غفلت از فرصت ترانزیتی

گروه حمل‌و‌نقل- تکمیل پل خلیج‌فارس قدمی برای رفع یکی از موانع تکمیل کریدور شمال-جنوب به شمار می‌رود. با این وجود این اتفاق تاژکنون به دلیل تداوم مشکلات مالی رخ نداده است. پل خلیج‌فارس یک پل جاده‌ای-ریلی در حال ساخت که در حال حاضر روند ساخت آن متوقف شده به طول 4/2کیلومتر در تنگه خوران است که جزیره قشم را به بندر پل در سرزمین اصلی ایران متصل می‌کند. این پل جزیره قشم را از لافت به بندر پل در شهرستان بندر خمیر استان هرمزگان پیوند می‌دهد. قشم همچنین با این پل به کریدور اصلی ترانزیتی که بندر انزلی در دریای خزر را به بندرعباس در خلیج‌فارس و چابهار در دریای عمان متصل می‌کند، ارتباط می‌یابد.
در حالی دبیر شورای‌عالی مناطق آزاد پل ‌خلیج‌فارس را شاه‌کلید عنوان کرده که این پروژه استراتژیک همچنان با مشکل تامین مالی مواجه است.
حجت‌الله عبدالملکی 18بهمن 1401 با تاکید بر اینکه اولویت تکمیل زیرساخت‌ها با زیرساخت‌های ترانزیت و حمل‌ونقل است، گفته بود: در این راستا عملیات اجرایی پل خلیج‌فارس پس از حدود هفت سال توقف به دلیل اهمیت فوق‌العاده بالایی که دارد از سرگرفته می‌شود.
او با اشاره به اینکه در قالب پروژه پل خلیج‌فارس، ظرفیت بندر راهبردی کاوه به 40میلیون تن تخلیه و بارگیری کالا افزایش می‌یابد، اضافه کرد: علاوه بر این در این پل چهار باند رفت و برگشت جاده‌ای خط ریلی و دو مسیر پیاده‌روی ساخته خواهد شد.
او با تاکید بر اینکه پل خلیج‌فارس شاه‌کلید پروژه چهارگانه است، گفت: با تکمیل پل خلیج‌فارس یکی از حلقه‌های مفقوده کریدور شمال- جنوب تکمیل می‌شود.
دبیر شورای‌عالی مناطق آزاد با اعلام اینکه تمام مجوزهای زیست‌محیطی ساخت پل خلیج‌فارس صادر شده است از عملکرد دولت قبل در توقف این پروژه گلایه کرد و افزود: ما از مسوولان دولت قبل گلایه داریم و از آنها ناراحتیم. پل خلیج‌فارس هفت سال معطل مانده است؛ کدام طرح توسعه‌ای کشور مشکل مالی ندارد؟ در دولت قبل برای واردات واکسن کرونا می‌گفتند مشکل مالی و FATF داریم که باعث شد هزاران نفر از مردم عزیز ایران جان خود را از دست بدهند.
دبیر شورای‌عالی مناطق آزاد اظهار کرد: باید بروید پول را جور کنید نباید بگوییم به توسعه کشور منهای اروپا و آمریکا اعتقاد نداریم. تامین مالی ساخت پل خلیج‌فارس از سه بخش دولتی، سازمان منطقه آزاد قشم و فاینانس و سرمایه‌گذاری خارجی انجام می‌شود.
شهریورماه سال گذشته معاون فنی و زیربنایی منطقه آزاد قشم در مکاتبه با شرکت پتروساحل توسعه خلیج‌فارس از تعلیق ساخت پل خلیج‌فارس خبر داد و گفت: «نظر به مشکلات و معضلات موجود در موضوع تامین مالی قرارداد با عنوان موافقتنامه پیمان پروژه شبکه ارتباطی خلیج‌فارس و به جهت دستیابی به منابع فایل قبول در موضوع تامین مالی پروژه پل خلیج‌فارس، بدین سبب و وفق ماده 8-8 شرایط عمومی منضم به پیمان صدرالاشاره، پروژه پل خلیج‌فارس از زمان این ابلاغیه تعلیق می‌شود.
لازم است اقدامات موردنیاز به‌جهت راه‌اندازی سازوکار تعلیق این پروژه در معیت مشاور کارفرما در دستور کار قرار گیرد.
به گزارش «جهان‌صنعت» به نقل از تسنیم، اواخر آبان‌ماه سال قبل دبیر شورای‌عالی مناطق آزاد درباره دلایل توقف این پروژه گفته بود:‌ پل خلیج‌فارس یک پروژه راهبردی است که دستور شخص رییس‌جمهوری را نیز برای ساخت دارد. متاسفانه اختلاف‌نظر با قرارگاه خاتم و یک‌سری پرداخت‌ها منطقی نبود و به همین دلیل پروژه متوقف شده است.
