فضای بسته تشکل‌ها

«جهان صنعت»- یازدهم اردیبهشت در تقویم جهانی، روز کارگر نامگذاری شده است؛ روزی که می‌تواند بهانه‌ای برای بیان دغدغه‌های زندگی کارگری باشد. «کارگر نباید دغدغه امنیت شغلی داشته باشد»، «کارگر نباید دغدغه معیشت داشته باشد»، «ما باید مشکلات معیشتی کارگران را حل کنیم»؛ همگی جملات تکراری هستند که وزرای کار در زمان مسوولیت خود و مسوولان اجرایی کشور در محافل مرتبط با کارگران آنها را بر زبان می‌آورند. «امنیت شغلی»، «معیشت» و «تشکل‌یابی» سه ضلع مثلث مطالبات کارگری هستند و امنیت شغلی در صدر همه این چالش‌ها قرار دارد. روند رو به رشد اشکال غیراستاندارد کار در قالب قراردادهای موقت کار و پیمانکاری و در مقابل خلأ اقدامات عملیاتی برای تامین امنیت شغلی، موجب شده بر اساس آمارهای اعلام شده امروز بالغ بر ۹۵ درصد قراردادهای نیروی کار به صورت موقت یک ماهه، سه ماهه، شش ماهه و کمتر از یک سال منعقد شوند؛ موضوعی که ارتباط مستقیم با بهره‌وری نیروی کار دارد. اما تصمیمات بدون پشتوانه اجرایی، فقط با ابلاغ بخشنامه و تدوین آیین‌نامه‌هایی که راه به جایی نمی‌برند، نتیجه عملیاتی ندارند. از مصادیق آنها می‌توان به سه گام عملیاتی برای امنیت شغلی در دو سال و نیم گذشته اشاره کرد که همگی بدون نتیجه مانده‌اند.
تحولات درون جامعه تا حد زیادی به کنش و واکنش‌ها بستگی دارد. کنش‌ها باید معطوف به هدفی مشخص و واکنش‌ها نباید تخریب‌کننده باشند. این کنش‌ها و واکنش‌ها زمانی می‌توانند‌ خلق ارزش کنند که بر بستر حرکت‌های هماهنگ انجام شوند؛ حرکت‌های صنفی از این جمله هستند. تشکل‌های کارگری از جمله نهادهایی هستند که فعالیت قاعده‌مند آنها به تحولات مثبت می‌انجامند. آنها ویژگی‌های یک نهاد را دارند و نهادهای مترقی محسوب می‌شوند. از این رو اصناف کارگری و کلیه نهادهای کارگری می‌توانند در تحولات واقعی جامعه موثر باشند. این در حالی است که کنوانسیون شماره ۸۷ سازمان بین‌المللی کار، حق کارگران و کارفرمایان برای ایجاد سازمان‌های کارگری و کارفرمایی مستقل و آزاد را به رسمیت شناخته است. از این منظر این پرسش‌ها پیش می‌آید: آیا نهادهای کارگری می‌توانند در شرایط بحرانی به دادِ جامعه ملتهب ایران برسند؟ اگر خود آنها بخشی از مشکل شوند، آن وقت تکلیف چیست؟ نهادها تحت چه عواملی ناکارآمد می‌شوند؟ چه عواملی موجب مرگ نهاد مردمی، مانند انجمن‌های صنفی یا هر شکل دیگر از تشکل می‌شوند؟
تشکل‌های کارگری در برابر وزارتخانه و کارفرما بایستند
یک کارگر که نمی‌تواند به تنهایی از حق خود دفاع کند و این تشکل‌ها هستند که باید در برابر وزارتخانه و کارفرما بایستند. دولت با همه توان و با همه امکانش در کنار شما کارگران است. هیچ‌کس تردید ندارد که رشد،‌ تولید، قدرت،‌ مبارزه با دشمنان با کار،‌ تولید و کارگران امکان‌پذیر است. حسن روحانی رییس‌جمهور در سی‌امین جشنواره ملی قدردانی از کارگران که به مناسبت هفته کارگر در مجموعه فرهنگی ورزشی شهید معتمدی برگزار شد با بیان این مطلب خطاب به کارگران تاکید کرد: به سمت خودکفایی می‌رویم. وقتی می‌گویم در دولت ما یعنی شما ما را خودکفا کردید. اگر در بسیاری از محصولات خودکفا هستیم کارگران ما را خود کفا کردند. رییس‌جمهور گفت: آمریکایی‌ها از طریق تحریم‌ها اولین هدف‌شان آن است که درآمد ارزی ما را کاهش دهند. وی با بیان اینکه ما در مقطع فعلی با دو موضوع مواجه هستیم‌ بنابراین شرایط ما خاص و ویژه است، ادامه داد: اولا ما در برابر تحریم ظالمانه و غیرقانونی آمریکا قرار گرفته‌ایم که فشار این تحریم به طور مستقیم بر مردم عزیز کشورمان به ویژه کارگران، اقشار متوسط و اقشار پایین جامعه وارد می‌شود.
