فرصتی برای شناخت بهتر ایران

فاطمه روشن- گردشگری صنعت سودآوری است؛ کسب و کاری که توانسته اقتصاد بسیاری از کشورها را زیر و رو کند. کشورهایی که بخش اعظم درآمدشان نه از فروش نفت و گاز بلکه از جذب توریست است. ایران با توجه به پتانسیل بالای خود در زمینه گردشگری، از آثار باستانی متعدد تا اقلیم‌های آب‌و‌هوایی شگفت‌انگیز نتوانسته آن‌طور که باید و شاید در این صنعت پیشرفت کند.
سیاه‌ترین سال‌های ایران در زمینه گردشگری، دوران هشت ساله محمود احمدی‌نژاد بود؛ زمانی که از یک سو تحریم‌های متعدد گریبانگیر اقتصاد کشور شد و ایران را به سمت و سوی منزوی شدن در جهان هدایت کرد و از سوی دیگر مدیریت بی‌ثبات و سیاسی‌کاری، ایران را از اهدافش دور کرد. با روی کار آمدن دولت روحانی و به فرجام رسیدن برجام، امید‌ها برای رونق گردشگری دوباره زنده شد و حالا زمان به نتیجه رسیدن آن است. این روزها ایران به همت کانون راهنمایان گردشگری کشور، میزبان هفدهمین کنوانسیون جهانی راهنمایان گردشگری است؛ گردهمایی که هر دو سال یک بار برگزار می‌شود و ایران برای اولین بار میزبان آن است. بسیاری از کشور‌ها باوجود تلاش‌های فراوان هنوز نتوانسته‌اند میزبانی این رویداد جهانی و معتبر را به دست آورند. حضور تعداد زیادی تورگردان از کشورهای مختلف جهان و زمینه‌ای برای شناخت هر چه بهتر جاذبه‌های گردشگری ایران، این رویداد را به مهم‌ترین رویداد گردشگری ایران در سال ۱۳۹۵ بدل کرده است.
برنامه روز نخست
در نخستین روز این برنامه، گروه تورگردانان سفری به شهر قزوین داشتند. در ابتدای امر مدیر کل میراث فرهنگی و گردشگری شهر قزوین طی سخنانی با خوشامدگویی به تورگردانان خارجی و خبرنگاران گفت: «افتخار دارم از سوی مردم مهمان‌نواز قزوین، ورود شما را به این سرزمین کهن خوشامد بگویم. دشت قزوین خاستگاه نخستین تمدن‌های بشری در فلات ایران است. پیشینه یکجانشینی و استقرارهای انسان در گذار از دوران شکار به عصر کشاورزی در آن از هزاره هفتم پیش از میلاد گذشته است. کارگاه‌های اولیه ذوب فلز و شیشه از هزاره‌های پیش در آن شکل‌ گرفته و از همین رو قزوین را بهشت باستان‌شناسی ایران می‌نامند. این استان در دوران مادها تا ساسانیان مرکزی مهم به شمار می‌آمده و دارای آثار تاریخی فراوانی شامل قلعه‌ها، مساجد، کلیساها، آرامگاه‌های دانشمندان، گرمابه‌ها، کاروانسراها و بازارها، آب‌انبارها، قصرها و خانه‌های قدیمی است که ویژگی‌های معماری برجسته‌ای دارند. قزوین چندین‌ دهه پایتخت ایران عصر صفوی بوده و هیات‌های دیپلماتیک و بازرگانی جهان در کاخ چهلستون پذیرایی می‌شده‌اند. اقلیم گونه‌گون قزوین در محدوده‌ای کوچک، تنوع زیستی مردم در طبیعت ایران را آینگی می‌کند. باغستان گسترده و ۱۵۰۰ ساله‌ای که شهر را همچون نگینی دربر گرفته، نمونه‌ای بی‌نظیر در جهان از هوش و خرد مردم برای حفظ محیط‌زیست و پیوند با طبیعت در سرزمینی کم‌آب است. همنشینی اقوام ایرانی در این خطه، آداب و رسوم، لباس، زبان و گویش، فولکلوری بسیار غنی را پیش روی گردشگران قرار می‌دهد که با جشن‌های برداشت محصول کشاورزی رنگی آیینی و کهن می‌یابد. ایران در جهانی که هر روز با خشونت و تروریسم تهدید می‌شود با مردمانی دوستدار صلح، دوستی و مدارا خواهان توسعه گردشگری و روابط بین ملت‌هاست و شهر قزوین این سرزمین پررمز و راز نیز با آغوشی باز از حضور گردشگران صمیمانه استقبال می‌کند.»
