فاز احتیاط فعال شد

گروه بورس- در هفته‌ای که پشت‌سر گذاشتیم، جریان معاملات در بازارهای دارایی‌محور به طرز چشمگیری به دو بخش تقسیم شد. در نهایت در روزهای پایانی هفته، اتفاقی کم‌نظیر رخ داد. سمت راست تابلوی بورس، هیجان و صف خرید بود و سمت چپ نمودارهای دلار و سکه، افت قیمت و اضطراب دیده می‌شد. داستان این هفته بازار سرمایه، از دوشنبه‌ای تلخ و سرخ آغاز شد که با یک چرخش ناگهانی شبانه و انتشار اخباری موثق مبنی بر مذاکرات ایران و ایالات متحده در روز شنبه، امید به دل سهامداران برگشت. از زمانی که خبر مذاکرات احتمالی ایران و آمریکا منتشر شد، ورق بازارها به‌کلی برگشت. نتیجه؟ سهم‌ها رشد کردند و طلا و دلار زمین خوردند.
بورس که تا پیش از این در شوک ریزش‌ها به سر می‌برد، در دو روز پایانی هفته جان تازه‌ای گرفت. شاخص کل با رشد 71/‏0‌درصدی و شاخص فرابورس با رشد قابل‌توجه 22/‏1درصدی، بالاخره پس از هفته‌ها توانستند قله بازدهی هفتگی را ازآن خود کنند اما در سوی دیگر، سکه در دو روز کاری پایانی هفته با افت سنگین 29/‏10‌درصدی روبه‌رو شد و دلار نیز افتی معادل 81/‏3‌درصد را تجربه کرد. گویا انتظارات از نتیجه مذاکرات شنبه به قدری قوی بود که سرمایه‌گذاران بازارهای طلا و ارز به‌سرعت عقب‌نشینی کردند.
ترین‌های روزهای نوسانی
در هفته معاملاتی گذشته، تعدادی از نمادها درخشان‌تر از دیگران ظاهر شدند. در صدر جدول بازدهی هفتگی، نماد فبیرا با رشد 97/‏12‌درصدی قرار گرفت. پس از آن، وپاسار با 50/‏12درصد، حرهشا با 34/‏12درصد، غدانه با 29/‏12‌درصد و سباقر با 27/‏12‌درصد بازدهی در رده‌های بعدی ایستادند.
در میان صنایع، نساجی با بازدهی 22/‏8‌درصد پیشتاز بود. پس از آن، ماشین‌آلات الکتریکی با 45/‏7درصد، بانک‌ها و موسسات اعتباری با 01/‏6درصد، سیمان، آهک و گچ با 40/‏5‌درصد و حفاری با 55/‏3‌درصد در رتبه‌های بعدی قرار گرفتند. نمادهای بانکی این روزها از دو اتفاق مهم سود می‌برد؛ یکی افزایش نرخ تسعیر ارز و دیگری احتمال پیوستن ایران به FATF که می‌تواند درهای تازه‌ای از رشد را برای این گروه باز کند.
در سمت دیگر بازار، برخی نمادها سقوط کردند و در لیست بازندگان هفته قرار گرفتند. دهدشت با افت 44/‏11‌درصدی بیشترین کاهش را داشت. بپویا با 71/‏9درصد، آ‌س‌پ با 51/‏8درصد، فالوم با 22/‏8‌درصد و وشمال با 66/‏7‌درصد دیگر نمادهای منفی هفته بودند.
در خصوص صنایع، گروه فرآورده‌های نفتی با کاهش 29/‏5‌درصدی بیشترین افت را تجربه کرد. کاهش جهانی قیمت نفت‌خام که به افت هفتگی 49/‏8‌درصدی انجامید، بار سنگینی را به دوش پتروشیمی‌ها گذاشت و فشار فروش در این صنعت را شدت بخشید. در ادامه، صنایع سخت‌افزار و تجهیزات با 73/‏4درصد، تولید فلزات گرانبهای غیرآهنی با 53/‏3درصد، سایر مواد معدنی با 01/‏3درصد و ماشین‌آلات با 37/‏2‌درصد دیگر زیان‌دیدگان اصلی هفته بودند.