اولین هدف آمریکا از تحریم‌ها کاهش درآمد ارزی ماست
رییس‌جمهور تاکید کرد: در شرایط فعلی، ما یعنی دولت، کارفرمایان، کارگران، کارآفرینان و بخش‌های مختلف تولیدی جامعه باید احساس کنیم که بار سنگین‌تری بر دوش‌مان است. روحانی بیان کرد: آمریکایی‌ها از طریق تحریم ظالمانه اخیر هدف‌شان در وهله اول آن است که درآمد ارزی ما را کاهش دهند که یک منبع بزرگ درآمد ارزی ما همواره فروش نفت، میعانات و برخی از صنایعی بوده که وابسته به تولید نفت و گاز است. وی با اشاره به اینکه بحثی مطرح می‌شود مبنی بر اینکه ارزش پول ملی باید حفظ شود که کاملا حرف درستی است، تصریح کرد: معنای ساده این حرف آن است که برابری ریال در برابر ارزهای خارجی کاهش پیدا نکند، این در صورتی محقق می‌شود که ما بتوانیم فراوانی ارز را بیشتر کنیم.
مردم نیازمندی‌شان به ارز خارجی را کم کنند
رییس‌جمهور ادامه داد: در واقع ما باید یا مقدار ارز را بیشتر کنیم یا تقاضای آن را کمتر کنیم و راه دیگری برای این مساله وجود ندارد، یعنی مردم باید نیازمندی‌شان به ارز خارجی را کاهش دهند که البته مواردی در این زمینه وجود دارد و الان نزدیک به چهار سال است که در گندم خودکفا شده‌ایم که به معنای بی‌نیازی از ارز است. روحانی متذکر شد: ما در سال اول دولت‌مان حدود شش میلیون تن گندم وارد کشور کردیم، حدود چهار سال است که نیاز به خرید گندم نداریم و این به معنای آن است که نیاز ما به ارز در این زمینه کاسته می‌شود و در هر زمینه‌ای اگر به سمت خودکفایی برویم، نیاز ارزی ما کاهش می‌یابد. وی افزود: ما ۹۵ درصد داروی مورد نیاز کشورمان را تولید می‌کنیم و در صورتی که بتوانیم پنج درصد دیگر را هم خودمان تولید کنیم و مواد اولیه دارو را هم در بسیاری از موارد تولید کنیم، نیاز کشور به ارز کاهش می‌یابد. رییس‌جمهور تاکید کرد: راه ارتقای ارزش پول ملی و کاهش قیمت ارز خارجی صرفا این است که یا نیاز ما به ارز خارجی کاسته شود یا آنکه ارز بیشتری را به دست آوریم که در زمینه آنکه نیاز ما به ارز کم شود، کار بزرگ را شما کارگران، کارفرمایان و تولیدگران انجام می‌دهید و بخش بزرگی از نیازهای ما امروز توسط شما ساخته می‌شود.
تفاضل واردات و صادرات کشور ۳ میلیارد دلار است
رییس‌جمهور گفت: در ابتدای دولت یازدهم هشت میلیارد دلار بیشتر از صادرات کشور، واردات داشتیم. امروز تفاضل بین واردات و صادرات کشور ما سه میلیارد دلار است بنابراین ما به سمت خودکفایی حرکت می‌کنیم. وی افزود: اگر امروز در تولید بسیاری از محصولات خودکفا هستیم، کارگران ما ایران را خودکفا کرده‌اند، اگر امروز برای نیازمندی‌های تسلیحاتی کشور بیش از ۹۰ درصد روی پای خود ایستاده‌ایم، به این دلیل است که کارگران و مهندسان ما در مسیر خودکفایی حرکت کرده‌اند.