بعد از صحبت‌های محمدعلی حضرتی، تورگردانان به سمت کاروانسرای سعد‌السلطنه رفتند؛ کاروانسرایی که لقب بزرگ‌ترین کاروانسرای ایران را یدک می‌کشد و متعلق به دوره قاجار است. برنامه ناهار در همین محل برگزار شد و سپس مدعوین به سمت گنبد سلطانیه در زنجان رفتند. در این بازدید رحمتی، مدیر کل میراث فرهنگی زنجان در گفت‌وگویی با «جهان‌صنعت» گفت: «برنامه پیش‌تور در زنجان، قزوین و همدان برگزار می‌شود. نخستین شب اقامتی در زنجان بود. برنامه‌ریزی ما به گونه‌ای بود که ورود به زنجان با بازدید از گنبد سلطانیه به عنوان بزرگ‌ترین گنبد آجری جهان آغاز شود؛ گنبدی که به عنوان میراث جهانی به ثبت یونسکو هم رسیده است که خوشبختانه با استقبال هم مواجه شد. پس از آن ضیافت شام به میزبانی استانداری برگزار شد. بازدید از دو موزه مردان نمکی و رخت‌شوی‌خانه هم آخرین برنامه شب نخست در دیدار از زنجان بود.»
رقابتی سخت برای کسب میزبانی کنوانسیون
محسن حاجی‌سعید، دبیر شورای سیاستگذاری کنوانسیون ۲۰۱۷ راهنمایان گردشگری در مورد دیدن جاذبه‌های گردشگری ایران در زمانی محدود می‌گوید: «ایران آنقدر بزرگ است که دیدن تمام جذابیت‌های آن اصلا در دل یک برنامه ۱۲ روزه نمی‌گنجد. برای همین بر اساس استانداردهای برنامه کنوانسیون‌، برنامه‌ای سه روزه برای پیش‌تور ریخته شد تا براساس استاندارد معمول در نزدیکی محل برگزاری کنوانسیون اتفاق بیفتد. بعد از برگزاری کنوانسیون پنج روزه در تهران، تور پس‌گشت را در طول پنج روز خواهیم داشت.»
حاجی‌سعید با اشاره به سردی هوا درباره زمان برگزاری برنامه هم می‌گوید: «براساس استاندارد مجبوریم زمانی را انتخاب کنیم که همزمان با تعطیلات رسمی اروپا یعنی ژانویه نباشد. به همین خاطر سفر‌ها و خود کنوانسیون به زمستان افتاد که همه برای شرکت در برنامه وقت آزاد دارند.»
او همچنین در مورد انتخاب مسیر سفر‌ها هم می‌گوید: «درباره انتخاب مسیر پیش‌گشت باید راهی کوتاه و نزدیک به تهران تعریف می‌کردیم و قزوین، زنجان و همدان را در نظر گرفتیم. از طرفی برای پس‌تور براساس شناختی که از مطالبه راهنماهای گردشگری و فرهنگی داشتیم، جاده فرهنگی ایران را که شهرت دارد و تخت جمشید، یزد و اصفهان را در خود پوشش می‌دهد انتخاب کردیم. بعد از این برای آنها که علاقه‌مند هستند، سفر به جنوب و شمال یا غرب را در نظر گرفته‌ایم.»در حالی که برگزارکنندگان کنوانسیون پیش از این اعلام کرده بودند مهم‌ترین مشکل برگزاری این کنوانسیون به‌عنوان رویداد پراهمیت گردشگری کشور، نبود حمایت برای مسیرهای هوایی است اما حاجی‌سعید می‌گوید این مساله در نهایت حل شده است: «تا یک ماه پیش مشکل پرواز داشتیم و مساله کمبود هواپیما و تحریم بود اما در نهایت بعد از مذاکره با چهار شرکت هواپیمایی، شرکت هواپیمایی معراج برای پروازها اعلام آمادگی کرد.»
