«فرهنگ، دیانت و حقوق اساسی»

یکی از دلایل این ناهنجاری‌ها و ناروایی‌های رفتاری ماموران دولتی و نمایندگان را باید در عدم آموزش موثر و عدم آشنایی آنان با وظایف خود و حقوق شهروندان جست‌وجو کرد. نه حقوق و وظایف و منشورهای اخلاقی منقش در قاب‌های خاک‌خورده منصوب بر دیوارهای دوایر دولتی! بلکه مقصود، آموزش و آشنایی با حقوق بنیادین و حق‌های انسانی مصرح در قانون اساسی و کنوانسیون‌ها و میثاق‌های حقوق بشری است که جمهوری اسلامی ایران به آنها پیوسته و امروز همانند قوانین داخلی واجد ارزش حقوقی و شأن اجرایی هستند. اینجا جمهوری اسلامی ایران است؛ مرکز ثقل جهان تشیع. و نظر توماس ‌هابز «انسان، گرگ انسان است» بر آن حکومت نمی‌کند. اینجا کلام وحی و فرمایشات پیامبر اعظم (ص) و کلام جاودان امیرالمومنین علی (ع) و فرهنگ غنی ایرانی راهگشاست. چنانکه قرآن مجید می‌فرماید «و لقد کرمنا بنی آدم: و به حقیقت ما به بنی‌آدم (هرکس که از انسان زاده شده است) کرامت (شأن و عزت) بخشیدیم. آیه ۷۰ سوره اسراء» و چه بیانی حقوق بشری‌تر از مفهوم بلند این آیه که انسان را فارغ از رنگ، نژاد، قومیت، دین، جنسیت و… صرف حیات، صاحب تشخص و کرامت می‌داند. به فرموده پیامبر اعظم (ص) بنگریم، چنانکه فرمودند: من مبعوث شدم برای به نهایت رساندن مکارم اخلاقی و باز می‌بینیم؛ کرامت و اخلاق هدف رسالت حضرت ختمی مرتبت بیان شده است. همچنین حضرت امام علی (ع) در نامه ۲۷ نهج‌البلاغه خطاب به محمد ‌بن ابی‌بکر چنین فرمودند: نسبت به مردم فروتن و نرم‌خو باش، با گشاده‌رویی با آنان برخورد کن و در نگاه و نیم‌نگاه و اشاره به آنان مراعات نما تا زورمندان در ظلم تو طمع نورزند و ناتوانان از عدالت ناامید نشوند… پیامبر اسلام(ص) به من فرمودند؛ من بر شما از هر منافقی می‌ترسم که درونی دوچهره و زبانی عالمانه دارد. گفتارش دلپسند و رفتارش زشت و ناپسند است. به همین صورت در فرهنگ باستانی ایران لزوم رعایت حقوق و آزادی‌های مردم و احترام به شخصیت و کرامت انسان را در منشور حقوقی کوروش کبیر به وضوح مشاهده می‌کنیم. ایران و ایرانی لایق بهترین حکومت‌ها در جهان کنونی هستند و جمهوری اسلامی با حضور مردم و با اتکای به ملت، با تاکید بیش از پیش بر حقوق و آزادی‌های بنیادین شهروندان، باید به این خواست عمومی جامه عمل بپوشاند، چرا که نظام جمهوری اسلامی ایران در همبودی با دیانت اسلام و فرهنگ غنی ایرانی و دارا بودن ملتی بزرگ و نعمات فراوان خدادادی، مستعد ایجاد والاترین شأن زندگانی است.
* پژوهشگر حقوق اساسی و حکمرانی