در مجموع، این هفته با وجود همه نوسان‌ها و فرازونشیب‌ها، فرصت‌هایی برای فعالان بازار سهام به همراه داشت. حالا تمام نگاه‌ها به شنبه دوخته شده؛ جایی که مشخص می‌شود آیا روند مذاکرات ادامه‌دار و اثرگذار خواهد بود یا فضای مثبت فعلی تنها یک موج زودگذر است. اگر مذاکرات جدی و با خروجی مثبت دنبال شود، ممکن است بازار سرمایه با شتاب بیشتری به رشد ادامه دهد اما در غیراین صورت، بار دیگر ممکن است شاهد بازگشت هیجانات منفی باشیم. این هفته پرنوسان، بیش از هر زمان دیگری اهمیت تحلیل درست، صبر و انتخاب هوشمندانه دارایی‌ها را به معامله‌گران یادآوری کرد.
شنبه: معامله‌ با طعم احتیاط
بازار سرمایه در نخستین روز کاری هفته گذشته با فضای خاصی روبه‌رو شد؛ فضایی که در آن امید و ترس همزمان تنفس می‌کردند. از یک سو بسیاری از معامله‌گران نسبت به کاهش تنش‌های سیاسی در سطح منطقه امیدوار بودند و این امید می‌توانست فرصتی برای بازگشت رشد به سهام باشد و در سوی دیگر، افت شدید قیمت‌های جهانی به‌خصوص در بازار کامودیتی‌ها که حاصل سیاست‌های تعرفه‌ای جدید ایالات متحده بود، باعث نگرانی جدی در میان دارندگان سهام کامودیتی‌محور شد.
همین دوگانگی باعث شد شنبه‌ای نسبتا متعادل برای بورس رقم بخورد؛ به‌طوری که تعداد نمادهای مثبت و منفی در پایان معاملات تقریبا برابر بود. ارزش معاملات نیز تغییر محسوسی نداشت و همچنان در محدوده 7‌هزار‌ میلیارد تومان باقی ماند. به‌نظر می‌رسید که معامله‌گران روز شنبه منتظر روشن‌تر شدن ابعاد تحولات سیاسی و اقتصادی هستند تا مسیر خود را با قطعیت بیشتری انتخاب کنند. این سردرگمی همچنان بازار سهام و طلا را رها نکرده و نوسانات بسیاری را نیز به جریان معاملات تحمیل کرده است.
در میان گروه‌ها، بانکی‌ها همچنان صدرنشین بودند. بهبود تراز عملیاتی بانک‌ها، افزایش درآمد از محل تسعیر ارز و فروش دارایی‌ها و البته بهبود نسبت‌های مالی باعث شده این گروه بار دیگر به مرکز توجه سهامداران تبدیل شود. برخلاف گذشته، درآمد تسهیلات حالا به‌خوبی سود سپرده‌ها را پوشش می‌دهد و همین موضوع اعتماد سرمایه‌گذاران را به سودآوری پایدار بانک‌ها افزایش داده است. اگر مجامع پیش‌رو تقسیم سود مطلوبی ارائه دهند، احتمال صعود دوباره قیمت سهام بانکی چندان دور از ذهن نخواهد بود.
بازار طلا اما تحت‌فشار قرار داشت. قیمت جهانی انس نزول کرد و همزمان حباب شمش و طلای آب‌شده نیز رو به کاهش گذاشت. این در حالی است که نرخ دلار نسبت به هفته گذشته تغییر معناداری نداشت. در نتیجه کاهش هیجانات سیاسی و ثبات نسبی ارزی باعث شده صندوق‌های طلا نیز روز منفی را تجربه کنند. حباب سکه برخلاف شمش، همچنان ثابت ماند که از تداوم امید بخشی از بازار به حفظ روند صعودی طلا خبر می‌داد.
