غرق در ابهامات

«جهان‌صنعت»- بلاتکلیفی برجام سایه سنگینی را بر فعالیت‌های اقتصادی کشور گسترده است به نحوی که رکود و رخوت در تمامی بازارها و حوزه‌های تولیدی و تجاری مشهود است. در این میان بورس به عنوان آینه تمام‌نمای اقتصاد ایران، به خوبی نشانه‌های این رکود را آشکار کرده است. تداوم بلاتکلیفی‌ها و سیاست آزمون و خطای دولت سیزدهم در اداره کشور حالا اقتصاد را از هر زمان دیگری در آستانه بحران قرار داده است. این روند موجب تداوم نااطمینانی و تقویت ترس در میان سرمایه‌گذاران شده و آنها را از ورود به بازار سرمایه که محل تامین مالی شرکت‌ها و پشتیبانی از تولید و تجارت است، برحذر داشته است. بدین ترتیب بازار سرمایه هر روز، شرایطی بدتر از روز قبل را تجربه می‌کند و به محض آنکه روزنه امیدی دیده می‌شود با یک خبر منفی، این شعله نیز خاموش می‌شود تا وضعیت این بازار در شرایط وخیم‌تری قرار گیرد. در ادامه همین روند بازار سرمایه هفته معاملاتی جاری را نیز در نهایت با افت پشت سر گذاشت تا فرضیه‌های رکود بازار بیش از پیش اثبات شوند.
بر این اساس شاخص کل در پایان معاملات دیروز همچنان در کانال ۳/۱ میلیون واحدی ثابت ماند و ارزش معاملات خرد هم که در روز سه‌شنبه رشد شکننده‌ای را تجربه کرده و روی مرز سه هزار میلیارد تومان قرار گرفته بود، روز گذشته مجددا با افت مواجه شد و به کانال دو هزار میلیارد تومانی بازگشت.
در حالی شاخص‌های بازار سرمایه به عقب رانده می‌شود که نرخ دلار به عنوان اهرم و متغیر مهم بازار طی روزهای گذشته افزایشی بوده و گاه به سقف کانال ۳۱ هزار تومان نیز نزدیک شده است. نرخ نیمایی هم که از اهمیت بالایی برای شرکت‌ها برخوردار است مرز ۲۷ هزار تومان را در نوردیده و از سرکوب دولت تا حد زیادی رهایی یافته است. با این حال اما این متغیر مهم و اهرم سنتی بازار سرمایه این بار نتوانسته در راستای رشد معاملات و شاخص‌های بازار سهام عمل کند. به نحوی که ابهامات اقتصادی و سیاسی که به تبع بلاتکلیفی مذاکرات برجام تشدید شده‌اند، قوی‌تر عمل کرده و در کنار تعمیق رکود اقتصادی در کشور، بورس را هم در همین گرداب گرفتار کرده‌اند. کارشناسان بازار سرمایه با اشاره به تعمیق رکود اقتصادی، ‌وضعیت بازار را طبیعی تلقی می‌کنند و بر این باورند که بازار در انتظار یک تحرک قوی و موثر در اقتصاد کلان کشور است و مادامی که این حرکت در اقتصاد دیده نشود، بازار همین وضعیت را ادامه خواهد داد. در همین حال بازار سرمایه از سمت قیمت‌های جهانی کامودیتی‌ها هم تحت فشار قرار گرفته است. طی ماه‌های اخیر قیمت کامودیتی‌ها با نوسانات زیادی مواجه بوده و به دلیل سیاست‌های انقباضی فدرال‌رزرو آمریکا تحت فشار قرار گرفته است. شرکت‌هایی که در بورس اوراق بهادار تهران حضور دارند عموما از نرخ‌های جهانی تاثیر زیادی می‌پذیرند و از همین رو نوسان در نرخ‌های جهانی کامودیتی‌ها، بر استراتژی سهامداران و سرمایه‌گذاران در بازار سرمایه ایران عمیقا اثرگذار است. بر همین اساس شاخص‌های اقتصاد جهانی نیز به عنوان ریسک دیگر بازار در شرایط کنونی ارزیابی می‌شوند.