خودکفایی، ارزش پول ملی را افزایش می‌دهد
روحانی اظهار داشت: هر جا کارگران ما به دنبال خودکفایی بروند، ارزش پول ملی ما افزایش می‌یابد و نیازمندی ایران به ارز خارجی کاهش خواهد یافت. هرچه تولید در راستای صادرات باشد درآمد ارزی ما افزایش می‌یابد. رییس‌جمهور گفت: امروز صادرات غیر‌نفتی ایران رقم قابل توجهی است، بیش از ۴۰ میلیارد دلار صادرات غیرنفتی داریم و اگر کیفیت کالاهایمان را بالا ببریم، موفق می‌شویم. یکی از قدم‌های بزرگ مبارزه با آمریکا افزایش صادرات است، آمریکا به دنبال کاهش درآمدهای ارزی ایران است تا در تامین نیازهایمان برای واردات کالا دچار مشکل شویم. وی با تاکید بر اینکه خط مقدم مبارزه با آمریکا شما کارگران عزیز هستید گفت: یکی از مصوبات ما در هیات امنای صندوق توسعه ملی پرداخت وام به کارخانه‌هایی است که ظرفیت خود را افزایش می‌دهند. باید ظرفیت تولید ما افزایش یابد، باید کیفیت کالای ما افزایش یابد، در مغازه‌های مختلف در بغداد، کربلا و نجف باید کالای ایرانی وجود داشته باشد. زمانی که کالای ایرانی را در این کشور می‌بینیم به خودمان افتخار می‌کنیم که کالاهای ما جای کالاهای کشورهای غربی و شرقی را پر می‌کنند. روحانی افزود: ممکن است شما به دولت اعتراض داشته باشید که چرا قیمت ارز پایین نمی‌آید؟ پاسخ من این است که هر چه تولید افزایش یابد و خودکفا‌تر باشیم، قیمت ارز پایین‌تر می‌آید. آمریکا به ایران فشار می‌آورد که نتوانیم نفت خام را صادر کنیم.
اجازه نمی‌دهیم تصمیم آمریکا علیه صادرات نفت ایران عملی شود
رییس‌جمهور تصریح کرد: همه مسوولان کشور ما بر این مساله اتفاق نظر دارند که تصمیم آمریکا مبنی بر اینکه صادرات نفت ایران باید به صفر برسد غلط و نادرست‌ است و ما نخواهیم گذاشت این تصمیم عملی و اجرایی شود. روحانی تاکید کرد: آمریکایی‌ها در ماه‌های آینده خودشان خواهند دید که صادرات نفت ایران ادامه می‌یابد. ممکن است آمریکا یک راه را بر ما ببندد اما این کار یک در و یک راه ندارد بلکه هنوز راه‌های دیگری وجود دارد که آمریکا خبر ندارد. وی گفت: ما باید نفت‌مان را با قدرت صادر کنیم. متاسفانه برخی کشورها در برابر فشار آمریکا عقب‌نشینی می‌کنند و همین امر موجب شده است که آمریکا فشار خود را افزایش دهد اما ملت ایران در دوران انقلاب مقابل آمریکا ایستادند و پیروز شدند در حادثه طبس نیز ملت ایران در مقابل آمریکا ایستاد البته لطف خداوند باعث رسوایی آمریکایی‌ها در طبس شد. روحانی با بیان اینکه هرچه تولید را افزایش دهیم مردم در رفاه قرار می‌گیرند و توان اقتصادی کشور هم افزایش می‌یابد، گفت: ما در فروردین امسال با یک معضل مواجه شدیم که حداقل در صد سال اخیر با چنین معضلی در کشور مواجه نبودیم.
بازسازی بنگاه‌های تولیدی در مناطق سیل‌زده در اولویت دولت است
وی با اشاره به اینکه البته ما با نعمت خدادادی و باران رحمت الهی مواجه شدیم، ادامه داد: امروز سدهای ما پر شده است و بنابراین امسال سال نعمت خداوند برای ملت ایران است چرا که آب فراوانی در اختیار ما قرار داده است. رییس‌جمهور با بیان اینکه هیچ موقع در ایران به خاطر نداریم که به یک مرتبه حدود ۲۸ استان ما به طور همزمان دچار معضل سیلاب شوند، تصریح کرد: اداره همه این استان‌ها با معضلاتی که داشتند کار آسانی نبود و من از همین جا به وزرای مربوطه به ویژه وزیر صنعت، معدن و تجارت، کشاورزی و تعاون، کار و رفاه اجتماعی می‌گویم که بازسازی همه مراکز و بنگاه‌های تولیدی در مناطق سیل‌زده در اولویت دولت قرار گیرد. وی افزود: کشاورزی، مرکز تولید و کارگاه‌های بسیاری از مردم در مناطق سیل‌زده از بین رفته است که شرایط کار و تولید را در این مناطق به سرعت و حتی بهتر از قبل برمی‌گردانیم.
