فارابی به قزاقستان و ترکیه می‌رسد؟

گروه میراث فرهنگی- تعلل مدیران میراث فرهنگی و دیگر متولیان کشوری در سال‌های گذشته باعث شده بسیاری از میراث ناملموس فرهنگی ایران به نام دیگر کشور‌ها سند بخورد. در روزهایی که مدیران فرهنگی کشور از لزوم حفظ و حراست از تمدن ایرانی سخن می‌گویند و هویت انسان امروز را مدیون گذشته می‌خوانند، بزرگان و مشاهیر ایران به همراه یادگار‌های فرهنگی‌شان به دست دیگران حراج می‌شوند. قصه‌ای تلخ که با وجود هشدارهای دوستداران حوزه میراث فرهنگی و هویت ایرانی بارها تکرار شده است.
مولانا، تار و ورزش چوگان از جمله داشته‌های تمدن ایرانی است که به نام کشورهای همسایه ایران شناخته می‌شود؛ سرمایه‌هایی که می‌تواند در خدمت فرهنگ و اقتصاد ایران باشد و امروز سرنوشت دیگری دارد.
در تازه‌ترین اقدام قزاقستان به همراه ترکیه قدم‌های اولیه را برای ربودن فارابی، فیلسوف تاثیر‌گذار ایرانی برداشته‌اند.
خانه- موزه فارابی در ترکیه افتتاح شد
خانه- موزه فارابی، اندیشمند و فیلسوف بزرگ ایرانی، با همکاری دو کشور قزاقستان و ترکیه، در شهر استانبول افتتاح شد.
خانه- موزه فارابی فیلسوف و دانشمند بزرگ ایرانی به مناسبت هزار و صد‌و‌پنجاهمین سالگرد تولد وی که قرار است در سال ۲۰۲۰ توسط یونسکو جشن گرفته شود، توسط دانشگاه ملی فارابی قزاقستان و شهرداری استانبول، با حمایت شورای همکاری کشورهای ترک‌زبان و سفارت قزاقستان در ترکیه افتتاح
شده است.
در این مراسم معاون شهردار استانبول، دبیر‌کل سازمان بین‌المللی فرهنگ ترکی (TURKSOY)، رییس دانشگاه ملی فارابی قزاقستان، رییس دانشگاه استانبول و نمایندگانی از سفارت قزاقستان در ترکیه برگزار شد.
این خانه- موزه که در مرکز شهر توریستی استانبول واقع شده دارای چند بخش است که هر کدام اطلاعات منحصر به فردی درباره مراحل مختلف زندگی و کار ابونصر محمد بن محمد فارابی اندیشمند بزرگ جهان اسلام ارائه می‌دهند که به عنوان معلم دوم بشریت (پس از ارسطو، معلم اول) شناخته می‌شود.
در این موزه، مجسمه، آثار تاریخی، آثار فارابی که نقشی اساسی در بسیاری از حوزه‌های دانش بشری داشت و همچنین کتاب‌هایی که درباره وی نگاشته شده به نمایش گذاشته شده است. میراث فکری به جامانده از فارابی شامل حوزه‌های ریاضیات، فلسفه، شیمی، زیست‌شناسی، ستاره‌شناسی، پزشکی، منطق، جامعه‌شناسی، علوم سیاسی، قانون، اخلاق و سایر حوزه‌های علمی می‌شود.
نظام‌مند کردن و طبقه‌کردن علوم توسط فارابی بعدها به توسعه اندیشه علمی در جهان انجامید و وی با فعالیت‌های خلاقانه‌ خود پلی معنوی میان شرق و غرب ایجاد کرد.
‌گالیم موتانوف‌ رییس دانشگاه ملی قزاقستان (فارابی) در سخنانی در مراسم افتتاحیه این خانه- موزه گفت: ایجاد یک خانه- موزه مستقل برای فارابی در ترکیه، نقطه عطف مهم دیگری در بیشتر شناساندن گنجینه فرهنگی ترکی و قزاقی از طریق میراث فارابی است که نقشی ارزشمند در تاریخ تمدن بشری ایفا کرد.
