فقدان متولی دولتی در صنعت فرش

گروه بازرگانی- صنعت فرش این روزها حال و روز خوبی ندارد. در سال73 صادرات فرش ایرانی 2میلیارد و 112میلیون دلار، معادل 45درصد صادرات غیرنفتی ایران بوده، اما در سال1401، تنها 7/50 میلیون دلار فرش ایرانی به دیگر کشورها صادر شده است. فعالان بخش خصوصی در نشست کمیسیون فرش به مناسبت روز فرش و صنایع‌دستی در اتاق بازرگانی ایران گردهم آمدند و به بررسی چالش‌های این صنعت دیرینه پرداختند.
رییس کمیسیون فرش اتاق ایران با اشاره به آمار صادرات فرش دستباف طی سال‌های گذشته اظهار امیدواری کرد که در دولت آینده سیاست‌هایی اتخاذ شود که علاوه‌بر رشد صادرات به بازارهای جهانی راه پیدا کنیم.
سید‌مرتضی حاجی‌آقا‌میری رییس کمیسیون فرش هنر و صنایع‌دستی اتاق ایران در نشست خبری کمیسیون فرش، هنر و صنایع‌دستی به مناسبت روز ملی فرش و صنایع‌دستی در اتاق بازرگانی ایران برگزار شد، اظهار کرد: فرش و صنایع‌دستی مهم‌ترین نمادهای ملی و فرهنگی ایران هستند که ابعاد مهم و قابل‌توجه اقتصادی، اجتماعی و هنری و فرهنگی گسترده‌ای دارند و از حوزه‌هایی هستند که برای ایران مزایای زیادی دارد و با اتکا به ظرفیت‌های ناشی از این صنایع می‌توانیم شرایط مناسبی را برای کشور فراهم کنیم.
وی در ادامه اظهار کرد: حدود سه‌سال است که عملا مرکز ملی فرش در حالت تعلیق به‌سر می‌برد و با تشکیل مرکز ملی صنعت خلاق فرش نیز هیچ فعالیتی انجام نشده است. آمارهای صادراتی ما نشان‌دهنده تنزل ما در حوزه صادرات است. به‌ویژه پس از اعمال تحریم‌ها در سال ۱۳۹۷ این نزول سرعت بیشتری یافت و با شیب تندی در حال پیشروی است که امیدواریم در دولت آینده سیاست‌هایی اتخاذ شود که این نزول متوقف شده و بتوانیم مجدداً به رشد برسیم و به بازارهای جهانی راه پیدا کنیم.
گلایه رییس اتحادیه تولیدکنندگان فرش از بی‌مهری به صنعت فرش
علانور توکلی رییس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان فرش دستباف ایران نیز در این نشست اظهار کرد: متاسفانه در زمینه فرش دستباف، شرایط خوبی نداریم. در گذشته فرش دستباف در شرایطی بود که جمعیت بسیار زیادی از آن امرار معاش می‌کردند و شغل اصلی بسیاری از مردم بود.
وی افزود: طبق آمار در حال حاضر میزان صادرات از ۲میلیارد و ۷۰۰میلیون دلار به حدود ۴۰میلیون دلار کاهش یافته و براساس قوانینی که گذاشته شده است صادرات و اشتغال‌آفرینی را از بین می‌برد.
به گفته توکلی با از بین رفتن صنعت فرش اشتغال از بین می‌رود و افرادی که در این صنعت کار و هنرآفرینی می‌کردند، وقتی می‌بینند کارآفرینی وجود ندارد که به آنها سفارش بافت فرش دهد، سراغ کارگری و راننده اسنپی و… می‌روند در حالی که هیچ‌کس همتراز آنها نمی‌تواند فرش ببافد و زیبایی بیافریند و همه اینها ناشی از سیاست‌های غلط است.
وی تاکید کرد: یکی از مشکلات اصلی صنعت فرش این است که متولی دولتی ندارد. هر ساله در شهریور ماه نمایشگاه فرشی برگزار می‌شود که امسال باز زمان آن به‌گونه‌ای مشخص شده که متاسفانه اعلام کرده‌اند هیچ‌کس در آن شرکت نمی‌کند.جلسات متعددی برگزار کرده‌ایم و تاکید کردیم که نمایشگاه به این صورت نمی‌تواند برگزار شود و به نتایج مطلوبی نرسیده‌ایم.
رییس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان فرش دستباف ایران گفت: متاسفانه ما به جای اینکه به فکر افزایش صادرات و بازاریابی مناسب باشیم تا بتوانیم در بازار فرش تحرکی ایجاد کنیم و صادرات آن را افزایش دهیم باید به فکر حل کردن مشکلاتی باشیم که خلق‌الساعه به‌وجود می‌آید و عدم پاسخگویی‌ها موجب می‌شود که شرایط خسته‌کننده باشد.