۱۵۰ هزار هکتار گندم زیر آب رفته است
رییس‌جمهور گفت: بنده در جلسه‌ای که در خوزستان تشکیل شده بود یکی از مسوولان آن جلسه به بنده گفت که ۱۵۰ هزار هکتار گندم به زیر آب رفته است یعنی ۱۵۰ هزار هکتار گندم‌زار از بین رفت و مردم دچار خسارت و مشکل شدند. روحانی اضافه کرد: بنابراین مناطق سیل‌زده جزو اولویت‌های ماست. وی در عین حال تاکید کرد: مبارزه و ایستادگی در برابر آمریکا جزو وظایف اصلی ماست و در این راستا همه باید دست به دست هم دهیم. رییس‌جمهور با بیان اینکه امروز همه باید دست به دست هم دهیم، تاکید کرد: وزارت کار از امروز باید به فکر برنامه‌ریزی ۱۰ تا ۲۰ سال آینده باشد. امروز شما ببینید بسیاری از کارها از طریق فضای مجازی در حال انجام شدن است و این نشان می‌دهد، نوع و شیوه کار در حال تغییر است. روحانی با بیان اینکه در زمینه گردشگری ما فرصت زیادی جهت افزایش اشتغال داریم، اظهار داشت: اولویت اول ما با توجه به شرایطی که امروز با آن مواجه هستیم افزایش اشتغال است تا بتوانیم در برابر این معضلات به خوبی عبور کنیم و به خواست خدا از این مرحله عبور خواهیم کرد. وی اضافه کرد: آماری که آقای وزیر کار ارائه کرد در زمینه مسکن بسیار امیدوارکننده بود و ما باید این موضوع را ادامه دهیم.
لزوم تلاش وزارت راه‌و‌شهرسازی برای مسکن کارگران
رییس‌جمهور با اشاره به اینکه کارگران ما باید برای ادامه کار نشاط پیدا کنند، گفت: کارگری که بداند بعد از دو یا سه سال دیگر صاحب خانه می‌شود و در سال‌های نزدیک بازنشستگی در خانه‌ای که خود مالک است ساکن می‌شود، روحیه او فرق می‌کند با کارگری که ببیند باز هم باید در پایان کار خود و در بازنشستگی مستاجر بماند، بنابراین در زمینه مسکن، تلاش وزارت مسکن باید بیشتر شود. روحانی ادامه داد: اگر کارخانه‌ای تولید دارد و بگوید ما می‌خواهیم اضافه محصول داشته باشیم، همه کارگران باید در این اضافه تولید سهیم باشند؛ باید کارگران ما احساس کنند که در سود این اضافه تولید سهیم هستند. آنها باید احساس کنند که اگر تولیدات آنها صادر شود آنها در موضوع صادرات هم سهیم هستند. وی خطاب به جامعه کارگری گفت: برای آنکه وضعیت کارگران ما بهتر شود با هر پیشنهادی که وزیر کار امسال مطرح کرد، موافقت کردیم اما ما باید کاری کنیم که کارگر در سود تولید اضافه و صادرات سهیم شود و اگر اینگونه شد، بدانید که بسیاری از کارخانه‌ها صادرکننده می‌شوند و درآمد بیشتری را کسب می‌کنند. رییس‌جمهور با تاکید مجدد بر اینکه کارگر ما نیاز به نشاط و روحیه تفریح در زندگی دارد، می‌گوید: او باید با خانواده خود نشاط و شادی را تجربه کند. روحانی با بیان اینکه کارگر ما باید از طریق تشکلی که دارد به دنبال منافع خود باشد، افزود: یک کارگر که نمی‌تواند از منافع خود دفاع کند، وظیفه بخش‌ها و تشکل‌های کارگری است که باید در برابر کارفرما و وزارتخانه بایستند و بتوانند حقوق خود را بهتر بگیرند.
تولید در کشور بدون حضور بانک‌ها امکان‌پذیر نیست
وی با بیان اینکه دولت با همه توان و امکانات در کنار کارگران است، گفت: هیچ‌کس تردیدی ندارد که رشد، تولید، قدرت کشور و مبارزه در برابر دشمنان با کار و تولید امکان‌پذیر است بنابراین وظیفه دولت است که برای کار، تولید و اشتغال هر آنچه می‌تواند را انجام دهد. روحانی اظهار داشت: تولید در کشور ما بدون حضور بانک‌ها امکان‌پذیر نیست. وی با بیان اینکه باید مراکز آموزش فنی‌و‌حرفه‌ای به‌روز شوند گفت: باید کاری کنیم که دانش‌آموزان در سال پایانی در دبیرستان مهارتی داشته باشند. دانشجوی ما باید حتما مهارت داشته باشد. این وظیفه وزارت کار، دانشگاه‌ها و آموزش‌و‌پرورش است که به دانشجویان و دانش‌آموزان مهارت لازم را بیاموزند، دولت در این زمینه در خدمت شما خواهد بود. رییس‌جمهور گفت: باید سطح اطلاعات کارگران افزایش یابد اگر همه ما در کنار هم تلاش کنیم خداوند نصرت و یاری‌اش را نصیب ما می‌کند و انشاءالله موفق خواهیم شد دشمن را به زانو در آوریم. کارگران ما نخواهند گذاشت آمریکا بر ما پیروز شود ما آمریکا را به حول و قوه الهی به زانو در خواهیم آورد.
