علت‌یابی ترس بورس

«جهان‌صنعت»‌- بنیامین نجفی‌-
«بازار سرمایه ترسو شده است». این گزاره‌ای است که این روزها خیلی از کنشگران بازار در مورد بورس تهران مطرح می‌کنند، اما ریشه این ترس کجاست؟ چرا بازار سرمایه بیش از آنکه یک واکنش طبیعی نسبت به اتفاقات اقتصادی و سیاسی در داخل و خارج نشان دهد، بیشتر دچار بیش‌واکنش می‌شود؟ آیا دولت ابزاری برای خروج بورس از وضعیت فعلی دارد؟ واقعیت این است که بورس تهران بیش از آنکه تحت تاثیر روندهای بیرونی و تحولات خارجی باشد، عمدتا تحت تاثیر تصمیمات سیاستگذار در حوزه داخلی است. تصمیماتی که اغلب به صورت ناگهانی و خلق‌الساعه گرفته شده و بعد از مدتی هم با عقب‌نشینی دولت ملغی یا تعدیل شده است، اما این تعدیل باعث نشده است که اثرات مخرب آن بر بازار سرمایه دیده نشود. به نظر می‌رسد تاثیر جنگ رخ‌داده در منطقه در قیاس با آثار و تبعات تصمیمات و برخی اظهارات مقامات دولتی در یک میزان حداقلی باشد و بیشتر جنبه تشدید‌کننده سیگنال‌های منفی را داشته باشد. به عنوان نمونه تنها اظهار‌نظر وزیر راه‌و‌شهرسازی درخصوص خروج سیمان و فولاد از بورس کالا و جریان خبری که به دنبال آن رخ داد، زمینه‌ساز یک شوک به بازار سرمایه و سهم‌های فلزی و معدنی و سیمانی شد. سهم‌هایی که همواره به عنوان لیدرهای بازار شناخته می‌شدند. حالا فقط در همین یک مورد روز گذشته رسما اعلام شد که خروج فولاد و سیمان از بورس منتفی شده است. در این خصوص شنیده‌ها حاکی از آن است که در جلسه روز یکشنبه ستاد اقتصادی دولت با حضور معاون اول رییس‌جمهوری و وزرای صمت، اقتصاد و مسکن، موضوع خروج فولاد و سیمان از بورس کالا منتفی شده است. در این جلسه مقرر شده با همکاری سه وزارتخانه فوق راهکارهایی برای تامین آهن‌آلات مورد نیاز پروژه‌های مسکن ملی با قیمت ترجیحی تدوین شود. همین یک مورد نشان می‌دهد که اظهارنظر یک مقام دولتی که چندان نظر کارشناسی هم نبوده، چه هزینه‌ای را به بازار سرمایه در یک مدت کوتاه تحمیل کرده است. از این رو به نظر می‌رسد دولت در دو وجه سلبی و ایجابی می‌تواند به بازار سرمایه کمک و از آن حمایت کند. از جنبه سلبی می‌تواند برخی تصمیمات را اتخاذ نکند و اجازه دهد بازار مسیر طبیعی خود را برود و از جنبه ایجابی می‌تواند با اتخاذ برخی تصمیمات و استفاده از بعضی ابزارهای سیاستی مثل ورود صندوق‌های تثبیتی و سرمایه‌گذاری شرایط را به نفع سرمایه‌گذاران تغییر دهد. «جهان‌صنعت» در گفت‌و‌گو با کارشناس بازار سرمایه به بررسی ریشه‌های ترس در بورس پرداخته است.
عدم مداخله دولت بهترین اقدام است
نیما نایینیان‌ کارشناس بازار سرمایه در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت» اظهار کرد: از ابتدا به نظر می‌رسید خروج سیمان و فولاد از بورس کالا جدی نباشد و بیشتر شایعاتی در مورد آن مطرح شد. این تجربه بارها اتفاق افتاده بود و به یاد داریم که قبل از عرضه فولاد و سیمان در بورس کالا چه اتفاقات و درگیری‌هایی به دلیل وجود دلال‌ها و واسطه‌ها رخ داد و امیدواریم هر بار به جای اینکه گفته شود قرار است کالایی از بورس کالا خارج شود، این را بشنویم که قرار است یک کالای جدید به بورس کالا وارد شود. او ادامه داد: به نظر من دولت توان این را ندارد که بخواهد به قیمت‌گذاری دستوری ادامه دهد، برخلاف آنچه که بخشی از بدنه دولت به آن دامن می‌زند. دولت اگر بخواهد این کار را ادامه دهد باعث زیان‌آوری صنایع می‌شود و افت صادرات غیرنفتی ما را در پی خواهد داشت. نایینیان تصریح کرد: این اتفاق باعث می‌شود شرکت‌های ما تاثیر منفی بپذیرند، بنابراین دولت می‌تواند از تجربه گذشته درس بگیرد. بازار سرمایه ما نیاز به حمایت دولت ندارد، فقط دولت نباید به آن کاری داشته باشد و این بهترین کمک است. بازار راه خودش را می‌رود. مهم‌ترین اقدام دولت می‌تواند این باشد که تصمیمات یک‌شبه اتخاذ نکند و فضای شایعه و غیرقابل پیش‌بینی بودن اقتصاد را از بین ببرد. هر بار که بازار ما دچار ریزش شدید مثل ۱۷ اردیبهشت ماه امسال شد ریشه آن به مصوبه هیات دولت برگشته که در این مورد مربوط به نرخ خوراک پتروشیمی‌ها بوده است؛ اتفاقی که باعث شد شاخص بازار از ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار واحد به ۲ میلیون واحد برسد. وی افزود: در مورد بازار ثابت شد که شاخص از این میزان فعلی پایین‌تر نخواهد آمد.
شاید ۵ یا ۱۰ درصد دیگر شاخص افت کند و امکان نزول بیشتر وجود ندارد. در واقع چه از نظر ارزش دلاری و چه از نظر عوامل دیگر به نظر می‌رسد بازار یک کف‌سازی خوبی را بالای ۲ میلیون واحد انجام داده است.
نایینیان درخصوص تاثیر جنگ فلسطین و اسرائیل بر بازار سرمایه ایران گفت: واقعیت این است که بعید است آتش تنش‌ها به ایران برسد و بخواهد بازار ما را تحت تاثیر قرار دهد، اما بازار ما ترسو شده و هیجانی رفتار می‌کند.
وقتی درگیری‌ها شروع شد واکنش بورس تهران از بورس تل‌آویو شدید‌تر بود که البته بیش‌واکنشی بود. قبل‌تر هم از چنین روزهایی کم ندیده‌ایم، مثل روزی که ترامپ به عنوان رییس‌جمهوری انتخاب شد. در مجموع در ادامه روند بازار سرمایه بهتر خواهد شد.