غول نقدینگی و چراغ جادو

ممکن است معنای واژه‌ها تغییر یافته باشد، در اظهاراتی که مشابه آن پیش از این هم شنیده شد، محمود بهمنی، رییس کل بانک مرکزی تصریح کرده که دغدغه نقدینگی دارد و بلافاصله از انتشار اوراق مشارکت به میزان ۱۰ هزار میلیارد تومان خبر داده است. با این اقدام احتمالا آقای رییس اراده کرده که برای مهار نقدینگی و از میان بردن تاثیر مخرب آن اقدامی را صورت دهد.

اما جمع‌آوری ۱۰ هزار میلیارد تومان در مقابل دریای ۳۰۰ هزار میلیارد تومانی نقدینگی سرگردان تنها به برداشتن یک استکان از یک استخر شبیه است. آقای رییس کل اگر معنای دغدغه را خوب درک کرده حتما می‌داند که حذف یا در اختیار گرفتن سه درصد از کل نقدینگی کشور اهرمی برای مهار یا مدیریت کل نقدینگی به دست نمی‌دهد به همین دلیل است که می‌توان از آقای رییس کل پرسید که آیا اصل معنای دغدغه را متوجه می‌شود و اگر متوجه می‌شود اقدام‌هایی که تاکنون یا از این پس انجام داده یا می‌دهد، آیا به این دغدغه پاسخ خواهد داد؟

حتی اگر این ۱۰ هزار میلیارد تومان از سطح بازار جمع شود، در زندان اوراق مشارکت ماندگار خواهد شد؟ ابهام زیادی در مورد اصل جمع‌آوری این میزان و کارایی اوراق مشارکت تبلیغ شده وجود دارد. در این‌باره پرسش اساسی آن است که با وجود پرداخت سود ۲۰ درصد از سوی بانک‌ها، چه جذابیتی برای اوراق مشارکت باقی خواهد ماند. چه اگر این نرخ سود کارکرد مناسبی داشت، بانک‌ها به اندازه کافی در جمع‌آوری نقدینگی موفق بودند. به عبارت دقیق‌تر اوراق مشارکت با نرخ سود مشابه نرخ سود بانکی مجالی برای تاثیرگذاری و جذب نقدینگی پیدا نخواهد کرد هرچند که مورد حمایت رییس کل بانک مرکزی و همکارانش باشد.

علاوه بر این وقتی نرخ تورم رسمی بالای ۲۰ درصد است همان‌طور که نرخ سود بانکی در کشاندن پول‌ها به صندوق بانک ناموفق است، نرخ سود اوراق نیز نخواهد توانست پول‌های سرگردان را به سمت سرمایه‌گذاری سرازیر کند؛ اگر هدف از سرمایه‌گذاری یا گردش پول در صحن اقتصادی کشور، دریافت سود و نگهداری یا افزایش قدرت مالی صاحب ثروت باشد، آنگاه بسیار طبیعی است که جذابیت با افزایش سود ارتقا یابد. در این صورت اگر فرد خود بتواند از ثروتش بهره ببرد، روشن است که آن را به اوراق مشارکت یا بانک نمی‌سپارد اما افراد صاحب ثروت که برای سپردن ثروت خود دسترسی مناسب نداشته باشند چندان زیاد نیستند به همین دلیل فقط میزان اندکی از ثروت و نقدینگی سرگردان به سرمایه تبدیل شده و افسار آن را نهادهای پولی اعم از دولتی یا خصوصی در اختیار گرفته‌اند.

با این وجود نه فقط رییس کل بانک مرکزی و همکارانش بلکه مدیران اقتصادی کشور به اقداماتی نظیر انتشار اوراق مشارکت برای به زانو درآوردن غول نقدینگی دل بسته‌اند غافل از آنکه چراغی که می‌تواند این غول را در خود جای دهد، چراغ رونق اقتصادی و افزایش فعالیت‌های تولیدی و صنعتی است. بر این پایه می‌توان تصور کرد تلاش‌هایی که برای مهار غول نقدینگی تدبیر می‌شود در آینده‌ای نه چندان دور بی‌اثر گردد و دولتمردان دوباره در نقطه فعلی متوقف شوند.