تصمیم بهینه برای رقم دستمزدها
اگر کار را محترم در نظر نگیریم کارگر، کارفرما و دولت باهم ضرر می‌کنند. پیش از سخنرانی رییس‌جمهور در سی‌امین جشنواره ملی قدردانی از کارگران گروه‌های کار و واحدهای نمونه، محمد شریعتمداری وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی با بیان اینکه کارگران از نجیب‌ترین اقشار کشور هستند، تاکید کرد: کارگران از راهنمایی‌های ریاست‌جمهوری بهره‌مند شوند. وزیر تعاون ادامه داد: کارگران همواره در کنار انقلاب اسلامی بوده‌اند اکنون مهمترین وظیفه ما صیانت از کار و اشتغال است. وزیر کار در اشاره به وضعیت معیشتی کارگران گفت: این موضوع همواره مورد توجه ما بوده است. شایان توجه است که دولت تدبیر و امید بیشترین افزایش دستمزد را در قیاس با نرخ تورم در میان تمام دولت‌های جمهوری اسلامی داشته است. وی ادامه داد: در مذاکرات سال گذشته که برای دستمزد امسال انجام می‌شد تصمیم بهینه‌ای برای رقم دستمزدها اتخاذ شد اما همچنان فاصله دستمزد با سبد معیشت زیاد است. برای پر کردن این فاصله پرداخت‌های نقدی نیز چندان کارآمد نیستند و باید به دنبال مسیرهای حمایتی دیگری بود. وزیر کار اشاره کرد بین مزد و تلاش رابطه درستی در کشور ما برقرار نیست از همین رو بهبود این رابطه در دست بررسی است همچنین ما این موضوع را هم در دست بررسی داریم که مالکیت سهام کارخانجات بین کارگران برای افزایش انگیزه‌های آنها توزیع شود. وی افزود: کارگران همچنان نگران مسکن‌شان هستند این موضوع هم در دست بررسی است و برای آن باید چاره‌ای اندیشید همچنین موضوع تامین کالاهای اساسی کارگران مساله دیگری است که روی آن در حال کار هستیم. فکر می‌کنم اگر ارز نیمایی به تعاونی‌های مصرف کارگران داده شود، کارگران می‌توانند کالاهای مورد نیازشان را به قیمت مناسب دریافت کنند. شریعتمداری خاطرنشان ساخت: دستور ریاست‌جمهوری برای ممنوعیت ورود بسیاری از کالاهای خارجی موجب توقف از دست رفتن فرصت‌های شغلی کارگران ایرانی خواهد شد.
افزایش مشکلات کارگری، افزایش تعداد تشکل‌ها
آمار تاسیس و رشد تشکل‌های کارگری و کارفرمایی در شش سال گذشته حاکی از آن است که از سال ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۷ بیش از ۱۳ هزار و ۱۴۸ تشکل کارگری و کارفرمایی در کشور تشکیل شده که رشد ۶۵ درصدی را نسبت به سال ۱۳۹۶ نشان می‌دهد. از زمان روی کار آمدن دولت تدبیر و امید، اهتمام ویژه‌ای به توسعه کمی و کیفی تشکل‌های کارگری و کارفرمایی شده است‌ به نحوی که کانون‌های کارگران بازنشسته از رشد ۵۴ درصدی و تشکل‌های کارگری و کارفرمایی از رشد ۶۵ درصدی برخوردار بوده‌اند. بر‌اساس آمارهای موجود تا پایان سال ۱۳۸۴ تعداد تشکل‌های کارگری و کارفرمایی ثبت شده ۳۵۵۷ تشکل بوده که در سال ۱۳۹۱ به ۷۹۴۸ تشکل رسیده و رشد صددرصدی داشته است. اما تعداد تشکل‌های کارگری و کارفرمایی ثبت شده تا پایان ۱۳۹۴ به ۹۸۲۲ تشکل افزایش داشته و از این سال به بعد بهبود تعداد تشکل‌های ثبت شده را شاهد بوده‌ایم به نحوی که ۱۰ هزار و ۸۵۷ تشکل تا پایان سال ۱۳۹۵ ایجاد شده که در پایان سال ۱۳۹۶ به ۱۱ هزار و ۸۹۲ تشکل رسیده است. اما تعداد تشکل‌های کارگری و کارفرمایی ثبت شده تا بهمن ماه سال گذشته جمعا ۱۳ هزار و ۱۴۸ تشکل بوده که از این میزان ۴۶۷۵ تشکل در حال تشکیل مجمع و ۸۴۷۳ تشکل دارای اعتبار بوده‌اند. این آمار نسبت به آمار تشکل‌های به ثبت رسیده در سال ۹۶، ۶۵ درصد رشد نشان می‌دهد.
