فرانسه مجبور به توافق می‌شود؟

آرزو فرشید – توقف غنی‌سازی ۲۰ درصدی اورانیوم ایران، کنترل بین‌المللی تمامی تاسیسات هسته‌ای ایران، کاهش ذخایر اورانیوم غنی شده ایران و توقف فعالیت تاسیسات آب سنگین اراک چهار شرطی است که رییس‌جمهور فرانسه، فرانسوا اولاند در دیدارش با نتانیاهو، نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی درباره مذاکرات آتی با ایران مطرح کرد.
در حالی اولاند در رابطه با شرایطش این‌گونه صحبت می‌کند که وزیر امور خارجه کشورمان در گفت‌و‌گویی مطرح کرده است ایران نیازی ندارد که حق غنی‌سازی‌اش به رسمیت شناخته شود چون این حق را براساس NPT دارد. ضرورت دارد که آنها حق ما را محترم بشمرند و تحریم‌ها و فشارهای اقتصادی را که بر مردم وارد کرده‌اند بردارند.
رییس دستگاه دیپلماسی کشورمان همچنین در همین گفت‌و‌گو مطرح کرده است که تعلیق کلی غنی‌سازی حتما خط قرمز ماست و ما وارد این خط قرمز نخواهیم شد. غنی‌سازی حتما باید در هر چارچوبی که توافق می‌کنیم وجود داشته باشد.
البته از این اظهار نظر رییس‌جمهور کشور فرانسه برخی خرسند شده‌اند که اداره‌کنندگان رژیم صهیونیستی از جمله این افراد هستند. نتانیاهو ضمن ابراز رضایت از شروط فرانسوی‌ها اعلام کرده است که در سفر روز چهارشنبه خود به روسیه ضمن دیدار با مقامات رسمی این کشور در رابطه با ایران و نشست آتی کشورمان با کشورهای ۱+۵ صحبت خواهد کرد.
رقابت فرانسه با آمریکا
حال باید دید این شرط‌گذاری صریح در خصوص خط قرمزهای ایران چه تاثیری بر ادامه مذاکرات دارد و آیا به چالش تازه‌ای‌ برای دیپلماسی ما تبدیل خواهد شد؟
علی خرم، کارشناس مسایل بین‌الملل در پاسخ به این سوال «جهان‌صنعت» گفت: یکی از وجوه مذاکرات هسته‌ا‌ی ایران، اجماع غربی‌ها در ۱+۵ است که در جلسات پیشین از سوی فرانسه بر هم زده شد و این موضع‌گیری اولاند درحالی بود که انگلیس، آلمان، روسیه، چین و حتی آمریکا آمادگی رسیدن به توافق را داشتند.
وی افزود‌: از سوی دیگر باید توجه داشت که اگر در جلسات پیش‌رو صحنه‌ای‌ مانند هفته گذشته تکرار نمی‌شود زیرا فرانسه نمی‌تواند بر‌خلاف تمایل دیگر اعضای ۱+۵ عمل کرده و خود را انگشت‌نما کند بنابراین مجبور است که با دیگران سازگار باشد.
خرم تصریح کرد‌: به نظر من این‌گونه اقدامات فرانسه صرفا نوعی رقابت با آمریکاست. فراموش نکنیم که رقابت این دو کشور سابقه دیرینه دارد و اکنون فرانسه تلاش می‌کند به جناح مخالف نزدیکی ایران و آمریکا- اسراییل، عربستان، امارات و کشورهایی از این قبیل- نزدیک شود و از موقعیت سوء‌استفاده کند.
وی با بیان اینکه فرانسه سعی می‌کند رهبری این مخالفان را به دست گیرد، گفت: به این ترتیب نفوذ سیاسی خود را بیشتر می‌کند و از سوی دیگر با نزدیکی به این کشورها می‌تواند از طریق فروش تسهیلات و مشارکت در پروژه‌های نظامی و غیر‌نظامی آنها سود اقتصادی بسیاری دست یابد.
دلایل سیاسی
این کارشناس مسایل بین‌الملل در ادامه اظهار کرد: به عبارت دیگر این موضع‌گیری فرانسه به هیچ وجه در جهت صلح جهانی و منطقه‌ا‌ی نیست و تنها یک اقدام منفعت‌طلبانه و کاسب‌کارانه است.