یکشنبه: زیر فشار فروش
یکشنبه گذشته روزی بود که بازار در دامی از فشار فروش گیر افتاد و در نهایت به‌شدت منفی بسته شد. ۷۰‌درصد از نمادها در صف‌های فروش گرفتار شدند و ارزش معاملات با کاهش ۱۰۰۰‌میلیارد تومانی به ۶۰۰۰‌میلیارد تومان رسید. نمادهای بزرگ کامودیتی‌محور تحت‌تاثیر افت قیمت‌های جهانی به صف فروش پیوستند و سهم‌های شاخص‌ساز مانند وبملت نیز در این روز قرمز بی‌نصیب نمانده و به صف فروش نشستند. در طرف مقابل، نمادهای کوچک‌تر بنیادی مثل گروه سیمان روزی متفاوت داشتند و در صف خرید قرار گرفتند.
در بازار طلا هم یک برگشت ضعیف مشاهده شد. بعد از افت شدید صندوق‌های طلا در روز شنبه، در دومین روز معاملاتی هفته شاهد روند مثبت این صندوق‌ها بودیم. دلار هم نسبت به روز شنبه ۱۵۰۰ تومان بالاتر معامله شد اما این برگشت نه‌تنها قوی نبود بلکه صرفا از نوسانات دلار نشات می‌گرفت. پیش از انتشار خبر مذاکرات، تحلیلگران معتقد بودند که اگر دلار بالای 100‌هزار تومان ثابت بماند، وضعیت طلا و صندوق‌های آن به تعادل خواهد رسید اما اگر دلار زیر این مرز سقوط کند، صندوق‌های طلا دوباره وارد فاز منفی خواهند شد؛ اتفاقی که در روزهای پایانی هفته شاهد آن بودیم.
در سیاست، موضوع مذاکرات هسته‌ای به نقطه حساس خود رسیده است. از زمانی که ترامپ وارد کاخ سفید شد، حل‌وفصل موضوع هسته‌ای ایران با مشکلات زیادی روبه‌رو بوده است. اگرچه ایران همچنان از مذاکره غیرمستقیم دفاع می‌کند، سیگنال‌هایی از سوی مقامات ایران و وزیر امور خارجه کشورمان نشان می‌دهد که مذاکرات مستقیم تنها در صورتی که تهدیدات کمتری وجود داشته باشد، منطقی خواهد بود. بازارها در روزهای ابتدایی هفته به دقت منتظر بودند که آیا این سیگنال‌ها به واقعیت تبدیل می‌شود یا نه، چون زمان محدود است و هر روز می‌تواند سرنوشت‌ساز باشد.
دوشنبه: تله فروش
بازار سرمایه در دوشنبه گذشته با سقوطی آزاد مواجه شد. در حالی که برخی از سهم‌ها با شناور پایین و نسبت E/‏P زیر ۴، همچنان توانسته بودند جلب توجه برخی از خریداران را به خود جلب کنند، اما در مجموع، بازار به یک دشت خالی از خریدار تبدیل شده بود. این بی‌اعتمادی به وضعیت بازار، فشار فروش را بیشتر و بیشتر کرد و در آخر حتی فشارهای کم‌حجم از سمت فروشندگان، به راحتی توانست بازار را به سمت یک نزول شدید و گسترده سوق دهد. در نتیجه، ۷۷‌درصد از نمادها در محدوده منفی بسته شدند و تابلو ریخت قرمز بر تن کرد.
