فقط یک درصد رد صلاحیت شده‌اند

مریم بابایی- امروز آخرین مهلت هیات اجرایی برای اعلام رد یا تایید صلاحیت داوطلبان شرکت در انتخابات شوراهاست هرچند پیش از این نامه‌های رد یا تایید صلاحیت بسیاری افراد به دستشان رسیده است که خبرها حاکی از آن بود که طیف گسترده‌ای از افراد با سبقه سیاسی رد صلاحیت شده‌اند؛ رد صلاحیتی که هم صدای اعتراض اصلاح‌طلبان را درآورده بود و هم غیر آنها به ویژه طیف طرفدار رییس‌جمهور. بعضا نیز قبلا عضو شورای شهر بوده‌اند. در این باره با جواد کولیوند، رییس‌ هیات‌نظارت بر انتخابات شوراهای کل کشور گفت‌و‌گویی کرده‌‌ایم که می‌خوانید.
گفته می‌شود طیف وسیعی از اصلاح‌طلبان در تهران و حتی شهرستان‌ها رد صلاحیت شده‌اند؟
طیف وسیعی نیست. از تمام افرادی که داوطلب شده‌اند تنها یک درصد رد صلاحیت شده‌اند.
یعنی چه تعداد؟
سه هزار نفر ضمن اینکه همه اصلاح‌طلب نبوده‌اند طیف‌های دیگر هم بوده‌اند. اتفاقا ۶۵ درصد از این یک درصد! غیرسیاسی بوده‌اند و مشکلات قضایی دیگری داشته‌اند.
بعضی از این افراد در حال حاضر یا قبلا عضو شورا بوده و هستند، چطور و بر چه اساس و معیاری سابقه این افراد بررسی شده است؟
در تمام طول دوره شوراها، حرف‌ها و اقدامات افراد عضو شورا بررسی شده است. فردی که نتوانسته کاری برای شهر و روستایش در جهت بهبود شرایط مردم داشته باشد حتی اگر قبلا هم عضو شورا بوده باشد رد صلاحیت شده است.
اتفاقا برای عضو اصلاح‌طلب در شرایط حاکم بر دوره سوم این گمان وجود دارد که او نتوانسته است کاری بکند؟
همین است! البته ما معتقدیم شورا جای سیاسی‌کاری نیست. در شورا باید برای مردم کاری کرد ضمن اینکه مباحث فنی و عمرانی و خدماتی و کلا شهری است.
پس این موضوع نباید فقط دامن سیاسیون را بگیرد، داوطلبان زیادی از حوزه ورزش و هنر هم داوطلب شده‌اند که فعالیت و دانش فنی و عمرانی آنها برای حضور در شوراها کافی
به نظر نمی‌رسد؟
اصلا ورزشکار و هنرمند می‌خواهد در شورا چه بگوید؟ واقعا یک هنرمند و بازیگر سینما چه کار می‌تواند بکند؟ البته این نظر شخصی بنده است!
[ گفتنی است ورزشکاران دوره قبل حضور فعالی داشتند و حتی خادم به عنوان یگ گزینه برای شهردار تهران شدن در کنار قالیباف مطرح بود در این دوره هم ورزشکاران سابق در شورای پایتخت فعالانه ظاهر شده بودند. پیش از این کولیوند از حضور هنرمندان و ورزشکاران استقبال کرده و گفته بود در شورا باید همه اقشار حضور داشته باشند.]
شما گفتید کارها و حتی حرف‌های اعضای سابق شورا در طول دوره حضورشان در شورا رصد شده است. چه کسی یا کسانی کار هیات اجرایی را رصد می‌کنند تا آنها با تفسیر به رای امکان‌ حضور افراد را در شورا از آنها سلب نکنند اینکه فرد سیاسی‌تر یا حتی هنرمندتر از آن است که بتواند برای مردم کاری کند یا نه؟
دستگاه امنیتی. ما به آن اعتماد داریم و ضمنا قوانین. ما با ادله به فرد می‌گوییم که چرا رد صلاحیت شده است. او هم می‌تواند کتبا اعتراض کند.
چند روز فرصت دارند اعتراض کنند و آیا این اعتراض نتیجه‌ای هم دارد؟
تا ۱۰ روز پس از دریافت نامه رد یا تایید. ممکن است اعتراضش پذیرفته شود ممکن هم هست نشود.
هیات اجرایی مشخصا چه افرادی هستند و چگونه انتخاب شده‌اند که صلاحیت رد و تایید کردن حضور داوطلبان در شورا‌ها را دارند؟
هیات‌های اجرایی در فرمانداری و بخشداری تشکیل می‌شود و از بین معتمدین مردمی انتخاب می‌شوند. فرمانداری‌ها آنها را به تایید هیات نظارت می‌رسانند به این شکل که فرماندار هفت نفر را به طور محرمانه از بین معتمدین مردم انتخاب می‌کند که به اتفاق فرماندار و رییس آموزش‌و‌پرورش هیات اجرایی را تشکیل می‌دهند. هیات موظف می‌شود تا استعلام چهارگانه‌ای برای تک‌تک داوطلبان بگیرد.
استعلام‌ها دقیقا از چه ارگان‌هایی است؟
از نیروی انتظامی، قوه‌قضاییه، ثبت احوال و اداره اطلاعات. هیات‌های اجرایی با توجه به استعلام اخذ شده و مدارک موجود در پرونده به طور شکلی پرونده داوطلبان را بررسی می‌کنند، برخی از اینها ممکن است مدارکشان کامل نباشد یا به موقع استعفا نکرده باشند یا حق شرکت ندارند همه اینها سیاسی نبوده است. عدم تایید‌های هیات اجرایی به معنای عدم تایید است نه به منزله عدم صلاحیت. صلاحیت فقط در ید هیات‌های نظارت است یعنی حتی آنها که در هیات اجرایی تایید شده‌اند باید پرونده‌شان به هیات نظارت بیاید و تایید شوند.