وی در پاسخ به این سوال که آیا منفعت روابط فرانسه با ایران نقشی در موضع‌گیری این کشور ندارد‌، گفت‌: فراموش نکنیم روابط تجاری فرانسه با ایران زمانی به ۱۰ میلیارد می‌رسید اما اکنون به حدود یک میلیارد کاهش پیدا کرده است در حالی که این رقم در رابطه فرانسه و عربستان به حدود ۱۳ تا ۱۵ میلیارد می‌رسد در نتیجه نزدیکی با این کشورها برای فرانسه سود بیشتری دارد. با این حال به نظر من موضع‌گیری فرانسه بیشتر تحت تاثیر دلایل سیاسی است تا اقتصادی.
خرم در پاسخ به سوال دیگر مبنی بر اینکه چه عاملی می‌تواند مانع گرایش دیگر اعضای ۱+۵ به سمت فرانسه باشد‌، اظهار کرد‌: در این شرایط نزدیکی ایران و آمریکا تنها عاملی است که می‌تواند دیگر اعضای ۱+۵ را به موضع‌گیری به نفع ایران سوق دهد زیرا بازیگران اصلی در این مذاکرات ایران و آمریکا هستند.
وی تصریح کرد: ما در فضای فعلی مذاکرات می‌توانیم با درک صحیح از موقعیت به فرانسه درس عبرت دهیم تا سنگ روی یخ شود. تنها راه‌حل برای رسیدن به این نتیجه نیز همکاری محترمانه و مبنی بر منافع ملی با آمریکایی‌هاست.
به گفته خرم، اگر ایران و آمریکا به هم نزدیک شوند کشورهایی چون عربستان و فرانسه و اسراییل در گل خواهند ماند اما برخی تندروی‌های سیاسی در داخل کشور مانع از حرکت تیم دیپلماسی به این سمت می‌شود. برخی از تندروهای داخلی فضای بین‌الملل را نمی‌شناسند و این استدلال‌ها را درک نمی‌کنند.
این عده باید توجه کنند که در فضای بین‌الملل هیچ رابطه‌ای‌ ابدی نیست بلکه منافع ملی ابدی است. به عنوان مثال چین کمونیست در ۱۹۷۱ برای رقابت با شوروی کمونیست به آمریکا نزدیک شد یا آمریکا برای غلبه بر شوروی به چین نزدیک شد.
سهم‌خواهی در منطقه
الهه کولایی، کارشناس مسایل سیاسی نیز در همین خصوص اظهار کرد‌: رفتارهای فرانسه و سیاست‌های اسراییل در طول نشست‌هایی مربوط به حل و فصل اختلافات ایران و قدرت‌های بزرگ جهان را نمی‌توان غیر‌قابل پیش‌بینی تلقی کرد زیرا هر دو کشور در جهت منافع ملی خود حرکت می‌کنند و به این ترتیب اسراییل بر پایه تعارض آشتی‌ناپذیری که با جمهوری اسلامی ایران دارد همواره بر تهدید ایران پافشاری کرده و از همه ابزارهای مالی و… خود برای تاثیر‌گذاری بر کشورهای بزرگ جهان استفاده می‌کند تا در جهت ضربه زدن به منافع ایران گام بردارد.
وی افزود‌: در توضیح رفتار فرانسوی‌ها نیز باید به ملاحظات این کشور در غرب آسیا توجه کرد، هر کدام از کشورهای عضو ۱+۵ علاوه بر منافع عمومی در توافق با ایران برای خود منافع خاصی نیز در نظر دارند که در مورد این حوزه خاص روابط این کشورها با کشورهای منطقه قابل توجه است.کولایی ادامه داد‌: از سوی دیگر باید نگاهی به ضعف آمریکا و کاهش هزینه‌ای این کشور در غرب آسیا داشت. به همین خاطر کشورهایی مثل فرانسه و روسیه تلاش می‌کنند از خلا موجود در این منطقه استفاده کنند.
این کارشناس سیاسی اصلاح‌طلب با اشاره به ابعاد قابل توجه روابط اقتصادی این کشورها در منطقه گفت‌: این‌گونه رفتار‌ها در قالب تلاش برای بالا بردن سهم و منفعت این کشورها قابل تعریف است.
فرانسه یا زبان اسراییل
سید باقر حسینی، دبیر کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی در رابطه با نقش شروط اولاند در مذاکرات هسته‌ای ایران و ۱+۵ گفت: فرانسه به زبان اسراییل در ۱+۵ تبدیل شده است و خواسته‌های آنها را مطرح می‌کند همان‌طور که در جلسات اخیر نیز با کارشکنی‌هایی مانع از توافق شد.