در بازار ارز، دلار آزاد به طور چشمگیری در حال شکستن سقف‌های تاریخی خود بود. دلار به سطوحی رسیده بود که عملا شکست مقاومت جدید محسوب می‌شود. این روند صعودی و از طرفی سکون بانک مرکزی در نقش یک تماشاگر منفعل که هیچ اقدامی برای کنترل بازار ارز انجام نمی‌داد، بازار طلا را نیز داغ کرد. بانک مرکزی، که انتظار می‌رفت از طریق سیاست‌های مناسب و تصمیم‌گیری‌های سریع بازار ارز را کنترل کند، به نظر در این برهه زمانی هیچ‌گونه واکنشی نشان نداد و بازار را به حال خود رها کرد. این بی‌عملی به دلار اجازه داد تا یک پله دیگر نیز صعود کند.
در عرصه سیاست، مذاکرات هسته‌ای ایران به مرحله‌ای حساس و پیچیده وارد شده بود. در روزهای شنبه و یکشنبه، مسوولان ایرانی بیش از چندین بار اعلام کردند که همچنان به مذاکره غیرمستقیم با طرف‌های مقابل تمایل دارند اما طرف آمریکایی به صراحت اعلام کرد که تنها راه پیش‌روی مذاکرات، مذاکره مستقیم است. این اظهارات و سیگنال‌ها به وضوح نشان‌دهنده تحولی بزرگ در روند مذاکرات هسته‌ای بود. این روند باعث شد که سیگنال‌های منفی در بازارهای دارایی طنین‌انداز شود و فعالان اقتصادی این سوال را مطرح کنند که آیا ایران به مذاکره مستقیم تن خواهد داد؟ به نظر می‌رسد که دوران مذاکرات غیرمستقیم به سر آمده و ایران باید آماده ورود به مرحله جدیدی از مذاکرات با طرف‌های غربی شود. این تحولات، انتظارات را از آینده بازارها به‌شدت تغییر داده و فضای پرتنشی را در بازارهای مختلف به وجود می‌آورد.
سه‌شنبه: صبح به خیر سهام
دوشنبه هفته گذشته یکی از عجیب‌ترین روزهای بازارها در ماه‌های اخیر بود؛ بازاری در آستانه سقوط و ناامیدی‌ای که همه‌جا موج می‌زد. دلار با سرعت به سمت سقف‌های تازه‌ای حرکت می‌کرد و بورس در رنگ سرخ فرو رفته بود. هیچ‌کس فکر نمی‌کرد آن شب، معادلات به‌کلی تغییر کند اما ناگهان، در یک چرخش غافلگیرکننده، ترامپ از مذاکراتی مهم در روز شنبه خبر داد؛ گفت‌وگویی که قرار بود با حضور مقامات بلندپایه ایران و آمریکا برگزار شود. این بار اما عراقچی هم مهر تایید بر این خبر زد و در کمال شگفتی، کنفرانس خبری ترامپ و نتانیاهو بدون تهدید، بدون تنش و بدون سیگنال منفی تمام شد.
سه‌شنبه، بازار با شوکی از جنس امید بیدار شد. شاخص‌ها جهش کردند، ۸۴‌درصد نمادها مثبت بسته شدند، صف‌های خرید از در و دیوار تابلو بالا رفتند و چیزی حدود ۶‌هزار‌ میلیارد تومان سفارش خرید روی تابلو بدون پاسخ باقی ماند. در طرف دیگر، دلار که تا مرز خطرناکی پیش رفته بود، یکباره به محدوده ۱۰۰‌هزار تومان بازگشت. صندوق‌های طلا که هفته‌ها جزو پرتقاضاترین‌های بازار سرمایه بودند، حالا در منفی ۱۰‌درصد به صف فروش نشسته بودند و بازار سکه و شمش بورسی نیز در صف فروش معاملات روز سه‌شنبه را به پایان برد.
این اولین باری نبود که زمزمه مذاکره شنیده می‌شد، اما این بار ماجرا فرق داشت؛ بازار باور کرد. همه‌چیز از مسیر تقابل نظامی به سمت میز مذاکره تغییر مسیر داد. کارشناسان معتقدند که اگر مذاکرات به شکلی واقعی و پایدار پیش برود، قیمت طلا و دلار احتمالا با فشار بیشتری روبه‌رو خواهند شد و صندوق‌های طلا حتی تا ۲۰‌درصد دیگر هم ممکن است ریزش کنند. در مقابل، اگر این فضا موقت باشد و شنبه خبرهای ناامیدکننده برسد، مسیر بازگشت برای طلا و دلار آماده است.
