فرصت‌های ثبت جهانی اصفهک

نادر نینوایی- به تازگی گردشگری سازمان ملل متحد، 55‌روستا را به عنوان بهترین دهکده‌های گردشگری برای سال‌2024 معرفی و به کمک آنها بر گردشگری پایدار و توسعه جامعه تاکید کرد. نکته جالب در این خصوص اما انتخاب روستای اصفهک خراسان‌جنوبی به عنوان یکی از بهترین دهکده‌های جهان بود؛ آنچه می‌تواند ظرفیتی ویژه برای توسعه گردشگری در استان کمتر برخوردار خراسان جنوبی فراهم کرده و ضمن اشتغال‌زایی، ظرفیت توسعه بومگردی‌ها و درآمدزایی برای جامعه محلی را فراهم آورد. آنطور که گردشگری سازمان ملل متحد اعلام کرده، روستاهای منتخب از بین بیش از 260متقاضی و در 60‌کشور انتخاب شدند و به دلیل تعهدشان به حفظ میراث فرهنگی و ترویج شیوه‌های پایدار از آنها قدردانی شده است.
اهمیت انتخاب و معرفی روستاهای برگزیده
بی‌شک انتخاب و معرفی روستاهای برگزیده از سوی یکی از زیرمجموعه‌های سازمان ملل متحد می‌تواند اهمیت شایانی داشته باشد و زمینه را برای توسعه گردشگری و جذب گردشگر در روستاهای منتخب فراهم کند. از سال‌‌۲۰۲‍۱ با هدف افزایش تاثیر گردشگری در مناطق روستایی با حفظ مناظر و سنت‌های روستاهای جهان، گردشگری سازمان ملل متحد انتخاب و معرفی دهکده‌های برتر را در دستور کار خود قرار داد و این سنت تا به امروز ادامه دارد.
به گزارش «‌جهان‌صنعت» در این رابطه زوراب پولولیکاشویلی، دبیرکل گردشگری سازمان ملل متحد، بر نقش گردشگری در توانمندسازی جوامع روستایی و ایجاد اشتراک در توسعه پایدار تاکید کرد و گفت: «گردشگری ابزاری حیاتی است که جوامع روستایی را در زمینه حفظ و ارزشگذاری میراث فرهنگی غنی خود و در عین حال توسعه پایدار، توانمند می‌کند. ابتکار بهترین دهکده‌های گردشگری نه‌تنها دستاوردهای چشمگیر این روستاها را به رسمیت می‌شناسد بلکه قدرت دگرگون‌کننده گردشگری را نیز برجسته می‌کند.»
وی افزود: «جوامع روستایی با استفاده از دارایی‌های منحصربه‌فرد خود می‌توانند رشد اقتصادی را تقویت کنند، سنت‌های محلی را ترویج داده و کیفیت زندگی ساکنان خود را افزایش دهند.»
دبیرکل گردشگری سازمان ملل متحد خاطر‌نشان کرد: «ما روستاهایی را که گردشگری را به عنوان راهی برای توانمندسازی و رفاه جامعه پذیرفته‌اند گرامی می‌داریم و نشان می‌دهیم که شیوه‌های پایدار می‌تواند به آینده‌ای روشن‌تر برای همه منجر شود.»
ثبت جهانی اصفهک
ایران امسال هشت پرونده از روستاهای «ابیانه» استان اصفهان، «کندلوس» استان مازندران، «بیشه» استان لرستان، «میمند» استان کرمان، «فهرج» استان یزد، «پالنگان» استان کردستان، «اصفهک» استان خراسان جنوبی و «قلعه بالا» استان سمنان را برای رقابت در این رویداد جهانی معرفی کرده بود.
«اصفهک» که در اثر زلزله ۱۹۷۸ طبس به شدت آسیب دیده بود، زمانی غیرقابل سکونت بود و ساکنان آن در چادرهای موقت زندگی می‌کردند. با آغاز بازسازی خانه‌ها در نزدیکی این روستای ویران‌شده، خانه‌های چوبی موقتی ساخته شد که به «اوطاق چوبی» معروف بودند. روستاییان با تعهد به پایداری و حفظ فرهنگی، جامعه را در طول سال‌ها بازسازی کردند، اقامتگاه‌های بومگردی را توسعه دادند و خانه‌های سنتی را با استفاده از تکنیک‌های خشتی باستانی بازسازی کردند.
