فرصتی دوباره برای ما

مدیرکل پیشین امور اوپک و ارتباط با مجامع انرژی وزارت نفت بر این باور است که: «همان‌گونه که زمان تحریم ایران از سوی اوباما کشورها منتظر بازگشت ایران نماندند و خیلی سریع جای ایران را در بازارها گرفتند، اکنون نیز هیچ کشوری منتظر بازگشت روسیه نمی‌ماند.»
جواد یارجانی تحلیلگر مسائل نفتی در گفت‌وگو با ایلنا درباره مهم‌ترین تحولات بازار نفت گفته است: «هرچند تحریم روسیه به شدت محدودیت اعمال شده علیه ایران نیست، چون صادرات ایران در کل نسبت به صادرات روسیه رقم بزرگی نبود. روسیه هم از نظر صادرات نفت و هم گاز رقم بزرگی را صادر می‌کرد و جایگزین کردن نفت و گاز روسیه با سختی بیشتری مواجه خواهد بود، حتی ممکن است باعث شود کشورهایی که به مسائل محیط‌زیست اهمیت می‌دهند دوباره به سمت استفاده زیاد از زغال‌سنگ کشیده شوند. بنابراین در شرایط کنونی کشورهایی برنده خواهند شد که از فرصت‌ها به سرعت استفاده کنند، هر کشوری از این امکانات استفاده کند یک قدم برای حفظ منافع ملی خود برداشته است.
او درباره اوضاع تامین انرژی در اروپا و نقش هر یک از کشورهای دارنده نفت و گاز اظهار کرد: بعد از اتفاقات جنگ اوکراین شرایط کلی اروپا و به خصوص در زمینه انرژی دچار تغییراتی شد؛ این تغییرات در چند بعد خواهد بود، ابتدا حدس می‌زدند که با توجه به بالا رفتن قیمت نفت توجه به انرژی‌های تجدیدپذیر بیشتر می‌شود، این اتفاق هم رخ خواهد داد.
اما این چیزی نیست که به طور آنی کمبود سوخت‌های فسیلی صادراتی از روسیه را جبران کند. در نتیجه انتخاب آسانی در مقابل اروپا وجود ندارد و عمدتا تغییرات اصلی در حوزه انرژی این اتحادیه حاصل خواهد شد.وی با بیان اینکه مقاصد نفت صادرکنندگان تغییرات جغرافیایی بزرگی را تجربه خواهد کرد، گفت: توجه روسیه به بازار شرق بیشتر خواهد شد و کشورهای تولیدکننده شرقی ممکن است کم‌کم به سمت اروپا بروند، طبیعی است همه کشورها سعی می‌کنند باتوجه به اتفاقاتی که رخ داده بهترین گزینه‌ها را انتخاب کنند تا نقش پررنگ‌تری داشته باشند.
بازیگری ایران و قطر در یک میدان
یارجانی با اشاره به برنامه قطر برای ورود به بازار اروپا گفت: قطر همچون دیگر کشورها برنامه‌های مدونی در راستای حفظ منافع ملی خود در نظر گرفته و باتوجه به داده‌ها و امکاناتی که دارد سعی می‌کند وابستگی خریداران را به خود زیاد کند، چراکه وقتی کشورهای بزرگ صنعتی به انرژی وابستگی پیدا می‌کنند فاکتور مهمی برای کشورهای تولیدکننده خواهد بود. قطر یکی از بزرگ‌ترین صادرکنندگان ال‌ان‌جی دنیا بوده و اکنون با قراردادهایی که با غول‌های بزرگ انرژی دنیا امضا می‌کند، این‌گونه به نظر می‌رسد که می‌تواند نقش پررنگ‌تری در بازارها داشته باشد، گرچه آمریکا نیز خودش را آماده می‌کند بیشترین نقش را تامین گاز اروپا در میان‌مدت داشته باشد.