فرش برای ایرانی‌ها تنها یک کفپوش نیست
حامد چمن‌رخ نایب‌رییس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان فرش دستباف ایران نیز در ادامه نشست خبری اظهار کرد: فرش برای ایرانی‌ها تنها یک کفپوش نیست. تمام ایرانی‌ها با آن رابطه احساسی دارند، چراکه وقتی یک قالیباف می‌بینند با ذوق به سمت آن می‌روند تا فرآیند بافت را نگاه کنند، بنابراین روز ملی فرش و صنایع‌دستی اهمیت بسیار زیادی دارد.
وی افزود: در دولت دوازدهم با شروع تحریم‌های آمریکا با قوانینی از جمله بازگشت هزینه صادرات مواجه شدیم که به‌تبع آن تصمیم غلطی که بانک مرکزی گرفت هیچ سودی از صادرات نداشتیم و تنها چیزی که به دست آوردیم این بود که حجم صادرات بخش خصوصی کاهش یافت.
چمن‌رخ ادامه داد: کاملا با این مساله که در بخش دولتی پول صنایع سنگین همچون صادرات نفت باید تا ریال آخر به کشور و دولت برگردد موافق هستم اما در حوزه‌هایی همچون کشاورزی، صنعت فرش و صنایع‌دستی که برای ما ارزش‌افزوده هستند صادر‌کنندگان فشاری تحمیل می‌کنند که موجب افت شدید صادرات می‌شود.
وی افزود: ما به اندازه کافی در زمان تحریم‌های دولت ترامپ آسیب دیدیم و ظرف یک‌سال ادارات ما ۲۰۰میلیون دلار افت کرد و می‌توان مدعی شد که این میزان به معنای کاهش نصف صادرات کشور است. پس از آن نیز با تصمیم بانک مرکزی با افت ۱۸۰میلیون دلاری مواجه شدیم.
نایب رییس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان فرش دستباف ایران ادامه داد: در ابتدای دولت دوازدهم بحث انتقال مرکز ملی فرش ایجاد و موجب شد تنها متولی فرش دستباف کشور که جایگاه سازمانی خیلی خوبی را طی ۲۰سال به دست آورده بود و کرسی‌هایی را در مجلس و کمیسیون فرهنگی و… داشت، از دست بدهد و در نتیجه ارتباطات خود را در دولت از دست دادیم و این در کنار تغییر قوانین به دلیل تحریم‌ها بود و نیاز بود کسانی در بدنه دولت باشند تا از حق جامعه فرش حمایت کنند.
وی افزود: طبق آمارهای رسمی دومیلیون نفر توسط مرکز ملی فرش، شناسایی شدند که حق آنها ضایع و به آنها ظلم شده و کسی در دولت از آنها حمایت نکرده و قوانینی که با تلاش بخش خصوصی به دولت و مجلس رسیده به دلیل اینکه حامی دولتی نداشته به سرانجام نرسیده و نمونه آن بحث معافیت برگشت ارز حاصل از صادرات فرش دستباف در سال گذشته است که قرار شد طبق بودجه ۱۴۰۲ فرش دستباف ۲۰درصد ارزش صادراتش بازگردد و مابقی آن معاف شود.
چمن‌رخ مطرح کرد: متاسفانه ابلاغ این قانون تا برج یازده طول کشید و از ۱۵بهمن تا پایان سال اجرا و در بودجه ۱۴۰۳ نیز مجددا حذف شد.
نایب‌رییس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان فرش دستباف ایران تاکید کرد: هر نفری را که در این حوزه از دست دهیم دولت وظیفه دارد تا برای آن فرد شغلی را ایجاد کند و هزینه سرمایه ایجاد شغل در صنعت با فرش قابل قیاس نیست! برای هر شغل در صنعت بالای یک‌میلیارد تومان باید در نظر گرفت، ولی در صنعت فرش با 100میلیون تومان می‌توان یک شغل پایدار تا یک سال را ایجاد کرد. آن یک‌میلیارد را نیز باید دولت تامین کند اما تاکنون بخش خصوصی این هزینه را برای اشتغال در مناطق کم‌برخوردار کشور تامین می‌کرد ولی الان می‌بینیم دوستان سرمایه‌گذار بخش خصوصی نیز از این حوزه خارج می‌شوند، سرمایه را از این بخش بیرون می‌کشند و اگر این اتفاق بیفتد که سرمایه‌های خود را خارج کنند، دیگر هیچ بازگشتی در کار نخواهد بود و ما شاهد مهاجرت گسترده از بخش‌های روستایی به شهر خواهیم بود.