بهانه‌تراشی برای افراد تهیدست جامعه
بسیاری از کارشناسان استقلال تشکل‌های کارگری و کارفرمایی در کشور را مورد تاکید قرار داده و توانمندی و استقلال تشکل‌های کارگری و کارفرمایی در ایران را حائز اهمیت می‌دانند. به گفته آنها هر چه این سازمان‌ها قوی و استاندارد شوند بهتر می‌توانند در حمایت از هم‌کیشان خود نقش‌آفرینی کنند. فعالان کارگری نیز معتقدند سازمان‌ها و تشکل‌های کارگری برای آنکه بتوانند از حقوق کارگران دفاع کنند باید استقلال خود را حفظ کنند چون هر چه فراگیری و استقلال تشکل‌ها بیشتر باشد به همان نسبت حمایت بیشتری از جامعه تحت پوشش خود خواهند داشت. اما متاسفانه فضا به سمتی رفته که نمی‌توان از امکانات قانونی در این جهت استفاده لازم در راستای حمایت از کارگران صورت گیرد. در همین رابطه فرزاد یوسفی، مدیرکل سازمان‌های کارگری و کارفرمایی وزارت کار توانمندی تشکل‌های کارگری و کارفرمایی را موجب تقویت سه‌جانبه‌گرایی می‌داند و می‌گوید: این امر دانش آنها را به سطحی می‌رساند که نسبت به امنیت شغلی و امنیت سرمایه‌گذاری خود مطالبه‌گر باشند. لذا معتقدیم که نظارت بر مجامع باید به تشکل‌ها واگذار شود و تشکل‌ها پیگیر مسائل صنفی خود باشند و برای آن وقت بگذارند. تعداد تشکل‌های کارگری و کارفرمایی ثبت شده تا بهمن‌ماه سال گذشته جمعا ۱۳ هزار و ۱۴۸ تشکل بوده که رشد ۶۵ درصدی را نسبت به آمار سال ۹۶ نشان می‌دهد. وی راهنمایی متقاضیان، تاسیس تشکل‌ها، آموزش و توانمندسازی مسوولان و مدیران تشکل‌ها برای آشنایی با ماموریت‌های سازمانی، به روز‌رسانی اساسنامه تشکل‌ها و استاندارد کردن مفاهیم تشکل‌های کارگری و کارفرمایی، ایجاد گفت‌وگوی اجتماعی سه‌جانبه به منظور تقویت گفتمان اجتماعی، برگزاری کارگاه‌های آموزشی تخصصی و برنامه‌ریزی برای افزایش و توسعه کمی تعداد تشکل‌ها را از جمله اقدامات انجام شده در راستای تقویت و توسعه تشکل‌ها عنوان می‌کند.
تشکل‌ها به فکر سیاست‌بازی نباشند
در حال حاضر پنج تشکل عالی کشوری در کشور فعالیت دارند که کانون عالی شوراهای اسلامی کار، کانون عالی کارگران بازنشسته، کانون عالی انجمن‌های صنفی کارگران، کانون عالی انجمن‌های صنفی کارفرمایی و مجمع عالی نمایندگان کارگران ایران را شامل می‌شوند. وجود تشکلات کارگری و کارفرمایی در واحدهای تولیدی مزایای بسیاری دارد و در شناسایی مشکلات و موانع تولید، پیگیری مطالبات کارگران و چالش‌های پیش روی کارفرمایان، افزایش بهره‌وری و کاهش هزینه‌ها اثرگذار است. بنگاه‌هایی که از وجود تشکلات کارگری و کارفرمایی بهره می‌برند در حقیقت سطح دانش نیروهای کار خود را نسبت به مسائل روز، روابط کار، قوانین و مقررات موجود و پیگیری مطالبات و دعاوی حقوقی افزایش می‌دهند و به بلوغ می‌رسانند. فعالیت تشکل‌ها در واحدهای تولیدی علاوه بر آنکه بر انگیزه و کیفیت کار تولیدی و رونق کسب‌و‌کار تاثیر مستقیمی دارد، موجب آگاهی، مشارکت، پیشرفت و آسان‌سازی کارها در سطح واحدها می‌شود. در همین رابطه زهرا ممتاز کارشناس حوزه کار با اشاره به نقش موثر تشکل‌های کارگری در رشد و توسعه اقتصادی و بهبود فضای کسب‌و‌کار می‌گوید: وقتی از توسعه پایدار اقتصادی صحبت می‌کنیم، یعنی رونق و پایداری کسب‌و‌کارهای مردمی و غیردولتی را افزایش دهیم و این امر زمانی رخ می‌دهد که دولت‌ها به لحاظ ابعاد کوچک شوند، بنگاه‌دار نباشند و تنها از راه مالیات کسب درآمد کنند تا مشارکت مردم در اقتصاد