مدیرکل پیشین امور اوپک و ارتباط با مجامع انرژی وزارت نفت بر این باور است که قطر حتما می‌تواند نقش موثری را در بازار انرژی اروپا بازی کند. او می‌گوید: ایران و قطر به طور مشترک بزرگ‌ترین ذخایر گازی دنیا را دارند، هر قدر در استفاده از این منابع تکنولوژی پیشرفته‌تر باشد، میزان تولید و بهره‌وری بالاتر می‌رود. بنابراین باتوجه به درک سیاسی متقابل می‌توانیم در استفاده بهینه از این ذخایر مشترک همکاری نزدیک با قطر داشته باشیم، به این ترتیب که تکنولوژی مکمل وارد بخش تولید ما خواهد شد و در ایده‌آل‌ترین حالت این امکان را خواهیم داشت که نقش متناسب با ذخایر نفت و گاز خودمان و همچنین حفظ منافع ملی را ایفا کنیم.
اوضاع نفت عراق؛ بازگیری عربستان
یارجانی می‌گوید: عراق نیز یکی از کشورهای عضو اوپک است که ذخایر بالایی دارد، بسیاری معتقدند یکی از علت‌های حمله آمریکا در سال ۲۰۰۳ که ۱۰ سال طول کشید دسترسی به منابع نفتی عراق بوده است، عراق در طول تاریخ هم از نظر تولید نفت کشور مهمی بوده و جزو کشورهایی است که اوپک در سال ۱۹۶۰ در بغداد پا به عرصه وجود گذاشته، اما باتوجه به جنگ‌های متعددی که صدام تحمیل کرد صنعت نفت این کشور هم با مشکلات فراوان مواجه شد. اما این به این معنا نیست که نتوانند تولید خود را به ارقام بالا برسانند، چون ذخایر بالایی دارند، در سال ۲۰۱۳ بعد از پایان مداخله نظامی آمریکا در همان برنامه اولیه ارقام بالایی را برای تولید اعلام می‌کردند. عراق با وجود تمام مشکلاتی که بعد از جنگ به لحاظ ناامنی داشت، توانست تولید خود را بالا ببرد، به اهداف بلندپروازانه نرسید اما باتوجه به استفاده از تکنولوژی پیشرفته بعد از پایان اشغال آمریکا و همچنین ایجاد امنیت نسبی بعد از از‌بین‌رفتن داعش ارقام بزرگی را تجربه کرد، در هر حال عراق پتانسیل بالایی دارد چون ذخایر بالایی دارد. او اضافه کرد: البته رقبای عراق در اوپک به خصوص عربستان چندان مایل نیستند کشورهای دیگری مثل ایران، عراق و ونزوئلا که ذخایر بالایی دارند، به تولید و صادرات بالایی دست پیدا کنند. به هر حال به نظر می‌رسد عراق برنامه‌های بزرگی برای صادرات و به خصوص به شرق و غرب دارد و باتوجه به کیفیت نفت در بازاریابی هم مشکل ندارد، اگر این برنامه‌ها به نتیجه برسد باتوجه به جذب سرمایه و تکنولوژی جدید می‌تواند رقم‌های بالایی را تجربه کند.
یارجانی بر این باور است که پیشروی اهداف نفتی کشورهای نفتی از جمله عراق قطعا به نفع ایران نیست، زیرا همواره در طول تاریخ نسبت به عراق تولید بالاتری داشته‌ایم، همیشه تولیدکننده دوم اوپک بوده‌ایم، اما باتوجه به تحریم‌ها تولید ما کمتر شده و به رتبه چهارم اوپک تنزل کرده‌ایم که با در نظر گرفتن ذخایر و سابقه نفتی این جایگاهی نیست که ما باید داشته باشیم، اکنون همچنان امیدواریم که تحریم‌ها هرچه زودتر لغو شود تا ما هم بتوانیم به جایگاه اصلی خودمان بازگردیم.