تبدیل اصفهک به یک مقصد فرهنگی و بومگردی به دلیل معماری منحصربه‌فرد و شیوه‌های پایدار، توجه جهانی را به خود جلب کرده و جایزه معتبر معماری آسیا را برای این روستا به ارمغان آورده است. حالا با انتخاب اصفهک به عنوان یکی از بهترین دهکده‌های گردشگری جهان، انتظار می‌رود زمینه برای توسعه گردشگری روستایی در خراسان جنوبی و به‌خصوص در روستای مقصد گردشگری اصفهک فراهم آید.
امید به توسعه گردشگری به دنبال ثبت جهانی
امسال کاندیداهای زیادی از کشورهای مختلف به دبیرخانه گردشگری سازمان ملل متحد ارسال شده بودند به این امید که به عنوان روستای منتخب معرفی شوند؛ افتخاری که البته روستای اصفهک ایران نائل به آن شد.
مصطفی فاطمی، مدیرکل توسعه گردشگری داخلی درباره دستاورد و امتیاز ثبت جهانی روستاها گفت: روستاهایی که توسط گردشگری سازمان ملل متحد معرفی می‌شوند از اطلاع‌رسانی بین‌المللی و امتیازهای تبلیغاتی به‌عنوان نمونه‌ای برجسته از یک مقصد گردشگری روستایی بهره‌مند می‌شوند و ضمن دریافت لوح بهترین روستاهای جهانی به مدت سه سال به عضویت شبکه روستاهای جهانی در می‌آیند، همچنین برای آنها فضایی به‌منظور تبادل تجربه، آموزش‌ و کمک به رشد گردشگری فراهم می‌شود.
فاطمی با تاکید بر اینکه خراسان جنوبی می‌تواند مهد گردشگری روستایی قرار گیرد، گفت: البته ما در لبه مرز قرار داریم و روستاهایی که هدف گردشگری جهانی قرار می‌گیرند به واسطه ساخت‌و‌سازها و تغییر بافت روستایی می‌تواند این فرصت بی‌بدیل را از دست بدهد.
وی با اشاره به ضرورت حفظ بافت فرهنگی و معماری و اجتماعی روستاهای گردشگری بیان کرد: آداب و پایداری فرهنگی و‌… روستا باید حفظ شود در حالی که روستاها از هر نظر چه معماری و لباس و سبک زندگی در حال تبدیل شدن به شهر است.
مدیرکل توسعه گردشگری داخلی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی اظهار کرد: اگر ما به روستایی برویم و در آنجا به عنوان خوراک، جوجه‌کباب بخوریم آغاز نابودی فرهنگی روستاست در حالی که همین روستاها غذاهای محلی بسیار خوبی دارند.
فاطمی یادآور شد: روستاهای خراسان جنوبی به واسطه حفظ اصالت خود قابلیت‌های زیادی برای ثبت جهانی دارند. وی خاطر‌نشان کرد: ثبت جهانی یک روستا در واقع تاییدیه‌ای بر داشته‌های فرهنگی و اصالت‌هایی است که داشته‌ایم و بسیار ارزشمند است.
ویژگی‌های شاخص روستا
روستای تاریخی اصفهک در ۳۵‌کیلومتری شرق طبس قرار گرفته و معماری آن مناسب با آب‌وهوایی کویری است. در این روستای خبری از سازه‌های آجری و مدرن نیست و تمام بافت این روستا را خانه‌های گلی و خشتی تشکیل داده‌اند. دیوارهای کوتاه گلی و پیچ در پیچ روستا همانند تونلی نسیمی خنک را در کل روستا به حرکت در می‌آورد؛ نخل‌هایی که در بین خانه‌ها کاشته شده‌اند ظاهری دلنشین به آن بخشیده است.
از جمله دیگر جاذبه‌های این روستا می‌توان به مسجد جامع و حمام قدیمی آن اشاره کرد. قالی‌بافی، مهم‌ترین صنایع‌دستی مردم این روستاست. در سفر به روستای اصفهک می‌توانید قالی‌هایی بخرید که به دست خود مردمان روستای اصفهک بافته شده و البته خرما و زعفران نیز دیگر سوغات روستای اصفهک است.
گفتنی است روستای اصفهک پس از زلزله سال۱۳۵۷ که در طبس رخ داد آسیب‌های جدی دید و قابل سکونت نبود و ساکنان آن مدتی در خیمه زندگی کردند و بعد با همت هم معروف به اتاق چوئی ساختند و در آن زندگی کردند تا اینکه این روستای خشتی بار دیگر سامان یافت.