تداوم خروج پول
وجود ریسک‌های متعدد اقتصادی و سیاسی در فضای داخلی و بین‌المللی سبب شده است تا معامله‌گران بازار سرمایه، چشم انتظار تحولی سازنده کنار بایستند و از ورود به داد و ستدها خودداری کنند. بدین ترتیب ارزش معاملات خرد بازار طی ماه‌های اخیر افت شدیدی را تجربه کرده و به ویژه از ابتدای شهریورماه بیش از پیش تحت فشار قرار گرفته است. در ادامه همین روند، روز گذشته هم بازار سرمایه شاهد دو هزار و ۵۲۹ میلیارد تومان معامله خرد بود که رقم بسیار پایینی در قیاس با ارزش و پتانسیل‌های واقعی بازار محسوب می‌شود. در همین حال روز گذشته کمترین میزان معامله خرد نسبت به روزهای پایانی پنج هفته گذشته را ثبت کرد. در همین حال حقیقی‌ها به روند خروج پول ادامه دادند تا ۱۴۳ میلیارد تومان تغییر مالکیت از حقیقی به حقوقی ثبت شود. روز گذشته حقیقی‌ها ۷۷ درصد از سهم خرید‌ها و ۸۲ درصد از سهم فروش‌ها را به خود اختصاص دادند. همچنین ۶۰ میلیارد تومان پول حقیقی از نمادهایی با ارزش کمتر از ۴۰ هزار میلیارد تومان و ۸۳ میلیارد تومان نیز از شرکت‌هایی با ارزش بالاتر از ۴۰ هزار میلیارد تومان خارج شد. سرانه خرید هر نماد در بازار نیز به ۷/۱۵ میلیون تومان رسید که نسبت به روز سه‌شنبه کاهش داشت.
عملکرد بورس و فرابورس
بر این اساس روز گذشته شاخص کل بورس با چهار هزار و ۴۷ پله عقب‌نشینی، افت ۲۹/۰ درصدی را ثبت کرد و در ارتفاع یک میلیون و ۳۸۹ هزار و ۷۹ واحد متوقف شد. شاخص هم‌وزن هم ۳۶۹ واحد کاهش یافت. شاخص‌های آزاد شناور، بازار اول و بازار دوم هم به ترتیب افتی معادل ۲۶/۰ درصد، ۲۰/۰ درصد و ۳۹/۰ درصد را تجربه کردند. روز گذشته نمادهای فارس، کگل، وپاسار و شپنا بیشترین تاثیر منفی و نمادهای مبین، خودرو و وغدیر بیشترین تاثیر مثبت را در شاخص کل بورس داشتند. در همین حال، خودرو، خساپا، خگستر، آسیاتک، شستا، انرژی ۳ و کالا پرتراکنش‌ترین نمادهای بورسی بودند. بورس در این روز معاملاتی به ارزش هفت هزار و ۶۱۴ میلیارد تومان را ثبت کرد. در آن سوی بازار، شاخص کل فرابورس هم روز گذشته ۳۶ واحد عقب نشست. در این بازار نمادهای صبا، فزر، خدیزل، بکهنوج، بمپنا و شگویا بیشترین تاثیر منفی و نماد کزغال بیشترین تاثیر مثبت را در شاخص کل داشتند. در همین حال دی، صبا، فزر، کزغال، فتوسا، کرمان و بکهنوج پرتراکنش‌ترین نمادهای فرابورسی بودند. فرابورس در این روز معاملاتی به ارزش ۱۷ هزار و ۸۲۵ میلیارد تومان را ثبت کرد که از این میزان هزار و ۴۸۹ میلیارد تومان مختص معاملات سهام بود.