عبدالملکی افزود: پیگیر تامین مالی از طریق فاینانس هستیم که در این راستا با چینی‌ها و اروپایی‌ها مذاکراتی داشته‌ایم ضمن اینکه قرارگاه خاتم‌الانبیا نیز در این زمینه برنامه‌هایی دارد.
در حالی خبری از ساخت پل خلیج‌فارس نبود که حدود سه ماه بعد یعنی اواخر بهمن سال قبل دبیر شورای‌عالی مناطق آزاد با اشاره به برآورد 700میلیون دلاری برای ساخت پل خلیج‌فارس گفته بود: این پل با مشارکت چینی‌ها و تامین بخشی از منابع مالی با تهاتر نفت ساخته می‌شود.
عبدالملکی با بیان اینکه تلاش می‌کنیم پل خلیج‌فارس طی سه سال آینده به بهره‌برداری برسد از مذاکره با پیمانکاران چینی خبر داد و افزود: تعدادی از این پیمانکاران برای تامین مالی این پروژه اعلام آمادگی کردند ضمن اینکه در گفت‌وگو با معاون اول رییس‌جمهور نیز پیشنهاد دادیم پل خلیج‌فارس به عنوان پروژ‌های خط اعتباری ایران و چین در نظر گرفته شود که وی اعلام کرد این موضوع قابل بررسی است.
او با تاکید بر اینکه پل خلیج‌فارس باید اجرایی شود، تصریح کرد: هر کسی به این پروژه تشکیک وارد کند به نظرم یا منافع ملی را نمی‌شناسند یا نیت دیگری دارد. با ساخت پل خلیج‌فارس بعضی از بنادر جنوبی حاشیه خلیج‌فارس از رونق خواهند افتاد. بنابراین باید مراقب باشیم در ساخت این پروژه کارشکنی نشود.
او با بیان اینکه ساخت پل خلیج‌فارس منافع بلندمدت زیادی برای ایران دارد، گفت: پیشرفت فیزیکی این پروژه در حال حاضر 18درصد است که به کندی پیش می‌رود.
اواخر ماه قبل استاندار هرمزگان طی اظهاراتی دلیل ساخته نشدن پل خلیج‌فارس را حاصل تلاش شبکه نفوذ در کشور عنوان کرده و گفته بود:‌ تکمیل پل خلیج‌فارس جزیره قشم را به رقیب اصلی امارات تبدیل کرده و منافع این کشور را به خطر می‌اندازد بنابراین معتقدم به سرانجام نرسیدن این پل حاصل تلاش شبکه نفوذ در کشور است.
در دولت یازدهم و دوازدهم، منابع مالی موردنیاز همواره به‌عنوان مشکل و مانع اصلی ساخته نشدن پل خلیج‌فارس اعلام می‌شد. اکبر ترکان دبیر وقت شورای‌عالی مناطق آزاد آذرماه سال 92 در این‌باره گفته بود: دولت سهم 150میلیارد تومانی خود را در این پروژه پرداخت کرده اما پیمانکار نتوانسته 85درصد فاینانس این پروژه را تامین کند. در توانایی پیمانکار در تامین مالی تردید دارم اما امیدوارم راهی برای تامین منابع مالی مورد نیاز ساخت پل خلیج‌فارس پیدا شود. قصد خلع ید پیمانکار پل خلیج‌فارس را ندارم و در هر صورت می‌خواهیم در اجرا این پروژه کمک کنیم.
مرداد سال 98 نیز محمد اسلامی وزیر وقت راه‌و‌شهرسازی درباره این پروژه گفته بود: ساخت پل خلیج‌فارس به دلایل گوناگونی متوقف شده است؛ این پروژه ملاحظات زیست‌محیطی برای سازمان حفاظت محیط‌زیست داشته است. استانداری هرمزگان و منطقه آزاد اقداماتی را در راستای تامین منابع و مطالعات مهندسی را به‌طور همزمان برای این پل اجرایی کرده‌اند.
او تاکید کرد: با سرمایه‌گذار پل خلیج‌فارس مذاکراتی صورت گرفته تا بتوانیم شاهد از سرگیری ساخت آن باشیم.
وزیر راه با بیان اینکه پل خلیج‌فارس نماد پیشرفته مهندسی برای اتصال جزیره قشم به بندرعباس است، گفت: این پل به رونق اقتصادی منطقه کمک خواهد کرد، ضمن اینکه دسترسی آسان به منطقه آراد قشم فراهم شده و در بخش ترانزیت نیز می‌توان از آن به خوبی استفاده کرد.
پاشنه‌آشیل پل استراتژیک خلیج‌فارس تامین منابع مالی است؛‌ سرعت‌گیر بزرگی که با وجود وعده‌های زیاد تاکنون کاری برای آن انجام نشده است. پل حدود 2کیلومتری خلیج‌فارس یکی از حلقه‌های مفقوده کریدور شمال- جنوب است که می‌تواند نقش موثری در تسریع مبادلات تجاری، ترانزیت و… ایران با کشورهای شمالی و به تبع آن کسب درآمد برای اقتصاد کشور داشته باشد.