتر از سایر اقتصادهای بزرگ جهانی است.
چین به سلطه آمریکا پایان داد؟
به گزارش بلومبرگ اقتصاد چین در سه ماهه آخر سال گذشته میلادی دوباره به نرخ رشد خود قبل از شیوع کرونا بازگشته است زیرا موتورهای صنعتی این کشور برای پاسخگویی به افزایش شدید تقاضای صادراتی با قدرت بیشتری مشغول فعالیت شده و رشد اقتصادی و صنعتی فراتر از پیش‌بینی‌ها را محقق کردند. نکته جالب توجه این است که تولید ناخالص داخلی این کشور در سه ماهه آخر ۲۰۲۰، ۵/۶ درصد نسبت به سال گذشته آن رشد کرده و حتی بر آمار رشد جهانی نیز تاثیر گذاشته است. این امر با به کارگیری محرک‌های مالی و پولی و تامین تقاضاها از سوی کارخانه‌های چینی رقم خورده است. با این حال خطر آن وجود دارد که برای اقتصاد چین گسترش نابرابری یک عامل تهدید‌کننده در داخل باشد. یو ژوانگ به عنوان یک اقتصاددان ارشد چینی معتقد است: اکنون اختلاف زیادی بین تولید و مصرف وجود دارد. من در مورد تقاضای داخلی خیلی خوش‌بین نیستم زیرا رشد دستمزد به سطح قبل از همه‌گیری بازنگشته است. از سوی دیگر انگیزه دولت برای حمایت از اقتصاد برای مهار کرونا منجر به افزایش بدهی شده که مقامات در تلاشند چنین چالشی را مهار کنند.
در این راستا به گزارش وال‌استریت‌ژورنال ارقام سرمایه‌گذاری در سال ۲۰۲۰ نشان‌دهنده حرکت چین به سمت مرکز اقتصاد جهانی است که مدت‌ها تحت سلطه ایالات متحده بوده. در همین رابطه است که چین موقعیت خود را به عنوان کارخانه جهان تقویت کرده و سهم خود را از تجارت جهانی روز‌به‌روز افزایش می‌دهد.
مسیر دشوار بایدن برای تعامل یا مقابله با چین
در این وضعیت است که کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند به احتمال زیاد شرایط کنونی سبب می‌شود دولت جدید آمریکا نیز برای به دست آوردن جایگاه قبلی این کشور در اقتصاد جهانی، وارد یک چالش اساسی با چین شود. بنا بر گزارشی که مجله فوربس در این خصوص منتشر کرده، جو بایدن در حالی ریاست‌جمهوری را به دست می‌گیرد که باید با اقتصادی جهانی که اساسا متفاوت از اقتصادی است که با پایان یافتن دوره دوم معاون ریاست‌جمهوری در سال ۲۰۱۷ ترک کرد، مبارزه کند. در دولت قبلی، دونالد ترامپ جنگ تجاری تلخی را با چین آغاز کرد که رویه‌ای متفاوت در اقتصاد جهانی محسوب می‌شد. در دولت قبلی همچنین ترامپ ایالات متحده را از قرارداد نفتا و ترنس پاسیفیک به عنوان بزرگ‌ترین توافق تجارت آزاد جهان خارج کرد. بنابراین آیا بایدن مجبور می‌شود تمامی اقدامات ترامپ را معکوس کند یا اینکه ناچار است به این روند ادامه دهد؟
در حال حاضر به نظر می‌رسد اولویت دولت جدید آمریکا مقابله با ویروس کرونا و تقویت سرمایه‌گذاری‌های داخلی باشد. به گفته کارشناسان اگر بایدن بتواند از این موقعیت موفق بیرون بیاید، به نظر می‌رسد که با همکاری متحدان غربی آمریکا سعی در ایجاد جبهه‌ای واحد در برابر چین خواهد داشت.
بایدن در طول مبارزات انتخاباتی خود از سیاست اقتصادی «ساخت آمریکا» حمایت کرده است که طبق آن متعهد می‌شود سرمایه‌گذاری زیادی در تولید و صنعت آمریکا انجام دهد. این موضوع کاملا متفاوت از شعار اول آمریکای ترامپ نیست. از این رو با افزایش فشار اتحادیه‌های کارگری مبنی بر حمایت از تولید داخلی، احتمالا دست بایدن چندان در خصوص رفع تعرفه‌های تجاری وضع شده با چین باز نباشد. در این میان اگرچه دقیقا مشخص نیست که بایدن در مورد چین چقدر سخت خواهد گرفت، اما طرح ساخت آمریکای وی اقدامی پیشگیرانه در جهت به مخاطره افتادن تولید و صنایع آمریکایی خواهد بود.