بیش از دولت باشد. وی می‌افزاید: امروز جامعه جهانی بیش از پیش به اهمیت نقش تشکل‌ها در بسیاری از عرصه‌ها و فضاهای تصمیم‌گیری، توانمندسازی و تسهیل امور، انجام فعالیت‌های کارآفرینانه و توسعه بنگاه‌های اقتصادی پی برده و تاکید دارد که اتحادیه‌ها، تشکل‌ها، تعاونی‌ها، اتاق‌ها و انجمن‌های کارگری و کارفرمایی در اولویت تولید ثروت و ایجاد شغل قرار دارند‌ از این رو دولت و مجلس با در نظر گرفتن نقش و جایگاه تشکل‌ها و انجمن‌ها باید از وجود آنها در خلق ثروت، ایجاد شغل، افزایش بهره‌وری بنگاه، رشد و توسعه اقتصادی، بهبود فضای کسب‌و‌کار و بسیاری از سیاستگذاری‌ها و برنامه‌ریزی‌ها به نحو شایسته بهره‌برداری کنند. این کارشناس حوزه کار با تاکید بر ضرورت استفاده از ظرفیت تشکل‌های کارگری و کارفرمایی در مسائل مربوط به حوزه روابط کار و منافع جامعه کارگری‌ به ایسنا می‌گوید: تشکل‌ها اعم از اتحادیه‌ها، اتاق‌ها و انجمن‌ها به دلیل توانایی در شناسایی موانع رشد بنگاه اقتصادی، اعمال فشار بر تولید کالاهای عمومی و نقشی که در کاهش بی‌ثباتی سیاستی دارند، بهترین منبع اطلاعاتی برای دولت‌ها در سیاست‌سازی به شمار می‌روند، به شرط آنکه دولت‌ها تنها بر چاه نفت خیمه نزده و تشکل‌ها به فکر سیاست‌بازی و کسب منافع فردی نباشند.
امروز معیشت، امنیت شغلی و تشکل‌یابی سه‌گانه مطالبات کارگران است. در حال حاضر این سه حوزه، حلقه گمشده زندگی کارگران و رونق تولید است. علیرضا رییسی معاون بهداشت وزارت بهداشت نیز به تازگی از اشتغال به کار ۲۰ میلیون ایرانی از دو میلیون و ۸۰۰ هزار کارگاه خبر داد، بیشتر شاغلان در بخش‌های صنعت، معدن، کشاورزی و خدمات کار می‌کنند. ابراهیم صدقی فعال کارگری مستقل با بیان اینکه در حال حاضر انسجام تشکل‌های کارگری کمرنگ شده به «جهان صنعت » گفت: امروز با توجه به آمار بالای کارگری در بخش‌های مختلف تولید کشور نیاز به وضعیت اقتصادی، معیشتی و سلامت این افراد بسیار حائز اهمیت است که امروز به دلیل برخی باندبازی‌ها و جناحی شدن برخی تشکل‌ها نمی‌توانیم به مقصد نهایی که ارتقای سطح امنیت شغلی، سلامت و رفاه کارگری است دست پیدا کنیم‌. صدقی در ادامه تاکید کرد‌: همکاری و هماهنگی تشکل‌های کارگری به نفع کارگران و در بعد وسیع‌تر به نفع چرخه تولید و اقتصاد کشور است‌. به گفته این فعال کارگری تقویت تشکل‌های صنفی کارگری موجب تقویت سیستم اقتصاد به ویژه در زمینه کار و تولید می‌شود‌. صدقی با انتقاد از وضعیت فعلی تشکل‌های کارگری نسبت به اثرات منفی و مخرب کمرنگ شدن نقش تشکل‌های کارگری در تصمیمات کلان اقتصادی کشور هشدار داد و افزود: هم‌اکنون به دلیل محدودیت‌هایی که وجود دارد تشکل‌های صنفی توان تحت پوشش قرار دادن جامعه کارگری و چانه‌زنی در چارچوب قوانین را ندارند و این ضعف در پویایی تولید نیز نمود پیدا می‌کند چراکه آنان نمی‌توانند نقش تعیین‌کننده‌ای در حل مسائل و مشکلات واحدهای تولیدی ایفا کنند. این فعال کارگری از کم‌توجهی به حقوق نیروی کار با وجود ضعف نهادهای کارگری ابراز نگرانی کرد و افزود: موانع و محدودیت‌های نمایندگان کارگری برای پیگیری مشکلات کارگران در واحد‌های تولیدی و سایر مجامع سه‌جانبه باعث افزایش مشکلات کارگران شده است باید در راستای تحول عظیم بهبود شرایط کارگری اقداماتی صورت بگیرد در غیر این صورت باید در انتظار فاجعه‌های بزرگ به دنبال به مخاطره افتادن معیشت و سلامت کارگران باشیم.
