غفلت سیاستگذار

سیدعزیز آرمن*- غفلت و بی‌توجهی سیاستگذار به نقش بنگاه‌های کوچک و متوسط در تقویت بنیه اقتصادی ایران را می‌توان نتیجه و ماحصل رکودی دانست که سال‌هاست بر اقتصاد ایران سایه افکنده است تا مرگ و ورشکستگی واحدهای تولیدی جدای از این پدیده اقتصادی نباشد. به نظر می‌رسد ضربه‌پذیری و آسیب‌پذیری بنگاه‌های کوچک و متوسط به دلیل عدم برخورداری از بنیه و بدنه قوی اقتصادی در مقایسه با بنگاه‌های بزرگ اقتصادی به مراتب بیشتر است. در عین حال آثاری که ورشکستگی و تعطیلی بنگاه‌های کوچک و متوسط بر میزان و حجم بیکاری در اقتصاد برجای می‌گذارند نیز بیشتر از بنگاه‌های بزرگ تولیدی است. این مساله می‌تواند به این دلیل باشد که بنگاه‌های کوچک و متوسط با سرمایه‌های اندک در مقایسه با بنگاه‌های بزرگ با تراکم سرمایه بالا معمولا کاربر هستند. چنین موضوعی نقش چنین بنگاه‌هایی را در رشد و توسعه اقتصادی و افزایش اشتغال پررنگ‌تر از بنگاه‌های بزرگ اقتصادی می‌کند، اما در مقابل از سهم بنگاه‌های بزرگ اقتصادی با سرمایه‌های بالا و هنگفت در افزایش اشتغال و کاهش بیکاری می‌کاهد. چنین موضوعی در شرایط رکود اقتصادی اهمیت بیشتری پیدا می‌کند و نشان می‌دهد که تعطیلی و ورشکستگی بنگاه‌های کوچک و متوسط اقتصادی به افزایش بیکاری دامن می‌زند. تنها در چنین شرایطی است که می‌توان به اهمیت و نقش بنگاه‌های کوچک در فرآیند توسعه اقتصادی پی برد. اگر مسوولن توجه ویژه‌ای به بنگاه‌های کوچک و متوسط داشته باشند و نیازهای اقتصادی آنان را به گونه‌ای جدی‌تر پاسخ گویند، می‌توان به یکی از نتایج مهم اقتصادی یعنی کاهش بیکاری دست یافت، در غیر این صورت آثار اشتغالزای ناشی از فعالیت این بنگاه‌ها از اقتصاد رخت برمی‌بندد و کاهش مشارکت نیروی کار در اقتصاد را موجب می‌شود.
اما در حالی که سایه مرگ بر سر فعالیت‌های تولیدی در اقتصاد ایران سنگینی می‌کند مسوولان و سیاستگذاران توجه چندانی به این قضیه مبذول نمی‌دارند. به عبارتی این موضوع نیز همانند دیگر پدیده‌های رخنه کرده در اقتصاد کشور مورد غفلت قرار گرفته و به حاشیه رانده شده است. شاید یکی از دلایلی که موجب شده سیاستگذار نسبت به اهمیت چنین بنگاه‌هایی در اقتصاد غفلت کند، توان پایین اقتصاد کشور باشد. این موضوع به ویژه در شرایط کنونی که اقتصاد تحت تحریم‌های آمریکا قرار دارد اهمیت ویژه‌ای پیدا می‌کند. کمبود سرمایه در اقتصاد و فقدان یا کمبود امکانات لازم برای چنین منظوری می‌تواند دلیل دیگری برای غفلت از چنین بنگاه‌هایی باشد. با همه اینها به نظر می‌رسد اولویت‌بندی مسوولان امر موضوع مهمی است که می‌تواند نتایجی همچون ورشکستگی و تعطیلی واحدهای تولیدی و مرگ بنگاه‌های اقتصادی را به دنبال داشته باشد، در چنین شرایطی رسالت اصلی رسانه‌ها این است که با اعلام عمومی چنین موضوعاتی توجه مسوولان را به مسائل ریز و درشت اقتصادی جلب کنند تا شاید گرهی از اقتصاد بیمار ایران باز شود. * اقتصاددان