فضای فرهنگ را پلیسی نکنید

|ثمین مهاجرانی| «پلیسی کردن فضای فرهنگ به نفع هیچ‌کس نیست.»؛ این اظهارنظر فرهاد توحیدی، رییس هیات‌مدیره خانه سینمای ایران در واکنش به خبر پیشنهاد تشکیل کمیته انتظامی برای نظارت بر سینماگران در خارج از کشور است.
مدت زیادی از اظهارنظر جواد شمقدری در حاشیه نمایشگاه مطبوعات درباره حجاب بازیگران نگذشته بود که سعید رجبی فروتن در گفت‌وگو با مهر پیشنهاد «تشکیل کمیته انتظامی برای نظارت بر حضور نامتعارف بازیگران در خارج از کشور» داد. وی با اشاره به لزوم تدوین آیین‌نامه‌ای مشخص در خصوص حجاب هنرمندان گفته بود: متاسفانه چنین آیین‌نامه‌ای وجود ندارد اما در حال تنظیم یک شیوه‌نامه مشخص در این زمینه هستیم که به زودی کار تدوین آن انجام خواهد شد. چند روز بعد از این اظهارنظر، سخنگوی سازمان سینمایی نیز
گفت: به دلیل عدم تدوین قانون مشخص درباره کم و کیف برخورد با سینماگران مبنی ‌بر چگونگی حضور در مجامع بین‌المللی، اداره نظارت و ارزشیابی برای مدت مشخصی حضور این عوامل را در پروژه‌های سینمایی منع می‌کند و مانند ۳۰ سال گذشته مراجع انتظامی مسایلی از این دست را رصد می‌کنند و گزارش‌های مربوطه را به اطلاع سازمان سینمایی هم می‌رسانند؛ اظهاراتی که نشان می‌دهد انگار
« منع شدن از کار» هنرمندان که طی سال‌های گذشته در اخبار غیررسمی منتشر می‌شد با تحرکات جدید سازمان سینمایی کشور به ریاست جواد شمقدری، شکل قانونمند و سازمان یافته به خود می‌گیرد. سیدمحمد بهشتی، رییس سابق بنیاد سینمایی فارابی در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت» در واکنش به این خبر می‌گوید: ما تشکل‌های صنفی مختلفی در حال فعالیت داریم برای مثال نظام پزشکی یا نظام مهندسی که در کشور فعالیت می‌کنند. وظیفه تمام این تشکل‌ها، حفاظت از کیان جامعه پزشکی، مهندسی و. . . است. هرکدام از این تشکل‌های صنفی، یک نهاد نظارتی دارند که وظیفه نظارت برعهده اوست. به این معنا که هرکس از اخلاق حرفه‌ای و درون صنفی آن تشکل تخطی کرد، دیگران می‌توانند به آن نهاد نظارتی مراجعه کنند و پس از طی شدن مراحل حتی می‌توانند پروانه پزشکی یا مهندسی آنها را لغو کنند اما نکته دارای اهمیت این است که نهاد نظارتی یادشده، دولت نیست بلکه از درون خود صنف انتخاب شده است و براساس قوانین تدوین شده و اخلاق مورد قبول کل صنف عمل می‌کنند. بهشتی وضعیت فرهنگ و سینما را هم مشابه صنف‌های پزشکی و مهندسی می‌داند و می‌گوید: اگر ما در درون یک صنف اخلاق حرفه‌ای را تدوین کرده باشیم، اهالی آن صنف مسوول نظارت بر آن هستند و ورود دولت به این موضوع فقط باعث ایجاد اختلال در کار صنف و اهالی آن حوزه می‌شود. سوالی که با تشکیل یک کمیته انتظامی پیش می‌آید این است که آیا نظارت شامل حال تمام افراد می‌شود؟ چون وقتی قانونی تدوین می‌شود شامل حال همه است. آیا از این به بعد قرار است بر پوشش همه در خارج ازکشور نظارت شود؟ چون هنرمندان که تافته جدا بافته از مردم نیستند، این سوالات باید مطرح شوند. بهشتی معتقد است: اهالی صنف سینما می‌توانند تصمیمات درون‌صنفی بگیرند و برای پوشش خود حدود تعیین کنند اما این موضوع به دولت مربوط نمی‌شود؛ اینکه هنرمندان درباره پوشش خود تصمیم بگیرند به خودشان مربوط است، می‌توانند درون خود چنین تصمیمی بگیرند و بگویند اگر کسی از این حدود خارج شد توسط نهاد نظارتی مجازات می‌شود. البته این مجازات هم باید با طی کردن مراحل قانونی اعمال شود، دادگاه انتظامی تشکیل شود و… نه اینکه نهاد قدرت به صرف اینکه قدرت دارد، دست به قلع و قمع بزند.
فرهاد توحیدی، رییس هیات مدیره و سخنگوی خانه سینما هم درباره این خبر به «جهان صنعت» می‌گوید: معتقدم پلیسی و امنیتی کردن فضای فرهنگ به نفع هیچ‌کس نیست.
حوزه فرهنگ بیش از آنکه نیاز به مدعی داشته باشد، نیازمند فضایی آرام است که هنرمندان بتوانند با خاطر آسوده کار کنند و راهی برای بروز خلاقیت خود داشته باشند. این روزها، تمام حوزه‌های فرهنگ با مانع روبه‌رو است و طبیعی است وقتی مسوولان کار اصلی خود را درست انجام نمی‌دهند، دست به دامن تمهیدات پلیسی می‌شوند تا اذهان را از انجام ندادن وظایف اصلی خود دور کنند. توحیدی با تاکید بر اینکه سینما پادگان نیست، ادامه می‌دهد: برخورد پادگانی و نظامی، شایسته سینماگران و هنرمندان ما نیست. ضعف در مدیریت، سینما را به روزگاری که شاهد آن هستیم انداخته است. فکر می‌کنم بهتر است دوستان از خودشان شروع کنند. هر وقت توانستند مشکلات خودشان را حل کنند، مدعی تصمیم‌گیری برای اهالی فرهنگ شوند.