به گفته او، تعداد گردشگران همچنان در حال بیشتر شدن است: «دیروز یک نفر از گرجستان اضافه شد. آنها می‌آیند تا برای میزبانی دوره‌های بعد رقابت کنند. این رقابت پروژه دیگری است که از درون کنوانسیون شکل گرفته است. در واقع کشورها از شش ماه پیش برای رقابت میزبانی دور هجدهم کنوانسیون تلاش کردند تا در نهایت سه کشور به فینال رسیدند. حالا قرار است با نمایندگان کنوانسیون مذاکرات داخلی داشته باشند و متقاعدشان کنند که کشور آنها صلاحیت و آمادگی میزبانی دور بعد را دارد. یکی از این کشور‌ها آمریکاست که تا به حال سه بار تلاش کرده و موفق به بردن میزانی نشده است. گرجستان و تایلند رقیب‌های دیگر دور بعد هستند.»
تجربه‌ای متفاوت برای تورگردانان خارجی
از مزیت‌های این برنامه حضور شرکت‌های معتبر گردشگری و تورگردانان از کشورهای گوناگون است. در همین رابطه «جهان‌صنعت» با چند نفر از حاضران در برنامه به گفت‌وگو نشست.
خانم اشمیت از کشور آلمان به ایران سفر کرده و از برنامه‌های روز اول راضی است. او در مورد چرایی عدم سفر به ایران تا امروز، می‌گوید: «به دلیل آنچه از رسانه‌های آلمانی می‌شنیدیم و می‌خواندیم، سفر به ایران را مناسب نمی‌دانستیم. از طرف دیگر در دولت قبلی، یکی از دوستانم به ایران سفر کرد و از فضای سفرش راضی نبود. سختگیری‌های بی‌مورد او را ناراضی به آلمان برگرداند. امیدواریم در فضای به وجود آمده تجربه متفاوتی از سفر به ایران برای گردشگران آلمانی رقم بخورد.»
تورگردان دیگری از بریتانیا در این گردهمایی حضور دارد. او دلیل عدم سفرش را به ایران، نبود امکان برای سفرهای مستقل از کشورش به ایران دانست و ابراز امیدواری کرد این مشکل هرچه زودتر حل شود.
بیشترین تعداد تورگردانان از کشور یونان به هفدهمین کنوانسیون جهانی راهنمایان گردشگری سفر کرده‌اند. یکی از آنان از تجربه سفرش به بسیاری از کشورهای دنیا سخن می‌گوید. او تعریف می‌کند تنها کشوری که مسوول تایید گذرنامه‌اش در فرودگاه به او لبخند زده، کشور ایران است. او ایرانی‌ها را مهمان نواز توصیف می‌کند و می‌خواهد در سفر دیگری به ایران، به مناطق شمالی سفر کند و روزهای بیشتری را در کشورمان بماند.
برنامه روز دوم
روز دوم قرار است مهمانان سفری به همدان داشته باشند. در این سفر سری به گنجنامه خواهند زد، به تپه هگمتانه می‌روند و از مزار باباطاهر و بوعلی‌سینا دیدن می‌کنند. این تور سه‌روزه مقدمه‌ای است برای برنامه‌ای که چند روز بعد با عنوان پس‌تور برگزار شود؛ برنامه‌ای که در آن رییس کنوانسیون جهانی راهنمایان گردشگری هم حضور دارد.