زندگینامه معلم ثانی
ابونصر محمد‌بن محمد طرخانی ملقب به فارابی، در حدود سال ۲۵۷هجری قمری/ ۸۷۰میلادی در دهکده «وسیج» از ناحیه پاراب (فاراب) در فرارود (شهر اُترار کنونی در جنوب قزاقستان) یا پاریاب (فاریاب) خراسان در افغانستان کنونی به دنیا آمد. دهخدا به نقل از بدیع‌الزمان فروزانفر می‌نویسد: «اسم پدر او طرخان و نام جدش اوزلوغ است. درشرح زندگی فارابی مطلبی که بر جریان واقعی زندگی دوران طفولیت و جوانی او باشد در کتاب‌ها وجود ندارد. ابن ابی اصیبعه دو خبر متناقض درباره او نقل می‌کند: اول اینکه فارابی در آغاز کار نگهبان باغی در دمشق بود و دوم اینکه، در عنفوان جوانی به قضاوت مشغول بود و چون به معارف دیگر آشنا شد، قضاوت را ترک کرد و با تمام میل به طرف معارف دیگر روی آورد.» در جوانی برای تحصیل به بغداد رفت و نزد «متی بن یونس» به فراگرفتن منطق و فلسفه پرداخت. سپس به حران سفر کرد و به شاگردی «یوحنا بن حیلان» درآمد.
از آغاز کار، هوش سرشار و علم‌آموزی وی سبب شد که همه موضوعاتی را که تدریس می‌شد، به خوبی فرا گیرد. به زودی نام او به عنوان فیلسوف و دانشمند شهرت یافت و چون به بغداد بازگشت، گروهی از شاگردان، گرد او فراهم آمدند که ‌یحیی بن عدی‌ فیلسوف مسیحی یکی از آنان بود. در سال ۳۳۰ هجری قمری/۹۴۱میلادی به دمشق رفت و به ‌سیف‌الدوله حمدانی‌ حاکم حلب پیوست و در زمره علمای دربار او درآمد. فارابی در سال ۳۳۸هجری قمری/۹۵۰میلادی در هشتاد سالگی در دمشق وفات یافت. عده‌ا‌ی بر این باورند که ابونصر هنگامی که از دمشق به عسقلان می‌رفت به دزدان برخورد. ابونصر گفت: «هر آنچه از مرکب، سلاح، لباس و مال هست بگیرید و با من کاری نداشته باشید.» آنها نپذیرفتند و قصد کشتن او کردند. ابونصر به ناچار با آنها جنگید و کشته شد. امرای شام از حادثه با‌خبر شدند. ابونصر را دفن کردند و دزدان را بر سر قبر او دار زدند.
مورخان اسلامی معتقدند که فارابی فردی زهد‌پیشه و عزلت‌گزین و اهل تامل بود. اعتراض او از امور دنیوی به حدی بود که با آنکه سیف‌الدوله برایش از بیت‌المال حقوق بسیار تعیین کرده بود، به چهار درهم در روز قناعت می‌ورزید.
فارابی در انواع علوم بی‌همتا بود. چنانکه درباره‌ هر علمی از علوم زمان خویش کتاب نوشت و از کتاب‌های وی معلوم می‌شود که در علوم زبان و ریاضیات و کیمیا و هیات و علوم نظامی و موسیقی و طبیعیات و الهیات و علوم مدنی و فقه و منطق دارای مهارت بسیار بوده‌ است.
درست است که کندی نخستین فیلسوف اسلامی است که راه را برای دیگران پس از خود گشود، اما او نتوانست مکتب فلسفی تاسیس کرده و میان مسائلی که مورد بحث قرار داده وحدتی ایجاد کند. در صورتی که فارابی توانست مکتبی کامل را بنیان نهد.
ابن‌سینا او را استاد خود می‌شمرد و ابن رشد و دیگر حکمای اسلام و عرب، برایش احترام زیادی قائل بودند. از جمله سخنی از ابن‌سینا است که اوج منزلت علمی او را بیان می‌کند: کتاب مابعدالطبیعه را مطالعه کردم و بعد از چهل مرتبه مطالعه نتوانستم از اغراض مولف آن آگاهی پیدا کنم تا اینکه در بازار به کتابی از ابونصر فارابی برخورد کردم که شرحی بر کتاب مابعد‌الطبیعه بود. بعد از مطالعه آن توانستم مطالب ما‌بعد‌الطبیعه را در‌یابم و بسیار مسرور شدم. در سنت فلسفه اسلامی، فارابی را بعد از ارسطو که ملقب به «معلم اول» بود، معلم ثانی لقب داده‌اند.