در هیچ تشکلی پویایی وجود ندارد
بی‌اعتمادی به تشکل‌های کارگری و نبود بسترهای لازم در مسیر کارآمدی آنها باعث شده تا این تشکل‌ها برای کارگران کارآمدی لازم را نداشته باشد. نبود یک نهاد قوی و منسجم در میان کارگران به منظور چانه‌زنی و احقاق حقوق آنها باعث شده نقش تشکل‌ها بیش از گذشته نمایان شود‌. عماد نیازوردی فعال مدنی و حامی حقوق کارگر در همین رابطه به «جهان صنعت» می‌گوید: به دلیل بسته بودن فضای فعالیت‌های نهادهای غیر‌دولتی امروز تشکل‌های کارگری قادر به دفاع از حقوق کارگران نیست‌. از آنجایی که تشکل ماندگار، باعث توسعه پایدار می‌شود با این اوصاف هنوز خیلی از موارد قانونی برای اجرای آن لحاظ نشده و هرقدر که جلوتر می‌رویم، سایه حمایت از روی کارگران برداشته می‌شود. این فعال مدنی معتقد است، وقتی برای کارگران یک شرکت معوقات دستمزد ایجاد می‌شود، داشتن ترس از دست دادن کار، اجازه کوچک‌ترین اعتراضی نمی‌دهد و همه کارگران با هزار اضطراب و استرس روبه‌رو می‌شوند. نیازوردی ادامه داد: گاهی کار به جایی می‌رسد که معوقات به سه ماه بیشتر هم می‌رسد و تنها نماینده کارگران که عضو شورای شرکت یا انجمن اسلامی است برای مطالبات کارگران پیشقدم می‌شود. از آنجایی که بیشتر این نمایندگان خود نیز‌ قراردادی هستند، زبان‌شان جلوی کارفرما کوتاه است و نمی‌توانند حرف دل کارگران را بزنند. وی افزود: وقتی به ادارات و نزد مسوولان کشور می‌رویم، همگی اعلام می‌کنند که تنها راه‌حل موجود شکایت از طریق اداره کار است. گویا خبر ندارند شکایت کارگر از اداره کار، اخراج کارگر را در پی دارد و این نشان می‌دهد هنوز مسوولان جایگاه و شان کارگران شرکت را درک نکرده‌اند. به گفته این فعال مدنی اینجاست که باید تشکل‌های نقش بدون سیاست‌زدگی و جناحی خود را در احقاق‌حقوق کارگران به نمایش بگذارند. نیازوردی یاد‌آور شد: نماینده کارگران حتی با شکایت هم نمی‌تواند حقوق کارگران را مطالبه کند و خیلی از شرکت‌ها با حکم قضایی هم در گرفتن دستمزد کارگران عاجز هستند. درنتیجه همه کارگران به اتفاق هم قرار می‌گذارند جهت دیده شدن در چشم مسوولان جلوی استانداری و دیگر دستگاه‌های اجرایی تجمع کنند که آن هم در بیشتر مواقع بی‌نتیجه است. استاد دانشگاه و فعال مدنی ادامه داد: ‌تجمع کارگری به طور عمده یا فعالیت‌های مدنی آنها برای مطالبات حقوقی عمری طولانی دارد و باید علل این نارضایتی‌ها را به طور ریشه‌ای بررسی کرد. در هر دوره زمانی کارگران بسته به نوع شرایط حاکم خواسته‌هایی داشته‌اند و در حال حاضر مهم‌ترین عامل این مساله شرایط بغرنج اقتصادی است. نیازوردی با اشاره به اینکه برای کارگر امکان چانه‌زنی وجود ندارد عنوان کرد: هیچ تشکل پویایی وجود ندارد تا از حقوق این افراد دفاع کند و جدای از این موضوع هیچ پیوند موثری نیز میان مطالبات کارگری با سایر خواست‌های اجتماعی وجود ندارد تا این شانس را داشته باشند که توجه عمومی را به خود معطوف کنند. این فعال مدنی با بیان اینکه تشکل‌هایی برای دستیابی به حقوق صنفی در تمام کشورها وجود دارد اظهار داشت: کسانی که به حقوق شهروندی اعتقاد دارند به نحو موثری به ایجاد این تشکل‌ها اهتمام می‌ورزند اما این مساله متاسفانه در کشورمان کمرنگ است.