ردشدگان هیات اجرایی می‌توانند اعتراض کنند؟
پرونده آنها به هیات نظارت استان می‌آید و آنجا بعد از بررسی مجدد از سوی هیات نظارت رد یا تایید می‌شوند. احقاق حقوق نامزدها حتی بعد از هیات عالی استان‌ها نیز وجود دارد. آنها می‌توانند حتی به این هیات شکایت‌کننده هیات مرکزی نیز پرونده آنها را بررسی می‌کند که در این مرحله رد نهایی یا تایید نهایی خواهند شد.
ملاک دستگاه امنیتی که به گفته شما چهار سال فعالیت اعضای شورا را رصد می‌کند، چیست؟
مهم‌ترین آنها موضع‌گیری افراد نسبت به نظام با بررسی رفتار و کردار و گفتارشان است.
آیا اطمینانی هست که نشان دهد در بررسی رفتار و گفتار افراد برای آنکه له یا علیه نظام باشد تفسیر به رای نشده است؟
ما به دستگاه امنیتی اعتماد داریم. ملاک‌ها مشخص است و هر علت رد صلاحیتی براساس بندهای قانونی اعلام می‌شود و ما می‌پذیریم. در استعلام دستگاه امنیتی بحث حکومتی می‌شود بحث فردی نیست اما با این حال اعتراض به رای صادره از این بخش هم رسیدگی می‌شود و حتی موضوع از هیات نظارت استان به هیات نظارت مرکزی هم قابل ارجاع و بررسی است.
اگر نگاهی به برگزاری سه دوره قبل شوراها بیندازیم می‌بینیم که مدام گفته می‌شود دوره اول‌ سیاسی‌ترین دوره شوراها بوده است. طی دو دوره اخیر به ویژه دوره سوم خیلی تلاش شد که از آن فضا دور شوند اما به نظر می‌رسد مثل یک چرخه فضا دارد به سمت سیاسی شدن شورا پیش می‌رود.
ما داریم انتخابات دوره‌ای از شوراها را برگزار می‌کنیم که همزمان شده است با انتخابات ریاست جمهوری نهم و دهم آن تمام شده است. این دو دوره ریاست جمهوری دوره خاصی بوده است. در دوره نخست ریاست‌جمهوری، احمدی‌نژاد شعارهای اول انقلاب را مجددا تکرار کرد. عدالت محوری مطرح شد و نوعی برگشت به شعارهای اصلی انقلاب بود اما در دوره دوم افرادی در دولت پیدا شدند که گروهی انحرافی بودند و فضای کشور را داشتند می‌گرفتند که سرانجام هم با حکم حکومتی آن فرد کنار رفت. الان حساسیت داستان جدایی دولت رییس‌جمهور فعلی از دولت یازدهم یک مقدار بالا رفته و انتخابات شوراها تحت تاثیر این جو قرار گرفته است وگرنه شوراها روند عادی خود را طی می‌کند زیرا همین‌طور که از طیف اصلاح‌طلبان رد صلاحیت شده‌اند از طیف دولت نیز رد صلاحیت شده‌اند. از مستقلین و حتی فرماندهان زمان جنگ هم رد صلاحیت شده است. اصلا نگاه نگاه سیاسی نیست.
خیلی تلاش می‌شود که فشار نگاه سیاسی از روی انتخابات شوراها برداشته شود اما واقعیت این است که به گفته خودتان این همزمانی خودش به سیاسی شدن فضای انتخابات شوراها دامن زده و اتفاقا رد و تایید صلاحیت‌ها در این شرایط معنادار شده‌ و اتفاقا هر طیفی تلاش می‌کند حتما در شورای بعدی سهمی پیدا کند.
عقیده خود من این است که ما باید تحمل خودمان را بالا ببریم. باید بتوانیم در یک فضای انتقاداتی به نظرات مختلف گوش دهیم. همان‌طور که در علوم اتفاق می‌افتد. علوم از اختلاف‌ها و تفاوت‌ها شکل می‌گیرد، قرار نیست همه مثل هم فکر کنیم. با این همه من فکر می‌کنم ما خودمان داریم به این داستان سیاسی شدن یا نشدن شوراها دامن می‌زنیم. یک درصد در کل کشور رد صلاحیت شده‌اند که صحت و سلامت روند رسیدگی به پرونده‌ها را نشان می‌دهد.
آیا بررسی‌های کندی که در مجلس بر قانون شوراها صورت گرفت اثری بر روند کنونی انتخابات این دوره شوراها گذاشته است؟
روند کلی کار مثل دوره‌های قبلی است با این همه بر تعداد اعضا در شوراها اثر گذاشته است به عنوان مثال در تهران از ۱۵ نفر به ۳۱ نفر افزایش یافته است که با توجه به جمعیت شهرها و روستاها این نسبت اعضا تغییر می‌کند همچنین قرار شد تعداد نمایندگان و ناظرانی که اعضای سابق و فعلی شوراها در زمان انتخابات به مراکز رای‌گیری می‌فرستند به شکل توافقی بین فرد، هیات اجرایی و هیات نظارت باشد تا از تجمع و ازدحام افراد ناظر کاسته شود. انتخابات ری نیز قرار بود با تهران انجام شود اما ابلاغ قانون از سوی دولت دیر صورت گرفت که به هر حال تا فرصت باقی بود در روند ثبت‌نام‌ها مشکل جدی ایجاد نکرد.