سهامداران که سال‌هاست طعم ناامیدی را چشیده‌اند، هنوز مرددند. با این حال، جو خوش‌بینی فعلا باعث شده خریداران برای شکار بازدهی سریع، وارد معاملات شوند.
چهارشنبه: تلخی انتظار
چهارشنبه هفته گذشته، بازار سرمایه شاهد افزایش محسوس عرضه‌ها بود. ارزش معاملات به رقم قابل‌توجه ۱۰‌هزار‌ میلیارد تومان رسید و در نهایت، ۶۴‌درصد نمادها در محدوده منفی بسته شدند. هرچند در دقایق پایانی بازار، تقاضا در نمادهای پرتراکنش کمی جان گرفت اما این موج به کل بازار سرایت نکرد. فضای بازار همچنان با نگرانی از سرنوشت مذاکرات شنبه همراه بود و همین تردید، مانع از ورود مطمئن خریداران به سهام شد. از سوی دیگر، چشم بسیاری از معامله‌گران به طلا و دلار است. با هر تکانه‌ای در قیمت این دو، برخی ترجیح می‌دهند از سهام فاصله بگیرند. البته صندوق‌های طلا که با صعود آغاز کرده بودند، در ادامه منفی شدند و تا پایان روز حدود ۷‌درصد نوسان منفی را به ثبت رساندند. با این حال، اگر شنبه خبری منفی از مذاکرات مخابره نشود، می‌توان دوباره انتظار افزایش تقاضا را در بازار داشت.
در شرایط فعلی که عدم قطعیت بسیار مشهود است، روند نوسانی بازار ادامه دارد. تا وقتی که وضعیت مذاکرات مشخص نشود نه سهام و نه بازارهای موازی، روندی صاف و یکنواخت ندارند و نخواهند داشت. در این فضا، سهام با وجود نوسانات، برآیند مثبتی را نوید می‌دهد چراکه هنوز دارای حباب منفی است. در مقابل، طلا که در ماه‌های اخیر با حباب مثبت رشد کرده بود، حالا با برآیندی منفی یا نهایتا درجا زدن روبه‌رو است. این وضعیت، با نوسانات سنگین بازارهای جهانی همراستا شده و معامله‌گران ایرانی را وارد یکی از سخت‌ترین دوره‌های تصمیم‌گیری کرده است. در این فضا، بسیاری ترجیح می‌دهند ترکیبی از سهام، طلا و نقدینگی را نگه دارند تا در برابر شوک‌های احتمالی، آسیب کمتری ببینند.
اما در دل این تلاطم، یک خبر روشن نیز وجود دارد. گزارش عملکرد ماهانه شرکت‌ها در اسفندماه چشمگیر بود؛ مجموع فروش به بیش از ۵۸۰‌هزار‌ میلیارد تومان رسید که نسبت به اسفند سال گذشته، رشدی ۵۳‌درصدی را نشان می‌دهد. برخلاف دوره‌های گذشته، این بار رشد درآمد شرکت‌ها فراتر از نرخ تورم بوده و می‌توان گفت گزارش‌های زمستان، از پاییز بسیار بهتر هستند.
اگرچه امیدهایی نسبت به بهار نیز وجود دارد اما مداخله‌های دستوری بانک مرکزی در بازار ارز توافقی، همچنان ابهاماتی را در مسیر پیش‌بینی آینده به جا گذاشته است. با این حال، چشم بازار همچنان به سمت گزارش‌های بنیادی دوخته شده و در صورت تداوم این روند مثبت، توجه بازار می‌تواند به دامنه بیشتری از سهام معطوف شود.