وی افزود: این‌گونه درخواست‌ها کاملا بی‌معناست زیرا ما اصلا اسراییل را به رسمیت نمی‌شناسیم. حتی به فرض پذیرفتن او به عنوان یک کشور که مسلح به سلاح هسته‌ای است و هیچ‌یک از معاهدات بین‌المللی را قبول ندارد‌؛ باز هم این رژیم در جایگاهی نیست که درخواست‌هایی از ما در خصوص فناوری صلح آمیز انرژی هسته‌ای داشته باشد.
نماینده مردم زابل با تاکید بر اینکه دولت از حقوق ملت ایران کوتاه نمی‌آید و به این درخواست‌های واهی از زبان هر کشوری که مطرح شود اهمیت نمی‌دهد، خاطرنشان کرد: در دور قبلی مذاکرات نیز فرانسه تمام تلاش خود را به کار گرفت اما دیگر کشورهای غربی عزم جدی برای حل‌و‌فصل مساله داشتند.
حسینی ادامه داد: به نظر من این موضع‌گیری فرانسوی‌ها کاملا غیر‌عقلایی است زیرا بسیاری از شرکت‌های فرانسوی با وجود تحریم‌های موجود از معاملات تجاری با ایران سود می‌برند. اولاند منافع ملی فرانسه را کنار گذاشته و در جهت منافع اسراییلی‌ها موضع‌گیری می‌کند و همین یکی از دلایل منفور شدن وی در کشورش است.
وی در پاسخ به این سوال که در این شرایط تیم ایرانی باید چگونه وارد عمل شود، گفت: به اعتقاد من در این شرایط ما نیز باید اقداماتی در جهت مقابله به مثل انجام دهیم.در داخل کشور زیرساخت‌هایی وجود دارد که با تلاش دولت و کمک گرفتن از صندوق ذخایر ارزی می‌تواند در جهت رشد تولید ملی به کار گرفته شود. با تمرکز بر حل مشکلات اقتصادی در داخل کشور می‌توان از فشار بر روند مذاکرات کاست چراکه هر اندازه بیشتر بر لغو تحریم‌ها تاکید کنیم، غربی‌ها بر فشار موجود می‌افزایند.
وی در پایان اظهار کرد: امیدوارم در مذاکرات ایران و ۱+۵ که آخر هفته در ژنو صورت می‌گیرد، کشورهای غربی عاقل باشند و منافع ملی خودشان را فدای اسراییل نکنند تا این جلسات به نتیجه برسد.
فرانسه حرف جدیدی ندارد
با نگاهی دقیق‌تر به شروط مطرح شده از سوی فرانسوی‌ها درمی‌یابیم رییس‌جمهور فرانسه به مواردی که ایران تا حدودی پذیرفته‌ اشاره کرده است. در این چهار شرط توقف غنی‌سازی ۲۰ درصدی و کنترل تاسیسات هسته‌ای از جمله ر‌آکتور اراک مورد توجه قرار گرفته در حالی که ایران آمادگی خود را برای کاهش غلظت اورانیوم غنی شده اعلام کرده است.علاوه بر این با عضویت در پیمان NPT جمهوری اسلامی ایران پذیرفته تاسسیات هسته‌ای‌اش مورد کنترل قرار بگیرد. در مورد رآکتور اراک نیز باید توضیح داد که در سفر اخیر آمانو به تهران اجازه بازرسی از آن صادر شد. همچنین لازم به یادآوری است که کاهش ذخایر غنی‌سازی در حالی مورد تاکید قرار گرفته که ایران پذیرفته این ذخایر تبدیل به کیک زرد شود.
به این ترتیب به نظر می‌رسد فرانسه چیزی بیشتر از آنچه تا کنون توافق شده نخواسته است و با این شرط و شروط‌ها قصد مانع تراشی در روند مذاکرات را ندارد اما طرح این مسایل با لحن تند و تیز اولاند پس از سفر به اسراییل فرصت اعمال نفوذ و مانور بیشتری در میان ۱+۵ نصیب فرانسه می‌کند. به هرحال روابط بین‌الملل عرصه بده و بستان‌ها در جهت تامین منافع ملی است و فرانسه نیز چون دیگران در این راستا می‌کوشد.